[1252]

Canton de Mauléon

Commune d'Arrast-Larrebieu

Haü[1]r prodigoua

        1. Gu[2]içon batec [3] etcin bi seme bai[4]cic. Gastenac eran çon bere aitari: «Ordu duçu içan nadin ene buriaren naü[1]si eta diharu ukhen deçadan. Behar diçu joun ahal nadin eta ikhous deçadan kartiel. Pharti eçaçu çoure hountarçuna, eta eman içadaçu ukhen behar dudana. — Bai, ene semia, erraiten du aitac; nahi dukia beçala. Gaisto bat hiz eta punituric içanen hiz». Gu[2]ero cabaltces tietabat, phartitu cin bere hountarçuna eta hartças egu[2]in cin bi pharte bardin.

        2. Hantic egun gutiren burin, seme gaistoua jouan tcen herritic fierraren egu[2]itez, eta adio erran gabetaric ihouri ere. Trebesatu cin landa hanich, oihanac, errekac, eta jin tcen hiri handi batetara, noun despendiatu beitcin bere diharia oro. Hilabete çoumbaiten burin, saldu behar ukhen çutin bere arropac emaste chahar bati eta mithil acordatu: egori cien alhoretarat astouen eta idien han begu[2]iratcera.

        3. Ordin, hanich malerous içancen. Etcin haboro oheric lotceco gaias, ez suic hotz eguiten cinin berotceco. Çoumbait aldis hain gosse handia cin noun jan beitçutukin ourdec jaten dutien assa osto eta frutu hiotu houac, bena ihourkec etcei[4]on deusere emaiten.

        4. Gai batez, sabela huxic, utci cin bere buria erortera cacheta baten gagna, sogu[2]iten cilaric leyhotic arhinski hegaltatcen cien tchori[4]er. Gu[2]ero ikhousi çutin agu[2]ertcen celin argu[2]içagu[2]ia eta içarrac, eta bere beithan erraiten du nigarres ari celaric: Hantche, ene aitaren etchia betheric da magnataz çougnec beitie ogu[2]i eta ardou, araü[1]tce eta gazna, nahidiena oro. Ber demboran, ni, gossez hiltcen niz heben.

        5. Eh bien! jeykiren niz, jounen niz ene aitaren edireitera eta eraren deot: Eguin nin bekhatu bat, kitatu nahi ukhen çuntudanin. Ogu[2]en handia ukhen niçun, eta behar naiçu punitu, badakit ounxa. Eneçaçula haboro deyth çoure semia, trata neçaçu çoure magnatetaric azkena beçala. Ogu[2]en dun nunduçun, bena emeki emeki peritcen nunduçun çutaric hurun.

        6. Aita bere baratcin cen, bere lilien arrozatces urhentcen: Ikhoustera jouiten cen sagartcen eta mahaxen. Nouiz ere ikhousi beitcin jiten biden gagnen bere semia icerdiz eta erhauxez oro sanxituric, çankhouaren therestatcez, nekes sinhexi ahal ukhen cin. Bere beithan igaraiten cin behar çukines punitu ala pharcatu. Azkenin nigarrac beguietan, hedatu cei[4]tçon bessouc eta haren lephoula erortez pot handi bat eman cei[4]on.

        7. Gu[2]ero jar eraci cin bere semia; deithu çutin bere jentic eta aisouc: «Nahi dit houa maithatu lehen beçala, haü[1]r gachoua eraiten deic alkhargana bildu cirenin. Içan da aski punituric: ihourc erec estiçon orai eran gaiskiric batere. Tçaiste haren ikhoustera; ekhar eçocie bertan camisola ejer bat, eçar eçocie erhastun bat erhin eta oski beric çankhouetan. Hartcen ahal dukecie ere oillar, ahate, eta ekharten ehaiteco houn den chahal bat: edanen dugu, janen algareki eta egu[2]inen besta handi bat».

        8. Magnatec obeditu cien beren buruçaguiari eta eçari cien tahailla eder bat mahagnen gagnen. Ber mementoun, seme gu[2]ehiena arajiten cen ihitztecatic bere hoeki: «Cer da aren horox hori? oihu egu[2]iten du juatcen cilaric. Ouste dut khantatcen ari cidiela heben; ezta goi[4]cegui arajin nadin. Enuchentu cia, ene aita?».

        9. «Ez, ene semia, enuc hala, arapostu emaiten du çaharrac. Hoi eguiten badut, boztarios betheric niçalacos duc. Khantatcen diagu eta irous gutuc, eci badiagu certçaz. Nahi baduc ala ez, behar ukhenen duc khantatu hic ere eta boztariotan sarthu goureki, ceren eta hire anaie hil cena utçuli beita bicialat. Sorthu beri baliz beçala duc; atço galduric cia, egun haü[1]diala ara edirenic».

Laplume

        [1] Ü se prononce ou.

        [2] La lettre u ne se fait pas entendre.

        [3] Dans la langue basque, tous les e sont ouverts et ne prennent pas d'accents.

        [4] La lettre i a un son distinct de la lettre précédente; ai se prononce:a - i; ei se prononce: e - i; oi se prononce o - i.