68.

Lapurrak eta ollaarra

                        (Ensayo de la Poesia bascongada en algunas Fábulas. 8)

                        (Ibañez de la Renteria, Fábulas en verso castellano. 48)

Etxe baten lapurrak zirian sartu,

gura zituben bazterrak aratu

goiti asi ta beera,

gero bere ez eben ezer atera.

Ollaar zar bat bai, ze izakarija!

Baña lapurrentzat onada guztija.

—«Artu daigun —zinuen—, lumati-ederra,

gangor gorri, allatsu, buru-arrua,

aragiz lodi, mamintsu, mardua;

guretzat izango da gaur eperra.

Zelango aparija

gozatuteko sabel salo ta jaatija!».

Beeroien ollaar gaixua iltera,

lapiko baten egosten imintera.

Emon eutsan ollaarrak illetiari

bijotza bigundutiarren lapurrari.

—«Zetako nozube ni? Gizonak,

ez ditut aragi samur, ez onak».

Guztija alperrik

lapurrak ezdabelako errukirik.

Ollaarrak ekin ta ekin ostera:

—«Zetako naruazube ni iltera?

Artu banenduzube ollasko nintzanian

samurra izango nintzan ezpanian.

Ill dedilla egazti bigun ta gozua.

Ollaar zaarra, ze janari zozua!.

Nakutsube zaarturik,

gogor, gauza ez ta zaaldurik.

Ez naz bizi ni inoren kaltian;

Gizonak esnaatu daruadaz gabian.

Bizi nasala banaz zerbaitako

baña ilten banozube, ez ezertako.

Nire soñuba da ondo entzuna,

iratzartubaz emon daruat zenzuna».

—«Ori da egitekua!

Zeuk emon dozu epai iltekua.

Dituzula gizonak iratzartuten?

Eta jagi ditezan gabaz igituten?

Ori dinozu lapurren aurrian?

Galduba zara euren batzaarrian.

Orretan dago bai gure kaltia.

Zuretzat geratuten da iltia».

        Moralidad

Gaistaginak ezdau gura argirik,

ez da bere izatia ezaguna;

okerrerako nai dau illuna

eta ez eukitia ikuslarik.

Lapurrak eta ollarra

                        (Bizenta Mogel, Ipui Onac, 3)

Etxe batean lapurrak ziran sartu;

nai zituzten bazterrak aztertu

goi goitik eta bera;

gero ere ez zuten ezer atera:

ollar zar bat bai. Ze izakaria!

Baña lapurrentzat ona da guzia.

—«Artu dezagun —diote— lumati ederra)

Gangor gorri, allatsu, buru arroa,

aragiz lodi, mamintsu, mardoa,

guretzat izango da gaur eperra.

O nolako aparia!

Gozatzeko sabel goseberia».

Bazeramaten ollarra iltzera,

eltze batean egosten ipintzera.

Eman zion ollarrak negarrari,

biotza biguñtzeko lapurrari.

—«Zertako nauzute ni, o gizonak,

ezpaditut aragi samur ta onak!».

Ordea guzia alperrik,

lapurrak ez dutelako errukirik.

Ollarrak jardun ta jardun ber bera,

—«Zertako naramazute ni iltzera?

Artu baninduzute ollasko nintzanean,

samurra izango nintzan ezpañean.

Ill didilla ollanda biguñ ta gozoa.

Ollar zarra, ze janari zozoa.

Nakutsute zarturik,

gogor, gauza ez, ta zaildurik.

Ez naiz bizi ni iñoren kaltean,

gizonak esnatzen ditut gabean.

Bizi naizala banaiz zerbaitako;

illtzen banazute, ez ezertako.

Nere soñua da txit aitua

ta iratzartzeko loak artua».

—«Egitekoaren bizarra!

Gangor andiarekin aiz gangarra.

Euk eman dek iltzeko erabakia,

Ire lepoa izateko ebakia.

Dituala —diok— gizonak iratzartzen,

ta jaiki ditezen gabaz, soñutzen?

Ori berriz lapurren aurrean?

Galdua aiz gaur gure batzarrean.

Eroa, orretan ziagok gure kaltea.

Iretzat bai orain iltea».

Gaiztagiñak ez du nai argirik,

Ez da ere izaitea ezaguna:

Okerrerako nai du illuna,

ta ez idukitzea ekuslarik.

Ollo soñularia ta lapurrak

                        (J.M. Zabala, Fábulas en dialecto Vizcaino)

Etxe baten lapurrak dira sartu,

gura dituez basterrak aratu

goi goitik eta bera.

Gero berè ez dabe ezer atera;

ollar zar bat bai: ze izakaria!

baia lapurrentzat ona guztia.

—«Artu jaiagun au geure ederra,

gangar gorri, panpar, buru arroa,

lumati, allatsu, lodi, mardoa,

guretzat izango dok gaur eperra.

Gaur bai guk ezteguak!».

Alan diñoe lapur txantxa-gurak.

Beeroen ollar zarra iltera,

lapikoan egosten imintera.

Emon eutsan ollarrak negarrari,

biotza biguntzeko lapurrari.

—«Zetako nozue ni, o gizonak!

ezpadodaz aragi samur-onak?».

Guztia alperrean,

lapurrak ez dau errukirik arean.

Ollarrak ekin ta ekin berbera:

—«Zetako naroazue neu iltera?

Artu baninduzue ollaskotan,

samur izango nintzan jatekotan.

Il bedi ollasko bigun-gozoa;

ollar zarra, ze jateko zozoa!

Nakutsue zarturik,

gogor, gauza-eza, eta zaildurik.

Ez naz bizi neu iñoren kaltean,

orduak iragartuten gabean.

Bizi nazala banaz zerbaitako;

ilten banozue ez ezetako.

Neure soñua da txito aitua,

ta iratzartzeko loak artua».

—«Eginaren bizarra!

Gangar andiagaz az gangarra.

Emon dok ilteko erabagia,

idun ori izateko ebagia.

Dozala gizonak iratzartuten,

jagi jitezan gabaz soñututen?

Ori barriz, lapurren aurrean?

Galdua az gaur geure batzarrean.

Orretantxe jagok gure kaltea;

t'iretzat, eroa, orain iltea».

Gaistogilleak eztau nai argirik,

ezta berè izatea ezauna:

okerrerako gura dau iluna,

ta ez eukitea ekuslaririk.

Lapurrak eta ollarra

                        (J.A. Uriarte, Poesia bascongada, 5)

Etxe baten lapurrak zirian sartu.

Nai zituezan bazterrak aztertu

goitik eta beera

baña ez eben ezer atera.

Ollar zar bat, bai. Ze izakarija!

Baña lapurrentzat ona da guztija.

—«Artu daigun —ziñuen—, lumati ederra

gangor gorri, allatsu, buru arrua,

aragiz lodi, mamintsu, mardua.

Guretzat izango da gaur eperra.

¡Zelako aparija!

Asetako gure gose andija».

Beeroien ollar gisajua iltera,

lapiko baten egosten imintera.

Emon eutsan ollarrak negarrari,

bijotza biguntzeko lapurrari.

Zetarako nozube ni, neure gizonak,

ez badaukadaz aragi samur, ez onak?».

Baña guztija alperrik,

lapurrak ez daukelako errukirik.

Ollarrak ekin ta ekin ostera:

—«Zetarako naruazube ni iltera?

Artu baninduzue ollasko nintzanian,

Samurra izango nintzan ezpanian.

Ill dedilla ollanda bigun ta gozua.

Baña, ollar zaarra? A ze janari zozua!

Ikusten nozube zaarturik

Gogor, gauza ez, eta zaldurik.

Ez naz bizi ni iñoren kaltian:

gizonak esnaatuten ditut gabian.

Bizi nazanian banaz zerbaiteko;

Baña ilten banozube, ez ezetako.

Nire soñua da ondo entzuna;

Iratzartuaz emoten dot zentzuna.

Egitekuaren bizarra!

Dirautse lapurrak: —«A ollar gangarra!

Euk emon dok ilteko erabagija,

ez bageunka bere gose andija.

Dituala, diñok, gizonak iratzartuten,

ta jagi ditezan gabaz soñututen?

Ori geijago dana, lapurren aurrian?

Galduba az, bai, gure batzarrian.

Orretan jagok, erua, gure kaltia;

eta iretzat bere bai orain iltia.

Gatxgiñak ez dau gura argirik,

eta ain gitxi izatia ezaguna;

okerrerako nai dau illuna,

ta ez eukitia ikuslarik.