www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Ipuinak
Juan Antonio Mogel
XVIII.mendea, 1995

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Bertsio elektroniko honen egilea: Xabier Altzibar

Iturria: Ipuinak, Juan Antonio Mogel (Xabier Altzibarren edizio kritikoa). Labayru, 1995

 

 

aurrekoa hurrengoa

        72.

Otsua eta ardija

 

                        (J.A. Uriarte, Poesia bascongada, 17)

 

Baso otatu eta bide ziarretan

ebillela Otso salua

ardijetan ebala gogua,

jausi zan txakurren agiñetan.

Usigi ta odoldurik

itxi eben arerijo senbagakuak

emoten arnasa azkenenguak

erdi ill eta odolusturik.

Denporiagaz zan zerbait sendatu

baña gosia ez jakon amaitu.

Eizarako ez eukan indarrik,

jateko bere ez aragirik:

agiñak daruaz bedarrera,

eta dator ostruak jatera.

Alan eremutarra,

azur ta narru uts eginik

ta baruakaz argaldurik,

ez da orain lengo lapurtzarra.

Baru luziagaz zan aspertu.

Estututen eban gosiak

eta bere sabeleko nekiak

bijotza eutsan lengoratu.

Ardi bat eban ikusi

lar batetik bestera joiala.

Dirautsa diadarrez: —«Erdu beriala,

bada gaixorik nago ni.

Daukat sikaturik neure estarrija

eta tximurturik estiak,

andijak dira nire naibagiak,

amorruzkua daukadan egarrija».

Ardijak deutsa esaten:

—«Gura zenduke nik ura ekartia,

eta ni zeure agiñetara eruatia?

Ez deutsut nik ezer sinistuten.

Estarrija zenduke garbituko,

indarrak onelan artuko.

Onik onenian

sartuko nindukezu sabelian.

Egarri ta gosez ilten bazara

ardijak zorijoneko izango gara».

Au esanda badua

eta gosez ilten da otsua.

 

Gaiztuetatik gorde buruba,

ez eurakaz euki artu emonik,

ez joko, ez beste esku lanik:

au da ipuin onen frutuba.

 

 

Otso gaixotua ta ardi asko-yakina

 

                        (J.M. Zabala, Fábulas en dialecto Vizcaino, 15)

 

Otsoa dabil basoetan

basterrak guztiak galduten,

emen ostu, bestean ilten.

Jausi da txakurren ortzetan.

Eta aginka ebagirik,

itziten dabee gaistoak

galdurik bere lau zankoak,

baia orregaitik bizirik.

Egun ta egun zerbait da ondu

ta estututen dau goseak:

ezteutso emoten eizeak

ta berarragaz ez atondu.

Ardi bat dabil antxe jaten.

—«Ator ona —dirautso otsoak—

erruki bear dok gaixoak.

Ekardak ura ontzi baten».

—«Ura nai dok nik ekartea?

—dirautso urtento ardiak—

Ez arabil eu egarriak; gosea dok, luki, gosea.

Gura eunke, malmutz, garbitu

polito polito zintzurra,

ta atarako neure azurra

ire aginetan apurtu.

Arinik ezin doanean

asmadu dok ire egarria

eta azala errukarria.

Guzur utsa daukak miñean.

Ilgo al az, il, ortxe bertan,

asko-jakin, txar, artosoa.

Ez natxak ni orren zoroa

jausteko eure aginetan».

Bai: bakotxak gorde burua

gaisto deunga guztietatik,

ta euren berba leunetatik,

izan ez dedintzat galdua.

 

aurrekoa hurrengoa