ERREGE
 

        Asko munduan bezala, baziren errege bat eta erregiña bat. Bazuten nexka bat. Andre hura eritzen da eta arras txar zelarik erraten ziguen bere senarrari ez zadien ezkont haren iduriko norbeitekin bertzeik. Andre hori hiltzen da eta zenbeit denboraren buruban nahi zuen ezkondu. Bazabillan herriz herri bere emaztearen eiteko norbeit atzeman nahiz, bañan ez zezakeen atzeman. Haren haurrak zuen bakarrik bere amaren eite handia.

        Kridatzen hasten du herri guzietan, baiñan inutil zen. Ez du kausitzen eta dezidatuba da bere alabarekin ezkontzia, hura bederen bere amaren idurikua beita. Erraten dio bere alabari hori. Pentsa zazu zer xangriña harentzat. Ez zuen nahi nihondik aditu hori.

        Untzi bat beitzen abian zena erraten dio bere filiari behar duela partitu, baiñan sekretuba atxik dezan. Garraiatzen dituzte printzesa haren puska baliosen guziak eta gau batez partitzen da. Mahistruba eta ondokua arras gisakuak izatu ziren harentzat.

        Jausten dire untzitik eta gida arazten du bere buruba hotel on batetarat. Han galdetzen du iyan badakiten ingurutan sehi beharretan nihor. Erraten diote baietz eta gidatzen dute erregeren etxerat. Eta galdetzen du iyan baduten neskatxa plaza bat. Erraten diote baietz. Preseski goizean gana dutela bertze antzara gardatzailla eta haren plaza hartuko dubela. Badoha bere hotelerat. Han uzten du bere mala. Beztitzen da ardi ille batez eta badoha xatorat.

        Establia batean egiten zuen lo bere antzaraekin eta partitzen goizian goiz kantuz errepikaz eta ethortzen hilluneko etxerat. Bertze sehiek ez zuten maite batere. Supazterrian beti hazka egiten zuen bere ardi larrubaren azpian eta bertzeak desgusta arazten zituen.

        Errege harek bazuen seme bakar bat eta galdetu zuen besta batzuek itia bere aita ameri emazte bat atzemateko. Hiru egunez izan ziren bestak. Bertze sehiek erraten zuten ganen zirela gogotik balarat eta Marmitonek ere erraten zuen ganen zela. Marmiton eman zioten izena gure printzes hari. Eta galdetzen du permisioñea bere etxeko andreari oren batez, iyan utziko zuen gako zilotik begiratzerat. Erraten dio baietz.

        Badoha hotelerat eta han beztitzen da ederki eta badoha balarat. Hura han sartu orduko mundu guzia zoratzen da eta erregeen semea partikularrean. Dantza guzietan harekin ari nahi zuen denbora guzian. Bañean andre harek bere muntran ikhusi eta bazuela oren bat han zela ilki nahi izan zuben. Errege seme harek nahi zuben atxik arazi, bañean erraten ziguen bazuela gaozama bat arras gaxtua eta krudela. Ez zubela gehiago utziko ethortzerat. Eta ez zuen nahikatu segi zezan.

        Badoha hotelerat billuzterat. Bere etxerat gan eta kondatzen du balan zer ikhusi duen, nola ethorri den andre eder bat eta erregeren gustukoa zela hanitz. Eta galdetzen du etxeko andreari biharamuneko permisionia bi orenentzat. Ematen dio. Ematen du arropa bat, bezperakua bañion ederragua geihago. Erregea zoratuba da haren edertasunaz eta ez du kitatzen. Bere muntran ikhusi bere tenoria ethorria zuela eta badoha bi orenen buruan.

        Etxerat arribatzen deñian erraten du zer pasatu den balan eta nola andre eder hura egotu den bi oren eta galdetzen du permisionia biharamuneko hiru orenentzat. Ematen dio etxeko andreak.

        Ematen du arropa bat bertzeak bañon hanitzez ederragua. Mundu guzia estonitua dago. Erregen semeak ematen dio erreztun eder bat eta hiru orenen buruban badoha. Erregeren semeak nahi zuen segitu bere etxeañion. Bañian ez zuen nahi izan.

        Biharamuneko elkar ikus zezaten hitz hartu zuten noapeit gatea. Erregen semeak ez zuen lorikan egin gau guzian. Gan zen erran tokirat. Baiñan nihor ez zaio heldu. Badoha tristeki etxerat eta egunetik egunerat haren pena handiago zen.

        Bere amak erraten dio:

        —Zer bada semea, ungi jostatu zare. Nola zare bada hoin triste?

        Erraten dio nola in duben ezagutza bat bañian ez dakiela ez nora gan den eta ez zer den. Eta hura bertzeik ez du dubela goguan. Ama badago billa, billa, billa, nor izan behar ote den. Eta oroitzen da nola Marmitonek bazakizkien balako berri guziak eta erraten dio bere semeari iyan hura ote litakeen. Denak ematen dira irriz eta erregen semeak ez du nahi erran dezaten hori.

        Amak erraten dio behar dutela segurtatu eta gan behar dubela erregen seme harek Marmiton bañion lehenago oihanerat. Eta han ikhusten badu antolatu duela etxe txiki bat, izan ditakela zerbeit.

        Errege badoha eta atzematen du haritz azpi batean etxe olha pulli pullit bat. Izatzen da haritz haren ganeat eta aditzen du urrundik Marmitunen kanta ederra. Arribatzen da bere etxeolharat. Kentzen du bere ardi larruba eta bazuen arroba xuri eder bat haren azpian.

        Ematen da orraztatzen orraze urre eder batez. Ilhuntzian badoha bere antzaren billa eta orduan jausten da erregen semea eta badoha etxerat amari kondatzerat zer ikhusi duen. Penatuba da nola utzi duten heia zahar batean hainbertze denbora. Ez dakite zer pentsa. Amak erraten du behar dubela haren semeak eri gelditu. Erranen dutela ez duela nahi nihoren eskutik salda hartu, bañian naski, Marmitunen eskutik hartuko dubela.

        Iten dute beraz erran bezela. Eta Marmitunek erraten du eremanen diguela segurki. Kentzen du bere ardi larruba eta agertzen da ederki beztitua. Salda emana zuen kuziñariak prest. Ematen du Marmitonek trintsonian erregek emanikako erreztuna eta badoha goiti. Erregen gelan sartu orduko ezagutzen du bere andrea. Ez zuen salda beharrik sendatzeko. Ekhar arazten ditu bere aita eta ama eta ezkont arazten dute. Ezkondu onduan ematen diote parte Marmitonen aitari. Ethortzen da eta elkarrekin urus bizi izan ziren.