AKELARRE

        Nik eztakit, sorgiñak izandu ziren leku edo errietan izain ote denik leku berexi bat Akelarre deitzen zutena, edo izen ori dela sorgin bilgurarena. Nik ez ditut izen untaz bi leku baizik ezautzen; bat Alkerditik (Urdazubi) eta Zugarramurdi arte ortan dagon leku arritsu eta larratsua, angotarrak Akelarre deitzen dutena. Orobatsu Allitik eta Astiz arte ortan dagon Akelarre, leku auxe ere gisa beraz, arritsu eta larratsu.

        Etxearen izen bat ere Arbelarre, badakit non den. Ortaz landa tori Eskualduna-ren azken zenbakian «Gerlarien berri»-ez mintzo den «Zerbitzari»-k zer dion: «Akelarrerat nindoan beraz, aspaldiko adixkide bat ikusi naiz».

        Aspalditik nindagon nere baitan izen orren iturburua edo etorkia etzitekela akerra-tik eldu, baizik arri eta larretik, ez ote da ala, euskarazko leku-izen guziak bezala?

        Dena den Alliko Akelarren ginaudelarik tori zer kondatu zigun allitar adixkide batek.

        Sorginak larunbata gauerdirian omen zituzten beren bilgurak eta jaiak, arpe-zulo baten inguruetan.

        Gauerdiko ezkila yo bezain sarri sorginen buruzagi egiten zuenak arri baten gañean yarria, aren inguruan egiten omen zuten bertze sorginek ingurutxo deitzen den dantza, kantu batzuez laguntzen zutela.

        Alako aldi batez Uitziko yostun bat, larunbata gabean, Astiztik bere etxera eldu zelarik Akelarretik iragaitean oartu zen, ingurutxo dantzan ari zirela sorgiñak eta kantuz erraten lunes, martes, miércoles tres; jueves, viernes, sábado seis; eta ori berbera berriz eta berriz, alako batean, sábado seis erran ta berak bazterretik, domingo siete.

        Sorgin zaarrak berriz deja la giba y vete. Yostuna ttonttorra, txepaduna zen eta etxera txepik gabe goan zen.

        Geroagoko aldi batez gure yostuna eta Lekunberriko oskilea (zapataina) elkar ikusi zuten, au ere ttonttorra izaki (aurreko aldetik) eta bertzeak irakasi zion nolaz bear zuen tontorra zelaitzeko eta goan omen zen larunbata gauerdi batez Akelarrera bere txepa utzi naiz.

        Begira egon omen zen eta ingurutxoa asi bezain laster sorginek sábado seis erran ta berak domingo siete, baño uni sorginak toma la giba del sastre y vete itzuli omen zen bi ttonttorrez apaindua.

        Edesti edo kondaira unen alegiazkoak alde bat utzi ta, oartu natzaio, erdaraz bear zutela sorgin bilguretan; ala ote zen nai nuke yakin, bertzenaz, zertako euskeldunen artean erdarazko itza oik?

Larrekoa