IL-BERRIA.
GARRALDA'TAR FEDERIKO JAUNA
ETA SARASAITZUKO EUSKARA

        Euskal-Esnalearen irakurleak, guztiak ezpadira geienak, oartuak zitezken Garralda'tar jaun unek egiten zituen lan ederren.

        Damurik, bakan baizik etzituen ematen aren euskar-lanak, baño egiten zituenak Euskal-Esnaleatik argitaratzen zituen.

        Jaun unen ilberriak biozmindu nau. Ez nakien eri zagonik. Leenean uste nuen zendu zena bere aita zela, Garralda'tar Ziriako jauna, au ere euskar-idazlea; baño ageriako unen euskar-lanik bat baizik ez dut ikusi eta ura neri zuzendurik argitaratzeko; baño nik aldi on baten begira egonik, zokoan utzia, ta an dago.

        Il dena gizon ona eta zintzoa, langillea, buru argiduna, aberesendakin buru onekoa eta ikasia. Baño ni bea nagon aldetik ikusten badugu zendu dena, oartu gaitezke jaun ori dugula edo ginuela Sarasaitzuko euskar-idazle bakar edo oberena.

        Euskaldun garbia, Sarasaitzuko euskara errotik zakiena eta biotzetik zerabilena ain ederki, nola bere azken-lanean agertu zitzaigun. Euskal-Esnalearen irakurleak oroitzen ezpadira, aski dute berriz ikustea 1925ko otsailako zenbakia.

        Nik uste ura izan zela aren azken-lana, eta etzen bere burutik ateraia baizik eta prantzesetik euskaratua.

        Lan aren gaia Abelgorriak, eta oken abenda bereziak orai eta leen; oken jatorrizko leenak oro ematen zituen.

        Ikusten baduzue lan ori, oartuko zarezte ederki itzulikaturik dagola, naiz arren gaia ez delarik errazena euskararat itzulikatzeko.

        Jaun unek zerabilen euskara, Sarasaitzuko izkelgiatik zen.

        Badakizue Naparroan ditugun izkelgietarik ori eta Erronkarikoa direla berexienak, eta damurik erreka jotzer dutela; Erronkarin azkar doazi erreka-bera.

        Erronkarin errixka batean baizik ez da euskaraz itzegiten dutenik; eta erri ortako gazteek ez dakite. Oraitik berrogei bat urteren buruan euskarari agur eginen diote, baño erdaraz.

        Sarasaitzun aldiz badire erri batzu, bospasei edo, gazteek ere euskaraz dakitenak eta ari direnak: Yaurta (Jaurrieta), Otsagi, Itzaltzu, Eskarotze, Orontze... Erri oketan bizi da orañik euskara aski gogor.

        Nolanai den dela, Garralda'tar Federiko jaun zena ginuen orai artio Sarasaitzuko euskal-idazle ikasiena eta langillena. Ura kendurik, ez dakigu aterako den beste norbait arek bezain ongi egin dezakenik.

        Nik uste izanen dala, baño ori ez da aski; bearrezkoa da euskara izan dadin biotzean landaturik, bestenaz ez da ernatzen euskar-lanik emateko.

        Neri eder zait Sarasaitzuko euskara; geroago eta maiteago ditut ori eta Erronkarikoa, baño bakan baizik ez dezakegu itzegin edo elekatu, berak dioten bezela. Guri aditzen edo ulertzen ez digutela eta bereala erdarara doazi...

        Gure biozminaren andia! Gutika, gutika, izkelgi oken berri gabe geldituko gera.

        Nik dakitala, Erronkarin iñor ez da euskaraz idazten duenik.

        Eta Sarasaitzun ez ote da orañik norbait agertuko guri erakusteko bedere eta ango euskararen berri emateko?

        Ziñez damutzekoa da, bi ibar aberats oietako jendea argia delarik, euskararen aldez lan egin dezakenik ez agertzea! Erronkariar edo sarasaitzuar norbaitek irakurtzen baditu lerro oriek, barkatuko dizkida, baldin nik diotena egia ezpada.

        Euskar lan geienak irakurtzen ditut, eta etan ez dut ikusi bertzela esateko biderik; orgatik otoiztu nai nituzke Sarasaitzuko letradunak, asi daiztela ango euskararen alde zerbait lan egiten.

        Itz asko darabilazue guk ezagutzen ez ditugunak, eta esakera politak ere badituzue guri eder zaizkigunak eta gure euskaran sartu nai ginuzkenak. Ortarako argirat eman bear dituzue guk ikasteko, eta ikasi ondoan erabiltzeko.

        Azkenik: il denari zor diogu emen egiten dugun aipamena.

        Eta zendu denaren aita eta anaieri gure biozminaren agertzea, ekena zerbeit arintzeko.

        Jainkoa-baitan bego.

Larreko