Martxoaren 8.an
San Juan de Dios

        S. Juan de Dios; ona Sandu bat, pobreen konsolu ta erremedio, guziek dezaketena imita; zeñen jendakias ta apellido mundukoas ezauntza guti baita; jaio ze Montmayor deitzen den erri batean Portugalen buratso pobre on batzuetaik: eta diote, bataiatzerakoan soñatu zirela ezkilak milagrosoki. Zorzi urtetako aurra zelarik, ekarri omen zue Sazerdote batek Kastelako Oropesara, non paratu zen Nausi bateki Artzai. Bazekarra bere prinzipiotik sandu izateko mostra, ta azi ona, baize humila ezin iagos, agitz gogorra beretako, ta berzeendako agitz berex, noble, liberala: eta Ama Birgmaren ta bere Seme Jesus onaren deboto biotzeskoa. Egunoro errosarioa, ta berze debozio batzuk, preziso. Ogeita bi urtetan Oropesako Kondeak goratu zuen konpañian defendatzeko Fontarrabia, asentatu ze soldado animoso, baña beti prestu deboto. Faltaturik probisionea, ofrezitu ze joain zela billa urrunkara zeuden kaserio edo etxaldetara: ortako igan ze Franzesei kendurikako bior batean; eta urbildu zelaik, sentiturik animaleak bere lekuko airea, eman zio lasterrai laurazka, ta bota zue peña batzuen kontra, ta gelditu ze desmaiaturik erdi ilik, odola zeriola sudurretaik ta agotik. Bere baitan akorritu zelaik bi orduren buruan, inbokatus Jesus ta Maria belauriko eskatu zue fabore. Agertu ze an Artzaiesa iduri bat, eman ziona edatera ur trago bat, ta animatu zuena. Oneki desagerturik, itzuli ze Juan lagunetara. Denbora gutiren buruan aurkitu ze peligro andiagokoan: Prestua ezaundurik, Kapitan batek eman zio guardatzeko tesoro bat. Au ebatsi ziote soldadoek: eta abeak koleraturik manatu zue urkatzeko arbole batetik, etzela balio egiarik, enpeñurik, deusik. Bazemate; ta Jangoikoaren fortunas Kaballero batek, bidea utsinik, an pasatzen zenak logratu zio bizia, baña desterratu zute kanpotik: Itzultzerakoan Oropesara, esker milla emanes Jangoikoai libratuas, bidean jan gabe bi egun pasaturik desmaiatu ze; ta akorritzen asi zelaik ikusi zitue an irur ogi ta baso bat ardo. Etxakin nola zen, ta etze trebe artzera: goraturik begiak Zerura asi ze erraten Aita gurea, ta ellegatzean itz gaietara, eman zaguzu egunoroko ogia, aitu zue boza bat, jan ta edan zazu, ezi zuretako da. Ala kuidatzen zue Zeruak pobrea! Zein Oropesan berriz jarri ze Artzai. Laur urteren buruan berriz joan ze soldado Alemaniara, nondik itzulirik ongi bisitatu zue Santiago bedratzi egunes: andik joan ze ikustera bere sortu-erria: baña emen nior ez ezauntzen berak, ta bera ere niork ez. Etxakin zer etxetan edo karrikatan jaio zen, alik eta zar batek karanzatik, ta zenbait señaleetaik ezaundurik, erran zion il zirela bere buratsoak, Ama fite, Aita gero S. Franziskoren habitua arturik Lisboan.

        Joan ze Andaluziara, ta Hospitalean zego beira konpasionaturik heries, naiak erremediatu aien bearrak, oh! Jangoikoak eman balezada medio, ta modu, zerbitzatzeko pobrettoei! zio. Berriz jarri ze Artzai Sevillan: berriz nai ze joan Afrikara Moroen kontra: baña opaturik Kaballero bat zoeiela bere Andre ta laur alabaeki desterraturik Zeutara, joan ze aieki, ta peonzan irabazten zuen alokairuareki mantenitzen zue familia gura, gusto iago zuela ematean, ezi berak jatean. Itzuli ze Konfesorearen konsejus Españarat, eta agiturik itsas-nastekazio andi bat, guziak ia ia galduak kontatzen zire: Sandua sinetsirik zierto, bere bekatuengatik zela, asi ze oius, bota zezatela bera itsasoan, nai bazute izan salbo. Bazoezi botatzera; lenik eskatu zue utzi zezatela errezatzera Aita gurea: ta asirik akabatu gabe, serenatu ze guzia, guziak arriturik nola libratu ziren pobre garren orazios. Ellegaturik Españan prestatu ze egiteko konfesio jenerale bat, ta egin zue bizi guzikoa: ta lanean irabazten zuenetik ahorratus bildu zue erosteko zenbait libru, kartilla, ta estanpa, ta Martxante bekala zebila saldus ta emanes nai zutenei, ta aurrei berexki galdegines bidanabar doktrina Kristioa. Zebilalaik ortan, bide batean opatu zue aurtto bat agitz ederra, baña erdibiluxirik ta oin urtuxian. Lastimaturik bereala eman zitio bere espartin batzuk; baña etzeikela ibili aieki, itzuli zitio aurrak. Sanduak, bada ermako zaitut soñean: atoz, para zaite. Bazema bazema prinzipioan aisa, baña geroago ta pizuago, izerditan asi ze; ta iturri batera urbil, erran zio, ene aurttoa, uz nazazu edatera ur-trago bat, ezi pizu zara, ta izerdiarazi nauzu. Aurra utzirik arbole baten ondoan, bera bazoeie ur eske biendako: ta aditu zue atzetik boza bat erran ziona, Juan de Dios, Juan Jangoikoarena, Granada izain da zure gurutzea. Beiratu atzerat, ta ikusi zue aurra zeukala eskuan granada, edo mingrana bat, ta erdian gurutzea. Pensatus ortan entendatu zue deitzen zuela Jangoikoak Granadara, ta joan ze, ta zego saltzen bere libruak an.

        Denbora gartan zego Granadan Juan de Avila Benerablea deitzen zutena Andaluziako Apostolua arrazio andiareki. S. Sebastianen egun batez predikatu zue espiritu betikoareki, ta Sanduaren saetaetaik pasatu ze adiaraztera Jangoikoaren amoresko saetak, zeñeki naituen errendiarazi gure biotzak. Aren itzak izan zire nola susko saetak traspasatu zutenak Sandu gonen biotza, zein lenik asi ze desaogatzen negarretan, gero atrarik elizatik zatikatus bere tresenak oius erraten bere bekatuak, ematen bere aurpegian bofetadak, bularrean golpeak arri bateki, beiratzen ta klamatzen zerura. Istante juntatu ze mutiko montio bat, ziotela, eroari eroari, ta tiratzen ziotela arrika, loi, ta gauza opatzen zuteneki. Gero joan etxera, ta eskus ta ortzes zatikatzen zitue libru protxal etzirenak, gañarakoak ta imajinak ematen ziote nai zutenei: diru bildu zuena eman zue libratzeko presoak. Gelditu ze sollik atorra ta galzazpieki, ta akonpañaturik mutikoes ta jendees erotako zeukatenes joan ze Eliza Nausira, an oiu, Jauna, miserikordia niri, bainaiz bekatari andi bat itsuski ofenditu dutena berorren Majestadea. Zenbait Sazerdoteek etzute uste zela ero iduriarazten zuena: Erman zute Avila Benerableagana, ta examinaturik admiratu ze Jangoikoaren espirituaren indarras; utzi zue segi zezan denbora zati bat erakeria on gartan. Segitus karrikak barna bere tema gartan, ta sufritus asko tratamentu gaixto; flakurraturik azkeneko erman zute eroen hospitalera: loturik an azotatzen zute maiz, alik eta Benerable garrek biali zion erratera, aski zela ia. Orreki gutibana asi ze mostratzen bazuela juizio, ta despeitu ze emanes graziak.

        Joan ze billa Benerable gura, zeñeki in zue berriz konfesio jenerala. Bere bokazioa ze pobreei zerbitzatzea, baña etzekie nola. Jakiteko, enpeñatzen zue Ama Santisima, ta zebila bisitatus beraren tenplo famatuenak. Guadalupen egon ze ogeitabi egunes konfesa-komekatzen maiz. Bein bakarrik zegolaik Elizan, asi ze erraten Salbea, ta erraterakoan, itzulizkizu zeure begi miserikordiasko goiek guregana, goratu ze kortina bere kabo, ta Ama Santisimak beiratu zio amorosa. Kortinaren arroituareki sakristabuak atrarik, ustes nai zion pobre garrek kendu imajinai zerbait alhaja, goratu zue oña, emateko ostiko bat, baña gelditu zekio earturik; ezaundu ta eskatu zio barkazio, ta Sanduaren orazios istante sendatu ze. Oraño etzekie zertan nai zuen enplea zeien, alik eta itzulirik Granadara Avila Benerablearen konsejus, an Ama Birjina Sagrariokoaren Elizan Kristo pruzifikatuaren alzinean, zenen bi aldetaik zeuden Ama. Birjinaren ta S. Juan Ebanjelariaren imajinak, asi ze eskatzen sin sinez, erakutsi zezotela bide segitu bear zuena. Iduritu zekio biek jautsirik paratzen ziotela korona aranzesko bat buruan, ta Birjinak erraten ziola, Juan, aranze ta trabajuen medios nai du nere Semeak logra dezazun anitz merejimentu. Sanduak zio, aranzeak ta trabajuak alako eskuetaik dire enetako arrosak ta klabelak. Atrarik andik laster entendatu zue misterioa, ezi karrikan zoeielaik ikusi zue etxe baten atarian letrero gau, Etxe gau alokatzen da pobreendako. Alokatu zue, ta bildus limosnas paratu zitue berrogei ta sei goatze txipittoak: berla atra ze pobre billa, ta aurkitzen zuelaik heriren bat, artu soñean, ta ermaten zue bere hospitale berri gartara: an garbitu oñak, ta apatu ondoan amorosoki exhortatzen zue len lenik konfesa zeiela, sendatzeareki arima, aisago sendatuko zela gorputza. Sustentatzeko ta kuratzeko bere pobre gaiek, atratzen ze egunoro karrikak barna kapatxa bateki soñean, ta soka bateki bi elze andiak dilindan lepotik; eta boza lastimoso bateki oiu noizean noiz, Anaiak, emazie limosna zeurendako. Ala mogitzen zire biotzak, ta gauas espezialki; ta atarira jautsirik ematen ziote ogi, zuku, aragi, ta berze jateko gauza, ta diru: eta Sanuak itzulirik errepartitzen ziote alimentua, ta diruareki erosten zitue medizinak. Ortas landara berak xautu etxea, ekarri ura, egin ontziak, ta goatzeak, ta lan guziak. Gauas erreklinatzen ze bere erien ertean.

        Bakarrik egoteak ematen zio pena, ez bere nekeagatik, bai pobreen faltagatik: baña etzute faltarik orgatik. Gau bates ur faltaturik, joan ze eske bi kantaroeki urrun; itzuli zelaik berant, aurkitu zitue onziak garbiturik, ta lan guziak eginik. Galdegin zue nork in zituen? Pobreek ziote, zergatik galdetzen zuen, in zuelaik guzia berak? Nola dateke, ni egon banaiz ur eske? Porfia aiek, berak in zuela. Sanduak orduan, agitz maite zaizte Jangoikoak, zuei zerbitzatzeko bialtzen baititu bere Aingiruak. Berze gau bates euri aizelaik, aurkitu zue karrikan pobre bat kejatzen etzukela aurki aterbe pixka bat. Sanduak, nauzu etorri ene hospitalera? Gogotik ere, zio, baña ez naike joan neure oñes. Sanduak naiz zeraman limosnaren karga, artu zue soñean pobrea: baña ezin jasis erori ze irristaturik. Erreprehenditzen ze bere burua, ta zoeielaik artzera berriz; gaste iduri eder batek lagundu zio, ta eskutik arturik erraten zio, ene anaia Juan, Jangoikoak bialtzen nau la untzera zuri, ta jakin zazun zenbat kuadratzen zaion iten duzuna, nik dut kargu asentatzeko. Sanduak humil, ni naiz bekatari pobre bat, ta on den guzia da Jangoikoaganik: baña eztida erranen, nor den berori? Ni naiz, dio, Rafael Aingirua, Jaunak destinatua zure lagun ta guardiatako, ta zure anaien. Andik guti faltaturik ogi zenbaitendako, etorri ze Aingiru bera Sanduaren habituareki zekarrala saski bat ogi, ziola, ene anaia Juan, guziok gara orden batekoak; arzazu orai ogi gau suplitzeko falta. Berze bein Jesu Kristo bera pobre-idurian utzi ze ermatera Sanduaren soñetan hospitalera, ta nai zitiolaik garbitu oñak, ikusi zio llaga bat ederra, istargitzen zuena; ta arriturik goratu zitue begiak beiratzeko aurpegira: ta aditu zue nola erraten zion amoltsu, Juan, niri iten zaida pobreai iten zaion on guzia. Erran, ta desagertu ze, baña gelditu ze ainberze erresplandore salan, ezi pobreak turbatu zire, ustes erretzen zen hospitalea, ta oiu iten zute sua sua. Egia ziote, erran bazute on Sanduaren biotzas, baizego erretzen Kristoren ta pobreen amores.

        Ia salatus kanpora berri alakoak, asi ze jendea artzen debozio, batzuk beren personeki laguntzeko, berze batzuk limosnaeki. Ia zue ainberze kredita Sanduak, ezi bere itz edo firma aski ze, fiatzeko nornaiek kantidade andiak. Joan zelaik bein eskatzera limosna Tuiko Obispoari, baize ango audienzia errealean Presidente, nola zuen izena ta izengañekoa, galdeginik, errespondatu zue, ezi aurtto batek kidatu zuenak Granadara, deitu zuela Juan de Dios, baita Jangoikoarena, baña etzela trebe izan artzera apellido goi ain andia. Manatu zio deit zeiela Juan de Dios andik alzina: eta egin zio habitu bat pobrea, baña dezentea, tratatzeko persona prinzipaleeki ta etxe andietan. Ez izanes lekurik aski, artu zue berze etxe bat hospitaletako. Gero abrats batzuek erosirik etxe andi batzuk, konbentu izanak, in ziote hospitale andi bat bear ziren ofizina guzieki: eta Sanduak suplitu zue bear ziren erremedio, Doktore, Barber, Kapellan, asistente, ta gauza guzieki; eta Juan de Dios ze pobre bat abratsa, deus etzuena ta guzia zuena, zeren baizue fabore Jangoikoa, ta gizonen biotzak bere eskura. Eta nork konta, zenbat ta zein andiak artzen ta ematen zituen limosnak?

        Etze kontent kuidatzeas solamente bere hospitaleko heriak ta pobreak, kanpotik zirenak ere erremediatzen zitue, sustentatus familia pobreak, alargun beartsuak, aur ta donzella desanparatuak: ta etzeizen egon alfer, eramaten ziote Merkatarien etxeetaik elle, ligu, ziriku, mise, ta gauza, trabajatzeko. Ilak ere ortzitzen zitue aurkitzen zituenak; ta iago dena, Jangoikoak errebelatzen zio non iltzen norbait. Karidade prinzipalena zue arima ilak biztea, ta iltzeko peligroan zirenak libratzea. Joaten ze emakume galetsien etxera, ta ez solamente itzes, negarres, bularretako golpes Kristo guruzifikatuaren alzinean oneratu nai zitue, baitare ofrezitus ta emanes sustentua, eta doteak, apartatzen bazire bizimodu gaixtotik. Eta zenbat konbertitu zitue? Bein zortzi bateo. Bat edo berze exkusatu nai baze, nezesidadeareki, artzen ziote itza etzutela ofendituko Jangoikoa, itzuli arteo bera; eta bereala zuzen zuzenean joaten ze andre prestu debotaen etxeetara, ta erraten ziote, nola Demonioak zeuzkien arrapaturik preso arima batzuk nezesidadeagatik, ta bear zirela libratu: eta bildu ondoan bear adiña, itzultzen ze, ta atratzen zitue: ta asko akomodatzen zitue matrimonioaren estadoan dotatus berak; eta aldi batez ezkondu zitue ala amasei bateo: eta nai zutenak erretiratu sustentatzen zitue bere kostus. Zenbat murmurazio, zenbat burla, zenbat tratamentu gaixto sufritu zuen orgatik, eztaike pondera. Baña Sanduak bere trabajuas etzue ajolarik, baizik bere Jangoiko maitearen efensas. Bein aurkiturik kaballero bat konbersazio indezentean, Sanduak humil konsejatu zio guar zeiela: ark eman zio zaflada bat aurpegian; ta Sanduak belauriko paraturik erran zio, eman bezada nai duen guzia bofetada niri, non ta ez dezan ofenditu gure Jangoiko ona. Bizia gogotik nai zue eman Jangoikoaren ta proximoen amoreagatik. Granadako Hospitale Errealean itxeki ze su egun batez: bildu ze jendeketa, soña ezkilak, anitz lamentu, lastima, ta gauza: baña nior ez trebe sartzera, egones atariak sus ta kees beteak. Joan ze Sandua lasterka: itsu itsua sartu ze atariak barna su ta kee guziaren erditik: igan gora, leioak idiki, artu heriak banaka ta biranaka soñetan, ta pasatu zitue berze alderdira; gero bota zitue goatzeak ta gauzak leioetaik: baña bitarteo bera bi aldetaik suak arrapatu zue erdian: etze agertu ordu erdi batez: ia ila uste zute guziek: baña gero ere niork uste etzuelaik, atra ze bizirik, zegozkiola guziak arriturik beira, nola erresuzitatu balitz; ta andik alzina iago zeukate Sanduaren opinionean: eta lenago tratatu zutena ero bekala, ia guziek deitzen zute Sandu; ta zein Sandu!

        Bere esku proprios trabaju ematen zena eztaike pondera. Heriei ta guziei zerbitzatzean trabaju zuenas landara, kondenatu ze bere burua beti agerrian ermatera estali gabe, zela euri, zela iruzki, zela otz edo bero: beti oñez ta oiñ urtuxian, abregañean ez sekulan ere. Atorraik beñerez, arren lekuan silizioa. Bere goatzea estera bat, ta manta bat, ta arri bat bururdiko: baña goatze guti bear zue, ezi komunkiro etzue pasatzen ordu bat lo. Elizako baruetan etzue txastatzen ogirik: ortzilareetan ogi ta ur sollik: egunoro baru zela erran daike, guti alimentu artus. Konbidatzen zutelaik, beñere etze jartzen maian, baizik belauriko artu ematen ziotena, ta guardatzen zue pobreendako, ziola, goxoago zaida au, jaten baute nere pobrettoek: ta janarasten ziotena ze errauts emanes lenik. Penitenziaren aizpa da orazioa: gau geiena pasatzen zue erien zerbitzutan, ta orazioan. Loak ematen ziolaik orazioan, zer iten zue? Kaskarabill batzuk lotu zangoan, ta ibili guti bat saltoka erraten zela, nai baduk Jangoikoa zerbitzatu, eztuk bear lokartu: ala arindurik loa, itzultzen ze oraziora. An Jangoikoak argitzen, animatzen, ta errateko ala, Jangoikostatzenzue. An agertzen zitio berzeren asko bear erremediatu bear zirenak, ala nola bekatu iteko intenzio zutenak, konfesioan ixiltzen zuztenak, &. Bere iltzeko eguna ere agertu zio S. Rafael Aingiruaren medios. Ltzeko okasioa bere karidadetik izan ze. Uregurra jautsi zelaik, joan ze eske bere pobreendako; ikusi zue mutiko bat urak zeramala: bota ze bereala libratu naiez: egin zue in ala, baña ezin atra zue: lastimaturik ortas atra ze, ta izozturik otzak lengo flakuriaren gañetik: ezin egones oñen gañean etzintze bere esteran mantareki. Ezaundurik plazoaren urbiltzea, alaere animatu ze jaiki ta joatera etxes etxe asentatus nori zer zor zion: lan gau egin ta etzintze berriz, ezin jaikis, ezpaze sokorritzeko heriren bati; orduan amoreak indartzen zue. Izan zue errebelazio, pobre bat desesperaturik zoeiela urkatzera bere burua. Jaiki ze goiz gartan Sandua prisaka, ta zoeie paloa arturik: nai zute geldiarazi: uz nazaze, zio, inporta da anitz noaien: itzuliko naiz fite. Ellegatu ze lekura, non zegon berzea ia urkatzeko: ikusteareki altxatu zue soka: Sanduak agertu zio, ta kendu zio, ta itzularazi zue urrikiturik in nai zuenas, ta konfianza ta konformidadereki. Sandua kontent arima gura irabazias itzuli ze iltzera Jangoikoareki.

        Bisitatu zue Señora birtuosa batek D.a Ana Osoriok, ta ikusirik nola zegon ol ta estera gañean, ta kapatxa bururdiko, nai zue ermanarazi bere etxera. Etzela atrako, zio, bere pobreen konpañiatik. Señorak eskribitus Arzobispoari, baize D. Pedro Gerrero, onek biali zio billete bat manatzen ziola joateko kuratzera etxe gartan. Sentitu zue, baña obeditu zue: ta paraturik biali zion silla batean ermanarazi ze sala, kuarto, ta goatze guziak barna despeitus bere pobre onetsiak: badaki Jangoikoak, zio, nai nuela nik il zuen ertean, baña ez naute utzi nai: kunpli bedi Jaunaren borondatea. Etze aditzen an berzerik, baizik negar, lamentu, ta klamoreak pobreenak, bazoekiotela beren Aita, ez ikusteko sekulan berriz. Sandua ere beraxturik desmaiatu ze: ta akorritu ondoan eman ziote bedeizioa, geldi zaizte Jangoikoareki bakean, nere humeak, ta ezpagara ikusten iago, enkomenda nazaze Jangoikoai. Eramanik etxe gartan in ziote in ala: etze protxurik: Bisitatu zue Arzobispoak, ta erran zue meza beraren kuartoan, ta eman zio komekadura deseatzen zuena. Gero galdegin zio ia bazuen zerbait pena ematen zionik? Errespondatu zue humil: O ene Aita, ta Artzai ona, irur gauza dire ematen didatenak pena garai gontan: lenbizikoa sobra ofenditu baitut ene Jangoiko ona, ta guti zerbitzatu: bigarrena ene heri pobre gaiek nola gelditzen diren: irugarrena intudan zor gebek: ta atra zue librua bereki zeukana. Errespondatu zio Arzobispoak, ene anaia, lenbiziko pena utzazu Jesu Kristoren kontura, baita gure fiadore ta suplituko baitu falta zaiguna. Berze biak beude ene kontura, nik kunplituko dut zure partez. Gelditu ze agitz konsolaturik graziak ematen Jangoikoai ta Arzobispoai apatus eskuak.

        Gero ezaundu zuelaik erioa urbil, eskatu zue utzi zezatela bakar. Utzi zute, ta kanpotik aitzen zute ziola, Jesus Jesus, orren eskuetan enkomendatzen naiz. Eta beiraturik ataritik ikusi zute bere habituareki belauriko, ta ustez orazioan zegon utzi zute: baña sentiturik jende arroitu barnean, ta etzuela deitzen, idiki atariak, ta sartu zire, ta aurkitu zute ilik belauriko Kristoreki eskuan, ta ala egon ze sei ordus, ta egonen ze orai arteo ezpazute kendu mortaxatzeko; ta kuartoan fragranzia bat Zerukoa, ta gorputz ila eder Aingeru bat bekala. Iltze 1550 urtean: ta adinaren 55.an ortzilare ta larunbatearen ertean. Famaturik ori, etorri ze infinizio bat jende zelebratzera Sandua. Ilaria izan ze triunfo baten gisara formatus prozesio bat solemnea; lenean pobre, ta donzella, ta alargun, ta ezkondu erre mediatu zituenak beren kandelaeki guziak, ta negarres guziak klamatzen zor zioten faboreak. Gero Kofradiak beren gurutze ta banderaeki: gero Errelijioneak, ta Parrokia guzietako Eliza-gizonak, Katedraleko Kalonje ta Dignidadeak, ta Arzobispoa: Segitzen ze gorputz sandua bere andaetan, gero Tribunaleen Presidente, Juez, ta gañarako Ministroak, ta alde guzietaik jendeketa inmensoa elkar ertxitus ellegatu naies ikustera, ta ukitzera errosario, ta medallak ilaren gorputz edo mortaxan. Il orduko, bada dionik asi zirela ezkila guziak soñatzen Jangoikoaren birtutez, ta egiten soñu gisa at, ez solamente kausatzen zutela sentimentu, baitare mostratzen senti zutela. Meza zelebratu zue Minimoen Jeneralak, zeñen konbentuan depositatu zen, eta predikua berze Errelijioso batek artu zuenak Tematako diona S. Agustinek, surgunt indocti, et caelum capiunt &. Goratzen dire letra gabekoak, ta arrapatzen dute Zerua, eta gu geuren letraeki emen inguraka loiean &. Eta ez omen ze urte gartan guzian predikatu Granadan predikurik, zeintan etzen atra Juan de Diosen laudariorik. Jangoikoak adiarazi zue Sandu asko milagroeki berladanik: ta gero kanonizatu Aita Sanduak Urbano VIII.ak 1630 urtean. Iltzen sala gartan iraundu zue fragranzia Zerukoak berrogeitamar urte gerostik ere, espezialki larunbateetan. Ikusi zuenak len ta gero, erran lezake, au da ura? Au da Artzai, Soldado, ta Martxant pobre gura? au da ero gura oius akusatzen zena bere bekatues, ta loies ta burlas betetzen zutena! Zierto, Sandu guzietan da admirablea Jangoikoa, baña ontan da prinzipalkiro. Eztakigu zer jendakitik zen, ta ofizio humiletan igatu gastezutua; ta zeren eman zen zerbitzatzera Jangoikoai pobreetan, beira honraturik noraño! Zierto, gure Jangoikoa ongi amante gizonen espezialki pobreen bide da, ainberze plazer duelaik ongi egiteas aiei, ta ain ongi pagatzen duelaik an ta emen! Zierto, egia andia da, Jangoikoai zerbitzatzen dionak Nausi onari zerbitzatzen diola, izateko ongi munduan ere, trabajuen ertean ere, ta gero ezin obeki eternidadean! Zierto. Ilundura andia dago barraturik mundua barna, ainberze nola utsiten baita: guziok garelaik geuren buruen ongi naiak, geienok alaere zerbitzatzen Demonioai, munduai, ta aragiai kasi atzendurik Jangoiko onas! Eta alaere kejatzen trabaju ta malhur agitzen direnes! Eta gero zer &. &.