[1225]

Canton d'Espelette

Commune de Sare

Haur gastatzailia

        1. Gizon batec ez zituen bi seme baizic. Gaztenac erran zion bere aitari: «Ordu da izan nadien nere buruaren nagusi eta izan dezadan dirua. Behar dut guateco on izan eta behar ditut bazterrac ikhusi. Zathi zazu zure ontasuna, eta emadazu izan behar dudana» — «Ba, nere semia, erraten du aitac; nahi dukan bezala. Gaichtagin bat haiz, eta gaztigatua izanen haiz». Gero idekirik cutcha bat, partitu zuen bere izantza eta egin zituen bi zathi berdinac.

        2. Egun gutien buruan, seme gaichtoa guan zen herritic, espantua zariola eta nihori adioric erran gabe. Pasatu zituen hainitz larre, oihan, erreka eta ethori zen hiri handi batera, non gastatu baitzuen bere diru guzia. Zembait ilhabeteren buruan, behar izan zituen bere yauntsiac saldu emazteki zahar bati eta berac behar izan zuen sehi sarthu. Igorri zuten landetara, han astoen eta idien zaintzera.

        3. Orduan arras dohakabe izan zen. Ez zuen gehiago oheric lo egiteco gauaz, ez surik berotzeco hotz egiten zuenean. Batzuetan hain zuen gose handia, non yanen baitzituen gogotic zerriec yaten tuzten aza hosto eta fruitu usteldu hec, bainan nihorc etzion deusic emaiten.

        4. Gau batez, sabela hutsic, utzi zuen bere burua erortzerat alkhi ttiqui baten gainera, behatzen zuelarik leyhotic ayretan arin zabiltzan choriey. Gero ikhusi zituen zeruan agertzen ilhargia eta izarrac, eta erran zuen bere buruari nigarrez zagolaric: Hantche urrun, ene aitaren etchia sehiz bethia da, zoinec baitute ogi eta arno, arrolze eta gasna, nahi duten bezenbat. Dembora berian, ni, hemen gosiac hila nago.

        5. Altchatuco naiz behaz! guanen naiz nere aytaren gana, eta eranen diot: «Huts bat egin nuen, zure ganic urrundu nahi izan nintzenian. Oben handia izan nuen, eta behar nauzula gaztigatu badakit ongi. Ez nezazula gehiago izenda zure semea; egizu nitaz zure sehietaric azkenaz bezala. Obendun izan naiz, bainan hiratzen hari nintzen zutaric urrun».

        6. Aita bere baratzian zen, orduantche bere lorien bustitzia uzten: miatzen zituen sagar ondoac eta mahatsac. Ikusi zuenian bidean ethortzen bere semea izerdiz eta erhautsez dena estalia, zangua nekez altchatzen, etzezaken errechki sinhets. Galdetu zion bere buruari behar zuen gaztigatu, ala behar zion barkhatu... Azkenean, nigarra begietan, hedatu ziozkan besoac, eta besarcatzen zuelaric, musu handi bat eman zion.

        7. Gero, yararazi zuen bere semea; deitu zituen bere etchecoac eta hauzoac: «Maithatu nahi dut lehen bezala, haur gaichoa, erran zioten bildu zien bezain laster. Aski gaztigatua izan da: nihorc ez dezola oray erran gaizkiric batere. Zatozte ikustera, ekharozue berehala maipulis puillit bat, emazue erreztun bat errian eta oinetaco berri batzuec sangotan. Hartzen ahal tutzue ere oilarrac, ahatiac, eta ekhartzen aratze bat hiltzeco on dena: edan behar dugu, yan elkharrekin, eta egin besta handi bat».

        8. Sehiec obeditu zuten beren nagusiari eta eman zuten dafaila eder bat mahainaren gainean. Ordu berian, seme zaharrena heltzen zen ihizitic bere zakhurrekin: «Zer da bada harrabots hau? erran zuen goraki, arnegu egiten zuelaric. Iduritzen zait khantaz hari zaretela hemen; ezda goizegi ethor nadin. Erroa zare, ene aita?».

        9. «Ez, ene semea, ez hauc erroa, ihardetsi zuen gizon zaharrac. Gauza hori egiten badiat, duc zeren naizen bozkarioz bethea. Khantuz hari gaituc eta bozcariotan gaituc, zeren baitiagu arrazoinic aski. Hic nahi edo ez nahi, beharco duc khantaz hari hic ere eta gurekin bozcariotan sarthu, zeren hire anaya hila zena phiztu baita. Oray sortzen balitz bezala duc: atzo galdua zuan, egun horra non den atchemana».

L'Instituteur de Sare,

Amirin

Observations sur la prononciation:

        U se prononce ou. z se prononce comme ç. ai se prononce aï. au se prononce aü. g conserve la prononciation dure même devant les voyelles e et i. s se prononce au moyen d'un sifflement sous la langue, la pointe de celle-ci touchant le palais. Tous les e sont ouverts. L'é fermé et l'e muet n'existent pas. Pas d'accent.