[1198]

Commune d'Arcangues

Canton de Bayonne Nord-Est

Haür prodigüa

        1. Guizon batek bacitin bi seme. Gastienac erran cioen bere aïtari: «Denbora da ene naüsi izan nadin eta izan dezadan diru. Yoan ahal behar dut eta ikhus dezadan herri. Parti zazu zure ontasuna eta emadazu izan behar dudana. — Baï, ene semea, dio aïtac: nahukan bezala. Gaïchto bat haïz eta gastigatuya izanen haïz». guero idekis tiroir bat, partitcen du bere ontasuna eta eguiten ditu bi parte higüalac.

        2. Egun guti guero, seme gaïchtoa yoantcen herritic eguines fierrarena, eta nihori adio erran gabe. Treesatu zitin haïnitz larre, oïhan, arriberac eta yintcen hiri handi batera, nun chahutu baïtcin bere diru gucia. Cembaït ilhabeteren buruyan, saldu behar izan zitin bere arropac emastequi zahar bati eta plazatu sehi: egorri zuten landetarat han saïntceko astoac eta idiac.

        3. Orduyan izan-tcen arras malurus. Etcin guehiago oherik lo eguiteko gaüaz, ez surik berotceko hotz hari cenean. Bacin cembeit aldis haïn gose handia, nun yanen baitcitin aza hostuac eta fruitu usteldu hetarik urdiek yaten ditustenac; baïnan nihorc ez cioten deusik emaïten.

        4. Arras bates, tripa hutxa, utzi zin bere buruya erortcerat cadira baten gaïnerat behatcen citila leihotik choriac zoïnac bazabiltzan arinki. Guero ikusizin aguertcen ceruyan ilharguia eta izarrac eta erran zin nigarrez zagolarik: Han, ene aïtaren etchia bethia da sehis, soïnec baïtute oguia eta arnoa, arroltciak eta gasna, nahi duten becimbat. Dembora berian, ni, goses harinaïs hiltcen hemen.

        5. Edun, altchatuko naïz, yoanen naïz ene aïtaren kausitcerat eta erranen diot: Eguin nin bekhatu bat, nahi izan zintudanian utzi. Izatu nin handiski hoben, eta behar nauzu gastigatu, badakit ongui. Ez nezazula guehiago deit zure semea; trata nezazu zure askeneko sehia bezala. Hobendun nintcen, baïnan sofritcen nin zutarik urrun.

        6. Aïta bere baratcian-tcen, bere lorien arrosatcias akhabatcen; bisitatcen zitin sagar honduak eta mahatxak. Ikusi cinian heldu bidiaren gaïnian bere semea, dena icerdis eta herraütxes estalia, herrestan sangoa, doy doya sinhetxi-sin. Galdeguin-tcin bere buruyari eyan gastigatu behar cin, ala barkhatu behar cioen. Askenian, nigarrak beguietan, hedatu zioskan besoac, eta lephorat yaüsi eguinez, eman cioen musu handi bat.

        7. Guero, yar-arazi-zin bere semea; deitu zitin bere semea; deitu zitin bere yendiac eta hausoac: «Nahi dut maïtatu aïntcinian bezala, haur gaïchoa, erran cioten, bildu cirenean. Izan da aski gastigatuya: nihork oraï ez diozotela eguin erreprotchu bihirik. Zatoste ikhusterat; ekhar-azi laster mahipulis eder bat, emozi errestun-bat erhian eta sapata berriak oïnetan. Hartuko ahal duzi ere oïlar, ahate, eta ekharriko chahal bat ona hiltceko: edanen dugu, yanen elgarrekin eta eguinen besta handi bat».

        8. Sehiek obeditu cioten beren nausiari eta eman dafaïla eder mahaïnaren gaïnean. Orduyan berian, seme guehiena heldu cen ihizitik bere chakhurrequin: «Cer da harrabotz haü? Oïhu eguiten du, yuramentu eguinez. Uste dut kantus hari zaretela hemen, ez du goïzegui tourna nadin. Erho zare, ene aïta?».

        9. «Ez, ene semea, ez naük hala, ihardesten dio zaharrak. Hori eguiten badiat, boskarios bethia naïzelakos, eguiten diat. Kantatcen diagu, eta urus gaïtuk, ecik badiagu certas. Nahi izan dezayan edo ez, beharko duk hik ere kantatu eta gurekin alegueratu, ceren hire anaya hila cuyan eta bicirat tournatu duk. Oraï sorthu balis bezala duk: atzo galduya zuyan, egun horra nun atzemana».

Etcheberry