HEREN SUGEA
 

        Asko munduan bezala bazen ama bat bere hiru semekin. Zaharrenak erran zioen gan nahi zubela munduz mundu sehi plaza bat atzeman arte eta emateko opil bat. Partitzen da.

        Bazoalarik oihan batean atzematen du emazteki zahar zahar bat eta galdetzen dio opil piska bat. Erraten dio ezetz, nahiago lukela botatu basa bustiña hortarat. Eta gizon gazte horrek galdetzen dio eian mutil plazarik senti duben.

        Erraten dio ezetz. Eta badoha oihanez oihan gabak atzeman arte. Eta heldu zaio otso bat. Erraten dio:

        —Lurreko xinaurria, nork eman behar hau permisionea hunarat ethortzeko?

        —Nork eman behar nik dikan? Neonek hartu!

        Eta iresten du.

        Bigarren semeak galdetzen dio bere amari, bere anaiak bezala nahi dubela gan mutil eta emateko opil bat. Ematen dio. Eta badoha. Bertze anaiak bezela atzematen du emazteki zahar hura. Erraten dio:

        —Ekharzu opil pitta bat!

        —Nahiago dut zuri eman baiño basa bustiña hortarat bota.

        Eta galdetzen dio mutiko horrek sehi plazarik senti duben. Erraten dio ezetz. Eta badoha, gan, gan, gan, oihanaren barnera.

        Eta atzematen du otso handi bat. Erraten dio:

        —Lurreko xinaurria! Nork eman hau permisionea hunarat ethortzeko?

        —Nork eman behar nik dikan? Neonek hartu!

        Eta iresten du.

        Hirugarren semeak galdetzen dio bere amari bertze anaiak bezala gan nahi dubela eta emateko opil bat. Partitzen da. Gan, gan, gan eta atzematen du emazteki xahar bat. Galdetzen dio:

        —Nohat zuazi mutil?

        —Plazatu nahi nuke. Ekarzu opil pitta bat.

        —Hori guzia ere nahi baduzu.

        —Ez, ez! piska bat aski dut.

        Eta galdetzen dio eian sendi duen mutil plaza bat. Erraten dio baietz. Atzemanen dubela palazio bat oihanetikan urrun. Baña, atzemanen dubela etsai bat. Bañan ematen dioela makil bat zeinakin ukitu eta hilen baitu.

        Badoha, gan gan gan. Heldu zaio otso bat erraiten baitio:

        —Lurreko xinaurria! Nork eman hau permisionea hunat ethortzeko?

        —Nork eman behar nin dikan? Nehonek hartu!

        Eta ematen dio zarta bat bere makillekin lepuan. Ematen da otsoa marrasketan:

        —Oi! Oi! Oi! Utz nazak! Utz nazak bizia!

        Bañean erraten dio:

        —Erran nazak bada zenbat zaizten tokian.

        —Zazpi!

        Ematen dio bertze zarta bat eta hil hotza erortzen da.

        Badoha gan, gan, gan palazioa atzeman arte. Eta sartzen da palazio hartan. Galdetzen du:

        —Behar duzube mutilik?

        Erraten diote baietz, artzaña gana dutela eta behar dutela. Egortzen dute ogerat. Biharamuñian ematen diote artalde eder bat eta erraten diote ez gateko holako mendirat zeren alimalia handi eta izigarri batzuez bethia baita. Eta emateko ungi kondu zeren ardiek bethi harat gan nai beitute.

        Biharamuñian badoha bere ardiekin eta denak eskapatzen zaiozkate mendi hartarat zeren bazka ederra baitzen han.

        Gure artzeinak ez zuen ahantzi bere makila, beharrik, zeren istantean agertzen baitzaio otso izigarri bat.

        —Nork eman hau permisionea hunat ethortzeko?

        —Neonek hartu!

        —Jan behar haut!

        Urbiltzen zaio eta ematen dio gure artzaiñak bere zigorrarekin golpe txiki bat lepuan. Ematen zaio oihuka:

        —Ai, ai, ai! Utz nazak bizia!

        —Erran nazak bada zenbat zaizten tokian.

        —Zazpi gintukan atzo, bainan egun enekin sei.

        Ematen dio bere makillekin bertze kolpe bat eta hil gogorra erortzen da eta ahal bezela gorditzen du sasi batean.

        Artzaiña badoha etxerat ardiak ungi aserik. Arratsean eman zioten esne hañitz eta in zituen gasna eder batzuek. Etxeko jauna eta etxeko anderia zoratubak ziren halako mutil ona izatiaz.

        Biharamuñian badoha igual. Athea ideki orduko, ardi guziak lasterka badoazi bezperako belar eta bazka on hartarat, eta igual instant baten buruban, agertzen da artza, erraten dioelarik zertan dabilan toki hekietan. Gure artzainak bere zigorrarekin ematen dio zarta bat lepuan eta artza ematen da oiuka:

        —Ai, ai, ai! Utz nazak bizia!

        Galdetzen dio artzaiñak:

        —Zenbat zaizte zaizten tokian.

        —Bagintukan zazpi eta orai bortz nerekin.

        Eta ematen dio horrekin batean bertze zarta bat. Eta hil gogorra erortzen da. Eta bertze hiruak igual hil zituen egunian bat. Eta azkenekua ethorri zenian arritu zen halako bestia handi eta izigarria ikhustean. Herrestan arribatu zen, hain zaharra zen. Erraten dio igual zertan zabillan haren ingurutan.

        Eta horrekin batean ematen dio zarta bat. Ematen da oihuka orroaz, emateko bizia, emanen zioela aberastasunak, toki ederrak eta elkarrekin biziko zirela. Uzten dio bizia, egortzen du artaldia etxerat ungi aserik eta badohazi sasiz sasi lamiña zilotarik. Arribatzen dire palazio eder baterat. Han atzematen dute mahaña emana eta zernahi gauza on jateko. Mutilak ere baziren gure zerbitzuko. Zamariak ere prest zagozin bañan nola antolatubak! Harnasak urhez eta diamantez beztitubak, gela osuak urhez eta zillarrez bethiak. Ez zen aberastasunik bertzerik. Zenbait egun hala pasatu eta gure artzaiñak erran zuen bere buruan, hobe zubela bere nausi izan fortuna hoik guziez.

        Ematen dio artzari zartako bat. Hiltzen du, hil gogorra. Zaldi gañian eman eta ederki beztitu eta badoha munduz mundu. Arribatzen da herri baterat eta aditzen du ezkillak dilin dong dilin dong dong, zeñietan mundu guzia airean beitzen, galdetzen du zer den. Erraten diote nola den mendian heren suge bat zeñeri presuna bat behar beitzaio eman egun guziez. Suge harek bazituen zazpi buru. Iten zen sorthea jakiteko nor eman suge hari. Sorthea erori zen erregeren alabarengañat. Mundu guzia penetan eta xangrinetan zen eta denak bazuazi errege buruz haren segi mendirat.

        Uzten dute mendiaren azpian eta bazuan goiti, bera. Gizon gazte hura badoha ondotik eta erraten dio nahi dubela segitu. Erregen alabak erraten dio:

        —Zoazi othoi gibelerat, ez dut nahi neregatik zure bizia irriska dezazun.

        Bañian erraten dio ez izitzeko hartaz, bazubela podore zerbeit. Horrekin batean aditzen dute harrabots eta sistu handi batzuek eta ikhusten dute suba bezala heldu dela hekien gañeat. Gure jaunak bere makilla han baitzuen, ematen dio zarta bat buru baten gañian, eta bat banazka, zazpiak pikatzen diozka eta gure printzesa salbatua da.

        Mendirat gateko jauntzi zituen bere arropa ederrenak. Bazituen zazpi soñian. Artzen dio puska bana arropa bakotxetik eta hartzen du igual buru bakotxetik mihiak, zeñak ematen beititu seda puska hekietan eta hartzen du errege alaba hori bere zaldiaren gañian eta jausten die menditik.

        Erregen alaba badoha bere aitaren etxerat eta gure jauna bere otsuaren etxerat. Herensuge hil delako berria laster jakindu zen. Erregek agindu zuben bere alaba ematea hil zubenari eta bere erresumaren erdia suge hura hil zubenari.

        Hiru ikazgin menditik pasatzian ikhusten dute suge hura. Artzen dituzte zazpi buruak eta badohazi erregerenganat, bere saria nahiz. Bañan hiru beitziren, enbrazutan ziren. Eta egorri zituzten kontseiluba bildu arte eta ikhusi arte eian bertze norbeit ethorriko zen. Nihor ez baitzen ageri, sortean tiratzerat zoazin, nor izanen zen erregen alabaren senharra. Mohimendu handi bat zen egun hartan, igual jaun gazte hura arribatzen denian herri hartarat. Galdetzen du zer den. Eta erraten diote zer zen.

        Ederki beztitua eta zamari eder batekin zen.

        Galdetzen du errege ikhustia. Eta ederki beztitua baitzen berehala errezebitu zuten. Galdetzen du eian buru hekiek bazuten mihirik. Eta ez zuten atzeman. Orduan irakusten ditu zazpiak. Ekar arazten ditu erregen alabaren zazpi arropak eta irakusten ditu zazpi puska eskas zirenak eta zazpi mihiak.

        Hori ikhusten dutenian denek erraten dute hori dela egiezko erregeen alabaren salbatzalia eta esposa. Bertze hiru ikazkiñeri athorra sufresko bana eman eta erre zituzten plazaren erdian. Eta gure jaun andriak ungi bizi ziren batzoetan bere aitarekin eta bertzetan bere otso tokian. Ungi bizi izan baitziren, ungi hil ziren. Orduan han nintzen eta orai hemen.