Zenbat bear dozu

        Saltoki edo dendan egoten diran morroskoak, eroapen edo pazientzi andia euki bear izaten dabe. Onek au, besteak ori, andikoak, ostera, milla oiu! Eun edo tela atara eragiten deutsoez. Saltokiko mutillak ixillik guztia egiten dabe, zeredozer salduko dabelakoan.

        Sarri ostera, ordu bi egin ostean, emakumeak esaten deutsoe: Ikusiko dogu ba, neuretzat ez da oial ori ta. Neure adiskide batentzat dan ezkero, esango deutsot ementxe daukola eunik ederrena. Urteten dira erosleak, ago zabalik dendako mutilla itxita. Olakotan asko ikusi izan dot aspaldion. Uri andiko andereak beste zereginik ez dabe eukiten eta goiza olan igaroten dabe. Au ikusi, bestea ikertaldu, ta itz txitxi-putxu egin alde guztietan.

        —Olaberen saltokia au ete da?

        —Bai, auxe dozu, emakume. Zer gura dozu ba?

        —Panatxo gorri bat billa nator eta emen daukozuezala panarik onenak esan deuste. Atara egizuz batzuk ea.

        —Bai, oraintxe atarako deutsudaz. Goian ere asko daukoguz eta uste dot aurkituko dozuna gura dozuna.

        —Margo bakana gura neure ba...

        Dendako mutilla asi jatzun atara au, bestea be atara. Saltokian egozan telarik geienak atara ebazan.

        —Ez ete daukozue besterik? Ez jataz atsegin oneik.

        —Bai, ba daukozuz geiago be. Oraintxe ekarriko deutsuguz.

        Eskertuko zaitut ondo serbitzen badeustazu. Mutillak aalegiñak egin ebazan panarik onenak ataraten, baiña erosleak alakorik ez ebala nai ba, erantzuten eutson.

        Ordu bi gitxienez egin ebezan panak ikusten. Alperrik, berak gura eban lakorik ez egoan eta. Beste emakume batzuk be an ziran saltokian eta eurai be arin serbitzeko eskatuten eben. «Tira arin-arin, gizona, egun guztian ezin egon geintekez emen eta».

        —Mesedez, itxaron egizue apurtxo bat, oneri serbitzen nagoan artean.

        —Eske nik gura dodan lako pana gitxi dagoz eta... Erakutsi eutsozan pana guztiak eta gero an ebillan mutil koskor bati deitu eutson.

        —Txo, ekarri egizak goian dagozan panak. Antxe dagoz ertz baten—. Aztrapalan igon zan mutikoa eta laster pana pillo bategaz beratu be.

        —Emen dakardaz geienak. Panarik ederrenak, iñon onak badagoz.

        —Oneek be ez dira neuk gura dodazan lakoak.

        —Tira ba, ekarri egizuz beste guztiak be. Zortzi edo geiago dagoz eta...

        Igon zan mutikoa bigarrenez eta etorri zan pillo galantagaz.

        —Auxe da neuri atsegin jatana —zarata egin eban emakumeak, azkenengo pana gorria ikustean—. Noizedonoiz azertau, dozunean be!

        —Poztuten naz zeure gustukoa bada.

        —Bai, pana ederragorik ez dot ikusi iñon be.

        Alboan egozan emakume guztiak batu ziran pana ori ikusteko asmoz. «Ederra da izan be» iñoen. «Akats batzuk be ba daukoz», iñoan beste batek, sekulan ez zan ba konformetan ezegaz be ta. «Zer dauko txarrik pana onek ba?» itaundu eutson morroiak.

        «Txarra be ez da egia esateko, baiña obeak be ba dira». Barre irritxo bat egin eban mutillak, zer egingo eutson ari ba!

        Begiratu emetik, ikutu bestetik, ordu erdian ibilli zan panea erosten etorri zan emakume ori. Azkenean pozik egoala ba, tratu egiteko asmoetan asi ziran.

        —Ara, salneurria zenbat dan jakin baiño leenago, zenbat bear dozun jakin gura neuke, asko eroan ezkero merketxoago be egiten dalako.

        —Askorik ez dot bear ba...

        —Zenbat bear dozu ba?

        —Ara ba, atzazala lakoxe ataltxo bategaz naiko daukot, etxean legortuta daukodan txori bateri gangartxoa ipinteko gura dot eta.

        An izan ziran barreak munduaren azkenetik be entzungo ebazan!

1932-II-16