74.

Arraintzallia ta arraintxua

                        (J.A. Uriarte, Poesia bascongada, 27)

Arraintzalliak bota eban saria,

bijaramonian dana arraiñez betia

egongo zalako uste osuagaz,

aztu bere zan bere lo gozuagaz.

Jagi zan oetik goxian,

ez eban nagirik aldian.

Badua jasotera,

zenbat artu eban ikustera.

Damuz beterik dau ikusi

ez zala beste arrainik jausi

ezpada txibija bakarra.

An zan ernegu ta diadarra,

eta esatia:

—«Onetarako bota dot saria?

Txibija batgaitik gaba galdu

eta pozez ez ezer nik apaldu,

luak daruauztazala begijak,

sabela jausiten gose andijak...?

Semearen galdua!

Nekatuen artian nekatua!

Onelan eguala ernegetan

ta biraoz bazterrak betetan

esaten deutsa ikaraz txibijak:

—«Gizon ona, kendu niri lokarrijak.

Itxasora orain bota nagizu

Nosbait damutuko ez jatsu:

andija eginik ikusiko nozu,

saria barriro ezarriko dozu

itxas bazterrera;

etorriko naz zure sarera

andi, mardo gizendurik.

Ez deutsut esaten guzurrik.

Txibija bat... Ze izatekua!

Apari bestelakua

egingo dozu gaur gabian!

Obe ez da datorren urtian

nire jaube izatia,

eta apari galant bat egitia?

Etorriko natxatsu lagunakaz:

zuk orduan nigaz ta bestiakaz

artuko dozu diru andija

eta esango: —«O txibija

leijal, egijati ta berbakua!

Sinistuten ez deutsuna da erua.

Sinistu neutsun ordu onian,

imiñi nozu gaur egun obian».

—«Odol baltz, txiki ta zitala,

ill biar dok orain beriala.

Iri sinistu nik?

Ez dok ikusiko beste egunik.

Obe da arrain txiki bat eskuan

baleia baño, au itxasuan

dabillela batetik bestera.

Erdu ona orain neure etxera.

Etorriko dan ogijak, noz gosia

kendu dau? Eta noz asia

itxi sabel argal makaldua?

Burdunzira, zital galdua.

Alan dirautsa arrantzalliak

Baita bere ipuin asmatzalliak.

Asko ta asko izanguak

ezer baga ditu itxi:

Eskukua gorde beti:

zerbait dauka orainguak.

Arrantzallea ta txibi bakarra

                        (J.M. Zabala, Fábulas en dialecto Vizcaino, 31)

Arrantzalleak bot'eban sarea

biar dan-dana arrañez betea

egongo zalakoan:

lorik bere ein ezinik egoan.

Jagi zan goxean goxetik

nagi andi bagarik oetik,

ta doa jasotera

zeinbat artu eban ikustera.

Dakus, baia, damuz beterik

etzakola jausi besterik,

ezpada txibia bakarra.

Antzan ernegua, ta an deadarra

eta an esatea:

—«Onetaako ezarri joat sarea?

Txibia bategaitik gaua galdu,

ta pozen zoroz ezer ez afaldu?

Noan guzti au najaroiala loak;

ta sabela ilten jan baakoak?

Semearen galdua!

Nekatuen artean nekatua!».

Onelan eguala ernegetan,

biraoz bazterrak betetan,

esaten deutso ikaraz txibiak:

—«Gizon ona, ken niri ariak.

Itxaso-bidea emon'gidazu:

nosbait nos damutuko etzatzu.

Egingo naz txibi eskergea,

botako dozu barriro sarea

itxaso basterrera;

etorriko natzatzu sarera

andi, mardo, gizendurik,

ez deutsut sartuko guzurrik.

Txibia bat, ze izakaria!

Zelan zuk nigaz afaria

egingo dozu gaur gabean?

Ez dozu obe datorren urtean

neure jabe izatea,

ta apari galant bat egitea?

Etorriko natzatzu lagunakaz

zeuk orduan arrañakaz

aterako dozu diru andia,

ta esangoozu: Ai txibia

egia-zale ta berbakoa!

Sinist' ezteutsuna da eroa.

Sinistu neuntsun ordu onean:

imini nozu gaur egun obean».

—«Bai, euri sinistu nik?

Ez dok ikusiko beste egunik:

obe dok arrain txiki bat eskuan

balea baño, au askatuan

bajabilk batera bestera.

Ator eu orain ene etxera.

Nox geroko ogiak, nox gosea

kendu dok? Eta nox asea

itzi sabel argal makaldua?

Burduntzira, zital galdua».

Asko ta asko izangoak ezer baga itzi dituz:

eskukoari eutsi zuk

badau zerbait oraingoak.