[1313]

Commune de Saint-Just-Ibarre

Canton d'Iholdy

Haur prodigua, ou bareata

        1. Guizon batec ez cituen bi seme beizic. Gastenac erten du bere aitari: «Ordu da ene buriaren nausi izan nedin eta dihuru ukhan dezadan. Behar dut hemendic juan ahal izan eta cartierac ikhusi. Phartitzazu çure ontasuna, eta emadazut heldu zautana. — Bai, ene semia, dio aitac ; nahi ducan bezala. Gachtaguin bat hiz eta izanen hiz punituya». Guero tiranta bat sabalduric, phartitu cien bere ontasuna, eta bi pharte berdinac eguin.

        2. Handic egun laburen barnian, seme gachtoa juan zen herritic fier éguiten zuelaric, eta nehori adioric eran gabe. Pasatu zituen frango phatar, oihan, uhaitz, eta jin zen hiri handia batea, non despendiatu beitzituen bere sos guciac. Zembait hilabeteen burian, behar izan cituen bere phildac emaste chahar bati saldu eta sehi plazatu: igorri zuten astuen eta idien zaintcera alhoreat.

        3. Ordian, hainitz malerous izan cen. Ez çuen izatu guehiago oheric gauaz lo eiteco, ez eta suic berotzeco dembora hots cenian. Haimbertzetaraino zen gosetia zembait aldis, non janen baitzituen urdec jaten ditusten asa osto eta fruitu usteldu hec ; bainan nehorc ez çacon fritzic emaiten.

        4. Gau batez, sabela huxic, utzi cen erortzera cacheta baten gainera, so zagolaric leihotic estiki hegaldatzen cien chorier. Guero ikhusi zuen ceruan aguertzen arguiçaitia eta içarrac, eta eran zuen bere baitan nigarrez çagolaric: «Hantchic, ene aitaren etchia bethia dago sehiz zoinec baituzte nahi duten oguia, arnoa, araultziac eta gasna. Dembora berian, ni, gosez, hiltzen nago hemen».

        5. Eh bien, chutituco naiz, juanen naiz ene aitaren causitzea eta erranen dacot: Bekhatu eguin nuen, zu utzi nahi izan nuenean. Oguen handia izan nien, eta behar naizu gastigatu, ongui badaquit. Ez naizazula guehiago deitha zure semia; trata nezazu zure ondar sehiaren pare. Culpaldun izan nintzan ; bainan zutaric urun, péitzen ari nindagon.

        6. Aita baratcian zagon, bere loren ihistatziaren acabatzen ; so eguitera juana zen sagar onduer eta mahatser. Ikhusi zuenean heldu bidian bere semia dena icerdi eta erhautzac hartia, sangoa herrestan, nekez erebenitu zen. Iragan zuen bere baithan zer eguin behar zacon, gastigatu edo barkhatu. Ondareat, nigara beguietan, besoac hedatu zascon, eta lephotic lothuric, eman musu handi bat.

        7. Guero jarraaci zuen bere semia; bilaraci zituen bere jendiac eta ausuac: «Nahi dut lehen bezala maithatu haur gachoa, eran cioten, elgartara bildu ondoan. Izan da frango gastigatia: nehorc eztezacola eguin, orai dremenden ereprotchuric. Çatoste hunen ikhustera ; ekharacozie fite casaca pullit bat ; ezaracozie erhastun bat erhian eta sapata beriac sangoetan. Bilhatzen ahal dusquetzié oraino oilarac, ahatiac eta ekhartzen aetche on bat hiltzeco: janen eta edanen dugu elgarrekin eta phesta handi bat eguinen».

        8. Sehiec sinhetsi zuten beren nausia eta eçarri dahaila eder bat mahayaren gainian. Ber demboran, seme guehiena heldu zen ihicetic bere chacurekin ; zer da beaz açantz hau? oihu eguin zuen sacrecaz. Uste dut khantuz ari cizten hemen: ez da goizegui ene guibelerat itzultzia. Erhotia cirea, ene aita?

        9. Ez, ene semia, ez nuc hala, erepostu emaiten du zaharrac. Hori eguiten badut, alagrantzian nizalacos duc. Khantatzen diagu eta urus guituc, zeren badiagu eguiaski certaz. Nahi ala ez nahi, beharco duc khantatu hic ere, eta gurequin alagueratu, ceren eta hire anaya hila zelaric, ara phistu baita. Beriz sorthu balitz bezala duc: atso galdia zucan; egun, hora, non den beriz idirena.

L'Instituteur de Saint-Just-Ibarre

Jauréguy