[1260]

Canton de Mauléon

Commune de L'Hôpital St-Blaise

Haur despendiusa

        Guiçon batec etçin bi sémé baïcic. Gastenac erraïten deo béré aïtari: «Ordu du içan nadin nihaouen buruçaguy eta ukhen deçadan diharu. Behar dut jouiten ahal içan eta kartielac ikhousI. Pharti éçaçu çouré hountarçuna eta éman içadaçut jiten saïtadana. — Baï, éné semia, erraïten du aïtac nahi dukia beçala. Gaïchto bat hiz eta punituric hiçaté». Guèro çabaltcen çilaric tirétabat, phartitu sin béré hountçuna eta eguin çutin bi pharté bardin handi.

        Hantic égun gutiren burin, sémé gaïchtua joun cen herritic handien eguiten çilaric éta adioric eran gabe ihouri. Trébezatu cian mendi hanitch, oyhan eta uhaïtz, eta heltcen da hiri handi batétara noun béré diharia despèndiatu béitçin. Çoumbaït hilabeteren buin behar ukhen çutin saldu béré hatic émaste sahar bati eta accordatu mithil içatéco: iguori cien alhorilat astouen eta idien beguiatçea.

        Ordian hanitch doluguariki cen. Etçian haboro oheric gayas lo eguiteco, es eta suic hotz cenian bérotcéco. Bazin çoumbaït aldiz gossia haingn handi noun jan beitçutin aça osto eta besté sokhor ourdec jaten cienetarik bena ihourc éré etceren deuzic emaïten.

        Guaï batez sabela hutsic usten du béré buria eortea çuçulu batetara soguiten çilaric leyhotic ahintski hegualtatcen cien chorier. Guero ikhousi cin celin arguizaguia eta içarrac eta erraïten du niguarez ari celaric: Hantche éné aïtaren etchia magnata betheric beitie ogui eta ardou, arraoutcé eta guasna nahi dien béçaïn besté. Arté hartan ni hében gossez hiltcen.

        «Eta arren chutituco niz, jounen niz éné aïtaren ediaytea eta erranen deot: Eguin nin bekhatu bat quitatu nahi ukhen çuntudanin. Oguen handia ukhen nin eta behar naïçu punitu badakit ountxa. Estiçadaçut haboro eran souré semia, trata néçaçu çouré magnatétaric askena béçala. Oguen dun içan niz bena phenaturic nintçan çutaric hurren».

        Aïta béré baratçian cen, béré lilien ihitsta urhentçen: so eguiten çeren saguartçer eta mahatsser. Noïs éré ikhousten beitu béré semia bidin jiten oro erhaoutxes eta içerdiz betheic sankhouc khordoka, bortcha sinhetxi cin. Erran çin beartan behar othé çinez punitu ala behar çeon pharkatu... Askenin niguarra beguin çilaric bessoua deo eta lephoula jeoussiric pot handi bat éguin céon.

        Guéo jar eaçi çin béré semia; deitou çutin béré gentic éta aïçouc: «Nahi dut maïthatu lehen beçala guacho haourra, erran çeren bilduric içan ciénin. Içan da aski punituric ihourc ere oraï esteçan mehatcha. Çiaoutsté ikhoustea; ekhar içoçie behala arropa eger bat, eçar içoçie éhastun bat erhin, eta oskic berriric hognétan. Hartuko ahal ducié éré oillar, ahaté eta ekhar chahal bat éhayteco hon de na: edanen dugu, janen alguareki eta besta handi bat eguinen».

        Mithilec sin hexi cien buruçaguia eta éçari cien tahailla eder bat mahagnin. Ber mementoun sémé primia heltcen cen ihistekatic béré hoeki: «Çerda arren heots handi haou? oyhu eguiten du arnegusari delaric. Ousté dut khantatcen ari cirien heben; estuçu guoïcegui arra utçul nadin. Erhotu cieya aïta?».

        «Es éné semia, enuc hala arrapostu eman çin saharrac. Hoy eguiten badut éguitendiat bostarios betheric niçalakos. Khantatçen ari guia eta irous guia, eçi badugu ountxa certas. Nahi baduc edo es behar ukhenen duc hic éré khantatu, eta gourequi bostariotan jarri, ceren hire anayé hilic cena arra phistu beita. Sortçen baliz beçala da: atço gualduic cen éta égun arra ediénic da».

Le 14 décembre 1894

L'Instituteur de L'Hôpital St-Blaise,

Joseph Vigneau