[1193]

Commune de Lahonce

Canton de Bayonne Nord-Est

Haür galduya

        1. Gizon batec etzutitzun bi seme beïcic. Gastenak erran çakozun: «Ordoïzu izannaïn ene naussi eta ukhan deçaan diruya. Behar dizut yuan hemendic eta ikhussi herriac. Parthi zazu çure onthasuna eta emaazut behar dudana. ­ Baï, ene semia erraintein dizu aïtac: nahucan bezala. Gaïschtua hiz eta punituya izaanhiz». Gero idekitzian tieta bat partayatu zizun bere onthasuna eta egin zizun bi parte bardinac.

        2. Çoinbeit egun bakharren buruyan, seme gaïschtua yuan zuzun herritic handian einez eta adio erran gabe nehori. Treesatu zititzun anhitz larre, oïnhan, ur eta heldu hiri handi bateta, nun chahutu baïtciin bere diru gucia. Çonbeït hilaaten buruyan, saldu behar izan zititzun bere arropac, emaste zahar bati eta yuan muthil: iorri zizien astuen eta idien zaïn.

        3. Orduyan izan zizun arras maluus. Ez zizun oheik gehio gabaz lo eiteco, ez eta suïc hotz zenian beotzeco. Haïn gosse handia zizun çoïnbeït aldiz nun yan baïzukeen urdek yaten tusten aza hosto eta fruïtu ustelac; baïnan nehoc etzacon deüsic emaïten.

        4. Gaü batez, sabela hutsa, eortea utzizizun bere buruya alkhi baten gaïnea, behatzen ziilaïc leïhotic chorierri arinki yohan zienac. Gero ikhussi zizun agercen ceruyan argizaria eta izarrac eta erran zizun niarrez çaolaïc: Han, ene aïtaan etchia bethiaüc muthilez çoïnec baïtute ogia eta arnua, arrolziac eta gasna, nahuten becinbat; denboran berian, ni, hemen gossiac hilcen haïniç.

        5. Untsaüc, yeikico nuc, yuaïnuc aïtan hatcemaïtea eta erranen zakoyat: «Eïn nizun bekatubat zu utzi nahi izan cintuanian. Falta ukhan nizun handia eta behar nuzu punitu, baakizut untsa. Ez nezazula deït zure semia; trata nezazu zure muthiletaïc azkena beçala. Faltadun izan nuzu, baïnan urzen haï nintutzun zutaïc urrun».

        6. Aïta baatzian zuzun akhabatzen ziina bere lilien ihistatcia: beha zaozun bere saarronduerri eta mahatserri. Ikhussi ziinian heldu bidian gaïnian bere semia estalia herraütsez eta icerdiz, zangua herrestan, doï doya sinhetsi zizun. Galdegin zizun bere buruaï heiya beharzankon eman punimenduya ala barkamenduya... Azkenian, nigarrac begietan hedatu zaïzkhotzun besuac eta harren lephoa eroriz eman zaïzkhotzun pot handibat.

        7. Gero yarraazi zizun bere semia deïthu bere yendiac eta aüsuac: «Maïtatu nahi zitut aïntcinian bezala, haür gaïchua, erran zayoten bildu orduko. Aski punituya izan duzu: oreï nehoc ez dezola erran hitzic. Zaïste ikhustea; ekharzazie harrentzat laster yelete pulli bat, emakozie erhaztun bat erhian: eta zapeta berriac zanguetan. Hartuco ahal ducië çoïnbeït oïlar, ahate, eta aatchebat hilceco ondena: yuan gié edatea yatea elgarrekin eta égitea pesta handi bat».

        8 Muthilec obeïtu zizien bere naüssiaï eta eman zizien dafaïla ederbat mahaïian. Memento bereian, seme saharrena heldu zuzun ihicitic bere chakurrekin: «Cerda bada harrabots hoï? Oïhu egiten dizu yuamentuz. Usteïzut cantatzen duziela hemen; ez duzu goïceï yin nadin. Zorua zie ene aïta?».

        9. «Ez, ene semia, ez nuc hala erran zakozun zaharrac. Hoï eïten balinbaüt eïten diat ceren nizen bozkalenciaz bethia. Cantatcen diuk eta iruz gituc ceren badiüc certaco. Nahi baüc eta ez baüc hic è cantatu beharduc eta placer hartu guekin: ceren eta hire anaya hilcena yin baïta bicira. Sortcetic heldu balitz bezalaüc: atzo galduya çuyan, eün horra hatcemana».

Soubie F.

Notes:

        E. L' e basque n'est jamais muet comme en français, il est moyen plutôt fermé qu'ouvert.

        U. L'u se prononce comme ou.

        C. Le c basque a le même son que le c français devant e et i. Le c devant a, o, u a le même sens que le k.

        G. Le g est guttural.

        K. Cette lettre remplace le q.

        N. Cette consonne est toujours forte au milieu et à la fin des mots.

        S. La prononciation du s basque ne ressemble en rien à celle du s français.

        Pour bien prononcer la sifflante du s basque, au son plein et nourri, il faut appuyer le bout de la langue derrière les dents supérieures, sur la gencive, vers le palais de la bouche et la faire siffler dans cette position.

        Z. Cette consonne remplace très bien le ç.

        Dans la langue basque, presque tous les mots sont terminés en a. Cette voyelle a la même valeur que l'article français.