OGEI TA BIGARREN ITZALDI, EDO PLATIKA

JAUNAREN LEGEKO ZAZPIGARREN;
ETA AMARGARREN AGINTEN GAÑEAN

Ukitzen dira, gauzak saltze, eta erostean egin oi diran bekatuak.

ALABATUA ETC.

Clama etc.

Otsegizu etc.

        Azkeneko itzaldian ukitu ziran zazpigarren, eta amargarren Aginteen kontra gertatu oi diran zenbait lapurreta. Gaur ukituko dira, gauzak saltze, eta erostean egin oi diran bekatuak. Enzun arreta onarekin.

* * *

        Gauzen saltze, eta erostean gorde bear dira gauza berai dagozten balio edo prezioak. Prezioa bata da legeak, edo artarako eskua duenak ipiñia, eta deitzen zaio tasa. Au gorde bear da, bear bezala ipiñia danean, ezpadira gauzak aldatu. Prezio onen anzekoa da kandelan agintzen dana, baña ez da tranparik egin bear. Egin dezagun kontu: gauza nai duenak, elkar arturik erabakitzen badue onenbeste edo ainbeste baizik ez eskeintzea: kandelan edo almonedan gauzak ematen badira ixilka, agertu ez ditezen kontra egin lezakeenak, oek dira tranpa debekatuak. Bigarren balio edo prezioa da, gauza saltzen, eta erosten diran tokietan dabillena, eta izan oi ditu iru malla, beenekoa, bitartekoa eta goienekoa. Gauzen prezio oek gorde bear dira: saltzalleak ez du goieneko preziotik igaro bear, eta erosleak ez du beenekoa baño gutxiago eman bear. Onetan ere gertatu oi dira tranpa itsusiak. Lenengoa da, saltzalleak elkar artzea, gauza ez emateko goien-goieneko prezioan baizik; eta au debekatua dago. Bigarren tranpa da, erosleak elkar artzea, gauzen prezioa beerazteko; onetarako batzuek asiko dira gauza saltzen merke, eta barreatuko due, andik, eta emendik, Naparroatik, Arabatik, eta itsasotik datorrela ugari artoa, garia, baba: eta onela gezurrez merkatzen diranean, berak erosi, eta gordeko ditue, irabazi andia uste daneko. Onelako satzalle, ta erosleak dira errietako sitsa. Oraiñ.

        1. Begira, Kristaua, gauzen saltzean, eskatu ote dezun goieneko balio edo prezioa baño geiago, ematen badizue artzeko asmoarekin? Bekatu da au, eta geiegi artu dezuna biurtu bear dezu.

        2. Begira guza garestiaago saltzeagatik, gezurrezko juramentuak egin dituzun: ala Zerura noala, neroni ere onenbeste kosta zat. Egin dezu bekatu larria, eta orrela geiegi atera dezuna, biurtu bear dezu.

        3. Begira, gauzak erostean eman diozun saltzalleari beeneko balioa bederik? Ezpadiozu eman, eranzun bear diozu gutxiegi eman diozunarekin. Onetan beartsuakin egin oi dira erostura gaiztoak, zerren beren premi estuetan gauzak saltzen dituen nolanai.

        4. Begira neurriz eman dituzun gauzetan tranparik egin dezun? Tranpa egin diteke neurrian, lenengo lekuan, ipintzen badituzu bi neurri, bata andiagoa, bestea txikiagoa, bata artzeko, eta bestea emateko. Anziñakoa bide da tranpa au, bada Jaunak lege zarrean esaten zien Israeltarrai: ez idtuzu zakuan idukiko neurri asko, edo desberdiñak, andiagoa eta txikiagoa: Non habebis in sacculo diversa pondera, majus, eta minus: eta ez da zure etxean izango lakari andiagoa, eta txikiagoa: Nec erit in domo tua modius major, et minor (Deuteron. 25). Bigarrena, betetzen bada aparrez, edo beatzak sartuaz. Irugarrena, liaz, eta tortikaz betea badago.

        5. Begira, tranparik egin dezun pisuan. Gertatzen da au lenengo lekuan, ipintzen bada pisua nai dan alderonz erraz etzitzen dala. Bigarrena denbora egokian beatzarekin poliki ukitzen dala. Irugarrena, ogi erregabea erretzat ematen dala. Baldiñ ongi erretzeagatik pisuan ontzen bada librako onza, zertako dira tranpa txar oek? Laugarrena, urez iztatzen bada saldu bear dan garia, tabako, edo illea. Modu itsusiak dirade oek, eta onela eramaten dana biurtu bear da. Nazkatzen duan gauza da au Jaunaren begietan, esaten digu Eskritura Santak: Abominatio est apud Dominum pondus, et pondus: statera dolosa non est bona (Prov. 20).

        6. Begira, tranparik egin dezun, saltzen dezula gauza bat bestearen lekuan, katua erbitzat esan oi dan eran, egin dezagun kontu ardi zarraren puska arikitzat, kakau txikiarekin egindako txokolatea Karakaskoarekin egiña bezala.

        7. Begira, gauz ona txarrarekin nasturik onaren eran saldu dezun? Gertatzen da au lenengo lekuan, Karakasko kakauari botatzen zaiola urra, artearen ezkurra, eta kakau txikia: azukrearen lekuan eztia, eta artiriña. Bigarrena, ardo andiari sagardo gozoa. Irugarrena, bataiatzen dala ardoa urarekin. Laugarrena, garia garagarrarekin, edo artoarekin. Bostgarrena, edari biziakin egiten omen diran nasketak ezin esan ditezke. Leku batean joan omen zan norbait edari biziaren eske arratsean, eta barrundik erantzun zioen: oraintxe etorri da; baña ez degu maneatu, eta biurtu zan etxera edari gabe. Onelako nasketak uzten dirala kastigu gabe, zer tranpak ez dira egingo errietan?

        8. Begira, idi, bei, eta beste edozeñ abere tatxadun saldu dezun tatxarik ezpalu bezala? Onetan gertatu oi diran bekatuak ezagutzeko, enzun ezazu esatera noana. Lenengoa: saltzen badezu gauza tatxaduna, tatxarik ezpalu bezala, egiten dezu bekatu, eta biurtu bear dezu geiegi artu dezuna, eta gañera kalterik etorri bazaio erosleari, au ere ondu bear diozu. Bigarrena: galdetzen badizu erosleak tatxarik daukan saldu nai diozun gauzak, aitortu bear diozkatzu tatxak, bestela ez du balio igualak geienen iritzian: eta zer izango da galdetzen badu, ote duan onelako tatxa? Alaere ez dira bearbada tatxak ongi aitortzen, eta etorri oi dira asko kalte, eta auzi. Galdetzen dizu erosleak, zenbat urte ditu bei onek? nabill alabaña umeak ta esnea ongi eman ditzakean bei baten billa. Zuk kentzen diozkatzu beiari bi, edo iru urte, eta saltzen diozu bei zarra gaztetzat. Ezdu balio igual onek; biurtu bear dezu gaizki eramana, eta kalteak ere bai. Galdetzen dizu besteak, eznetsuak diran saldu nai dituzun beiak? Erantzuten diozu: ea jaten eman giezu ongi, eta emango dizue nai dezun eznea. Badaramaizki erosleak beiak; ematen die jaten ongi, eta ekusten du, ez duela eznerik, edo txit gutxi duela. Ez du balio igoal onek. Galdetzen dizu, eztulik, edo beste gaitzik duen? Eranzuten diozu: arbia, edo belarra bustia, edo inzez betea emanda, iñoiz eztulen bat, edo beste aditu diegu, baña gañerakoan ez. Eta gero? Erosleak ekusten du, eztanda egin nai duela, eztulka. Ez du balio igoalak, eta erosleari biurtu bear zaio bere dirua, ta gañera kalteak. Galdetzen dizu besteak: izuak ote dira, edo jotzerako griñarik badue? Erantzuten diozu: arrotzak ekustean, zerbait bizkortzen dira, baña etxekoakin ez du ezer. Eta gero? Arrotzak ezezik etxekoak ere adarka bukatu nai ditue. Ez due balio igoalak, eta biurtu bear dezu artu dezuna, eta ondu kalteak. Galdetzen dizu beste batek: idi oriek gogotsuak ote dira lanerako? Eranzuten diozu: Eskuieko au ezda geiegi urratzen: deritza ederko; alaere eztenaren ukituak eragiten dio lana; beste au da arreo: balio du España guzia: premiak salerazoko dit. Eta gero? Erosleak ez ederkori ez arreori ezin eragin dio lanik, zeren ustelak diran. Zenbat onelako tranpa igaroko dira munduan? Saldura, ta erostura gauza bearrak dira; baña aitzaki onekin ederretsitzen bazaio ibilliari, jokoari, edanari, ez da gauza onik ekusiko onela dabiltzanetan. Atzenean baldin zuk naspilletan ez ibiltzeagatik esaten badiozu erosleari: ona nere idi, edo beiak: artu nai badituzu onenbestean arritzazu feriako eran: eta ez gero nere ondoren ibilli, asko ibilli oi diran bezala. Au ontzat ematen due, geiegi eskatzen ezpada. Eztakit, onena ez ote dan modu au egungo egunean. Asko degu gaurko.

        Utzi itzatzu, Kristaua, gauzak saltze, eta erostean oraiñ egiten omen diran tranpak. Obe dezu zere gutxiarekin pakean, eta garbiro bizi, eta gero zure saria izango da ugaria; izango da alabaña beti-betiko bizitza doatsua. Amen.