ESKONTZAAK BASERRIAN

Baserrietan eskonduteko

etxaguntzara semea

euki bear da sasi-letradu

guztiak dauken lemea,

ta ez atzeratu diruagaiti

bein artuezkero temea.

Zaurituezkero baserritarrak

maitetasunan arantzak,

euren biotzen zauritasuna

erakusten dabe dantzak:

ain ziur ta argi zein urietan

labankerizko arantzak.

Mutil gazteak esaten deutse

euren maitasuna neskai,

onek emoten dabe baietza

pozez beterik mutilai:

ta ordurik gora neke gogorra

iatorke lepora biai.

Neska bakoitza doa iluntzean

ta ez mutillaren besoti

onek ezarten deutso besoa

erregu barik lepoti

eta alan doaz etxeragino

biderik urrunengoti.

Buztartuta alan doaz guztiak

laztan-mosuka bidean

berrogei bidar alkarri esaten

noiz eskonduko direan;

baina neskeak egon gura dau

uda atan buru librean.

Mutilan Aitak esaten deutso

neskatilean Aitari

nai badeutso emon diru zati bat

lagun etxaguntzeari...

berak daukala zer edo zertxu

emoteko semeari.

Mila nekegaz egiten dabe

diru ta etxean tratua

eta artzen dabe bakoitzak bana

ardao baltzezko katua,

albait ondoen igaroteko

euren bizi nekatua.

Gauza erreza ezta baserrietan

musikurik egotea

baina guztiak dira maisuak

egiten soka-dantzea,

soinugarria beterik bada

ardao zarragaz botea.

Alan zapatu-gau baten doa

senargei ona gerturik

ardao ta guzti lagunanera,

zein dagoan apaindurik

amar orduak emon dabela

ezin kenduta bururik.

Ateko ots batek esaten deutso

mutila eldu dala atera:

poz andiagaz eroaten dau

bere Aita ta Aman aurrera

ta ardaoa edanda goizera-artean

bakarrik dagoz batera.

Eta egun atan Abade Iaunak

asten dituz euren deiak;

eta dabilzaz estegurako

batuten alde guztiak,

eta iostunez beteten dira

eskongeien etxe biak.

Neskatileak artuten dituz

emon da mutil zoroak

euritako bat, urrezko ebillak

ta urrezko errosarioak;

idunerako kurtze bat eta

oriak belarrikoak.

Bilbon barruan erosten dituz

pozarren emaztegeiak

mutilantzako terziopeloa

eta urre-botoi andiak,

eta sedazko garriko ederra

lodi daukazana ariak.

Zapatu baten lagun askogaz

doaz goizean goizeti

neska guztiak andrageiagaz

isildu barik aurreti,

eta mutilak senargeiagaz

santzoka nesken atzeti.

Eskongei biak egoten dira

abadearen aurrean

lotsaz beterik, baina neskea

begi biakaz lurrean

eta esateko gero baietza

eztauko minik urrean.

Itanduten dau Abade Iaunak

baldin eskondu nai badau

ta ezin esan lei begiratu ezik

bizirik badago neska au;

baina azkanean buruak bere

nai dabela erakusten dau.

Gosalduteko gertuta dauke

etxera doiazaneko

berakasopa ta okela errea

aginak bizkortuteko:

ta ogi bikaina ta ardao zuria

esteak berotuteko.

Egonezkero baserrietan

esteguetan ogia

gatz bako okela eta ardao baltz

edo txakolin gorria,

estegukoak egoten dira

iruntzi ezinik zoria.

Aide bakoitzak aginduten dau

edo garia edo artoa,

eskon-barriak bizi daitezan

beti dabela Paskoa,

ogia iaten edo berorik

sutan erreko taloa.

Urrengo eguna da Domekea

goizerik eta gaubera

eta egun atan ekarten dira

eskondu danen etxera

idi-burdiak eta arreoa

estegukoen aurrera.

Orduan dira barri barritan

atsagon bako traguak,

gazteen zirri, atsoen mirri,

ta agura zarren kantuak,

ta eskon-barrien pozgarrirako

kantu ta dantza-soinuak.

Illun-antzean guztiak doaz

bakoitza bere lekura

gabon-arte beti zarra zarra

ardao-orde edaten ura:

ta eskon-barriak elduten dira

eurak nai eben zerura.