87.

Otsua eta azerija eizan

                        (J.A. Uriarte, Poesia bascongada, 25)

Otsotzar bat eta azerija,

billatu nairik euren janarija

ebiltzan basuan eizian

bata bestiaren pozian.

Otsuak artzen zituen txaltxuak,

alan urruza, zelan idiskuak;

ta nosbait basaurdekumiak

aragiz betetako leza umiak.

Azerijak ez eukan indarrik

itoteko idisko, ez urruzarik.

Bildurtuten eban basaurdiak,

eta ezin artu eutsezan umiak.

Eperren bati beutsan jarraituten

laster eutsan onek egan egiten.

Alan eguan argalik gizajua,

eta gizen-gizenik otsua.

Juan zan onen leza aurrera

palaguz ta erreguz esatera:

—«Otso prestu eta neure Jauna,

aspaldijan zaitut ezaguna.

Badakit zariana guztiz prestua;

ez dollor, zeken, esku estua.

Ugari daukazu aragija,

kendu egidazu arren sabelerija.

Artu nai badozu otseiñik,

ni baño nor zuk obagorik

aurkitu ziñaike lurrian?

Artu nagizu gaur zeure etxian.

Nik eiza deutsut billatuko,

zuk gero dozu atrapauko.

Bijuen onian

zer jan izango da gure etxian».

—«Azeri askotako ta mausarija:

ik jan nai dok emen aragija

—dirautsa otsuak— ene lepotik.

Ken akit begijen aurretik.

Otsein ederra

izanik ibiltari ta alperra!

Bestetik az lapur zitala:

itxiko nindukek beriala

aragi baga leza onetan

ik eginik emen lapurretan.

Ez juat, ez, nik ire biarrik;

nire beso ta agiñetan bajuat indarrik».

Alan dirautsa otsuak, ta azerijak

leza atetik ikusirik aragijak

amorruz suturik:

—«Zer! —diño— Ez dago niretzat errukirik

etxe aberats onetan?

Ez da gaur bene benetan

egongo bizirik

emon ez deustana janaririk.

O otso zatar, zeken ta salua!

Guztijak deue iri gorrotua».

Au esaten eban azerijak bere artian

ta goguan erabillan bitartian

zelan otsua galdu

ta bere aragi gordiakaz apaldu.

Agur on bat eginda juan zan,

otsua itxirik bere lezan.

Ikusi zituen urrengo egunian

ebiltzela eiztarijak urrian.

Bajuako otsuari etxera

asmo gaiztoz oni esatera:

—«Iges egizu emendik, adiskidia

galdu nai ezpadozu bizitzia.

Emen dira artzain eta txakurra:

egija da bai, ta ez guzurra.

Erdu neugaz toki ezkutura».

Zan eruateko arerijuen lekura.

Sinistu zituen otsuak

azeri zitalaren asmuak,

eta ero erorik

darua bizitzia galdurik.

Azerijari deutsa jarraituten,

ta eiztarijak dabe ikusten.

Jaurtigirik berun bolatxua

ezarten dabe lurrera otsua.

Zauritu ta galdurik eguala

ezagutu eban damuz beriala

saldu ebala azeri gaiztuak

atrapetako aragi lezakuak.

—«Nun az —diño—, pistija zitala?».

—«Emen naijagok, zeken, zatarra.

Izan baintz prestu ta emollia,

Ez nintzuan izango ire galtzallia.

Ill adi or oñazez beterik.

Ez dok odola baño besterik

Ire zan gizenetan.

Bakia emongo dok baso oneetan».

Zer itxaron leike azkenian

dollorkerija dabenak bijotzian?

Zeken, zikotz, zizku estua,

prestubez, ta esku laburrekua

—da bai egija antxiñakua—

izango dala azkenik galdua.