OGEITA AMALAUGARREN DOTRIÑA

1. Murmurazioko beste pekatuen gañean:
2. murmurazioak aditzearen gañean:
eta murmurazioak pazienziarekin eramatearen gañean.

        Iru bizitza mota ditu kristauak: 1. bizitza espirituala edo graziaren bizitza. 2. Bizitza naturala edo gorputzarena. Eta 3. jende arteko bizitza estimatua: au da, fama ona, eta kreditu ona jende artean edukitzea. Eta gaizki esaleak askotan iru bizitza mota oriek galdu eragiten ditu: bere animarena, pekatu mortal egiten duelako: bere aditzallearena, beste ainbeste egitera mugitzen duelako; eta fama kentzen dion projimoarena, bada jende arterako estimazio bage, eta illik bezela uzten du, eta askotan bizia laburtzen dio: orra zein kaltegarria, eta iguigarria dan murmurazioa: eta nola ori modu askotan egiten dan; zerbait aurreko dotriñan esan bagenduan ere, badago zer esana franko gaurko dotriñarako ere, murmurazioko pekatuen gañean. Eta Jaungoikoari nai dakiola askoren erremediorako izatea.

        G. Zein izan oi dira bada murmurazioarekin fama kentzeko beste moduak? E. Txit asko dira: eta zerren ondo ezagutzea konbeni dan, prinzipalenak esango dizuet: eta 1. projimoaren obra onak fin gaiztoz edo intenzio oker batekin eginak dirala aditzera ematen danean, eskuarkiro pekatu moral bi egiten dira: bata, erabageko juizio gaiztoa egin duelako; eta bestea, juizio ori erausiaz projimoari fama kentzen diolako: eta ortik zenbat pekatu, eta zein kalte arrigarriak etorri oi diran ezin erraz esan diteke. Eta ala ikusiko dezue persona batek sarri konfesatzeko, eta komulgatzeko oitura santua badauka; peligrozko jostatze, eta dantzai alde egiten badie: modestiarekin jantzitzen bada; ori alabatu ordean, eta aren exenploari jarraitu ordean, maliziaz beterik dagoan murmuratzalleak esaten duela; banidadez egiten duela; ipokrita bat dala, alde artatik estimazio billa dabillela; santa bat dala aditzera eman nai duela; eztala urre egiazkoa ala dirudian guzia; eta beste onelako esaera batzuakin barruan daukan pozoia agertzen du: besteren fama ona zikintzen du: eta aditzalleai juizio gaiztoak eragiten die: eta obra onak egiteko gogoa ere kentzen die: eta, nork esan ditzake orren ondorengo kalteak? baña goazen aurrera.

        G. Zein da fama ona kentzeko 2. modua? E. Projimoari estimazioa dakarkion obra ona ukatzea: nola lizatean urliak edo berendiak noizbait gaizki egin bazuen, bere damuarekin, eta bizimodu onarekin guzia erremediatu zuela esaten danean, ori ukatzea, eta gezurra dala esatea, murmurazio andia da: orobat besteak egin duen karidadezko obra andi bat aitatzen danean, ura ukatzea edo ainbeste eztala edo banidadez egin zuela aditzera ematea, da murmurazio andia: eta onela beste modu askotan kentzen edo gutxitzen zaio projimoari dauken fama ona.

        G. Eta zein da murmuratzeko eta fama ona kentzeko 3. modua? E. Alde batetik projimoaren kondizio edo prenda on bat alabatu, eta bestetik bereala pero edo baña bat guzia zikintzen duena egozten zaionean. Eta ala esan oi due: urlia deboziora, eta Eliz gauzetara emana da, baña gutiziosoa, eta zekena da. Berendia limosnagillea da; baña obligaziozko zorrak pagatzen eztitu: urlia kanpokoakin kortesa, atentoa, eta gusto emallea da; baña etxekoakin aserrekorra, eta iguigarria da. Berendiak Eliz funziorik, eta sermoirik galdu nai eztu: baña aetan aditzen duena egin nai eztu. Besteak asko gastatzen du jokuan, janzian, eta jan-edanetan; baña nundik datorkion eztakigu: adiskide onen batzuek gastua egiten laguntzen dikiobe. Eta onela juizio gaizto asko, eta murmurazio guztiz kaltegarriak ardurabage egiten dira.

        G. Eta zein da murmuratzeko usatu oi dan laugarren modua? E. Projimoaren fama defenditu, eta gorde eragin bear danean, ixillik egotea: eta orrela darausten murmurazioa egia dala besteai aditzera ematea. Eta ala zure aurrean urliari edo berendiari egin eztuen utsegite edo gaiztakeri andi bat asmatzen badiobe; eta gezurra dala baldin badakizu, obligazio estua dezu besteren fama defenditzeko: eta are obligazio estuagoa dezu, gezurra dala garbiro esateko, baldin persona aren berri besteak baño obeto dakizulako, orren gañean galdetzen badizue: bada bestela zure ixiltasunarekin besten murmurazioa ontzat ematen dezu, eta orobat besteren fama ona agitz azitzen edo geitzen duen obra andiren bat aitaizen danean; edo zure ixiltasunarekin edo erdizka baizik edo oztasunarekin alabatuaz merezi duen fama gutxitzen badiozu, murmurazioko pekatua egiten dezu edo larriagoa edo txikiagoa: aitatzen dan gaiari, eta ekarten diozun kalteari dagokion moduan.

        G. Eta bada oraindio beste murmurazio motarik? E. Bai: eta da guzien artean infamagarriena, eta kaltegarriena, Infernuko deabruak berak asmatua dirudiena. Eta zein da ori? Ezer ere señalatu bage, esan al baño geiago esatea, eta ara, nola gertatu oi dan, konbersazio batean esaten due: urliak gauza latzak berendiari esan diozka: lotsaturik utzi du: eta orduan batek dio: a, bada niri esan balizkit aoa itxi eragingo nion: esango niozkan, nik dakizkidan, eta orain esan nai eztitudan, beraren gauza lotsagarriagoak. Beste aldi batean norbaiti agitz igui duen, eta min ematen dion gauza bat esaten zaio: eta bereala eranzuten du: ori niri esaten didazu? Eztakizu, ixillik egotea obe dezula? Badakizu, lotsatu zaitzakedala. Beste aldi batean norbaitegatik gaizki hitz egiten ari dirala, dio batek, orren gauzak, nik bezela bazinakizkie, illeak laztu, eta zuti jarriko litzakezue. Beste batean, norbait alabatzen ari dira: eta orduan batek sorbaldak beeratu, burua makurtu, eta illun-illun dio desprezio andiarekin, orren iritzi onean etzenduke ori edukiko, nik bezela ezagutuko bazendue. Zer dakizu badu zuk? galdetzen diobe: eta eranzuten du: ezin esan nezake: mundu guziagatik ere ez nuke esango: alde batetik alabanza merezi du: baña guzian alabatu nai nuke; eta ezin det. Eta modu onetan, aren utsegiteak señalatu, eta klaru esango balira baño geiago infamatzen, despreziatzen, eta deshonratzen due: eta juizio gaizto asko eragiten ditue, eta eskuarkiro murmurazio oriek, eta lenago esan ditugunak, datoz enbidiatik, eta gorroto edo gaitziritzitik: eta alde orretatik bakarrik dira pekatu mortalak, famea agitz galdu eragiten eztuenean ere: baña nekez gertatzen da murmurazioak egitea, eta kalte guztiz andiak ez ekartea. Eta argatik bizio madarikatu onetatik libratu nai duenak, bere burua ondo examiñatu bear du: egin edo eragin dituan edo erakarri zitzakean kalteak ezagutzeko, eta erremediatzeko alegiñ egiazkoak egin bear ditu: bada bestela eztago alako gaizki esale, eta murmuratzallearentzat Zeruko erreinurik, baizik betiko kondenazioa, eta betiko Indernua: neque maledici Regnum Dei posidebunt: dio San Paulo Apostoluak.

        G. Eta gure projimoa mingañaz ofenditzeko beste modurik bada? E. Baita asko ere: eta batez ere, 1. bere aurrean burla, iskarnio edo farre egiñarekin: eta lotsatzeko diña diran hitzak esanarekin agitz ofenditzen danean, eskuarkiro pekatu mortala egiten da: eta askotan, daukan honra, eta estimazioa, eta baita kreditu edo fama ona ere kentzen zaio, besteren aurrean desprezio oriek egiten edo esaten zaiozkanean: eta dago obligazio estua, alik modurik onenean, kendu zaion honra, eta fama, biurtzeko. Baña bearbada esango dezue: iñori burla, farre edo eskarnio egin badiozue, aserre erazotzeko asmorik etzenduela; eta bakarrik lotsatzeagatik, eta farre eragiteagatik, eta txaskoren bat emateagatik izan zala: ala ere diot: 1. orrelako txanzak, eta txaskoak eskuarkiro pisuegiak izan oi dirala; eta ondorengo txarrak, eta benetako aserreak ekarri oi dituela: 2. diot: baziñakian farre, eta burla egin diozun persona ori aserrekorra, eta suminkorra dala, eta erraz ofenditzen dana: eta lotsatzeko diña esan baziñion, eskuarkiro pekatu mortala egin zenduela: eta 3. diot gaizki nai diozulako, eta berariaz tentatzeagatik, eta aserra erazotzeagatik lotsatu bazenduan pekatu mortala egin zenduela: eta satisfazioa emateko obligazio andia dezula. Eta bada oraindio mingañezko beste pekatu mortal bat guztiz kaltegarria; eta da batetik bestera txismak, eta esamesak erabiltea, eta adiskidetasunean bizi diran personak, eta familiak okertzea, eta gorrotoan ipintea. Ori da deabruaren beraren lanak egitea: eta ori gertatzen da batez ere txismegilleak esaten duenean «ara zugatik zer dioben onelako personak edo onelako etxean», agitz sentitzeko edo mindutzeko gauzaren bat aitatzen diola. Eta orrela etxe edo familia askoren artean pakea, eta adiskidetasuna galdu eragiten due: eta gerra bizi edo gorroto andian ipinten dituzte: eta, nork esan ditzake ortik datozen pekatutak, eta kalte arrigarriak? Bada guziak bere gañ ditu txismero edo berri eramalle madarikatuak: eta salbatuko bada guziak erremediatzeko obligazio estua daukanak bezela, alegin guziak egin bear ditu, aserra erazo dituanak lengo pakera, eta adiskidetasunera biurtu eragiteko: eta konfesoreak esango dio, orretarako zer egin bear duen.

        G. Baña persona bik edo geiagok, eren artean adiskidetasun gaiztoren bat badue; nola amorio loi zikiña duenak; edo gaitz egiteko elkarri laguntzen diobenak; orien adiskidetasuna desegitea pekatu izango ote da? E. Ez, ezta ori pekatu, zelo onarekin, eta prudenziarekin egiten bada: baizik da karidadezko obra andi bat egitea: eta orretarako etzate berso edo koplarik atera bear, eta oriek kantatuaz sekretoan dauden utsegiteak nabarbendu bear: bada ori lizate izurria banatzea, eta itxatxi eragitea bezela: ori lizate askori eskandalo ematea, eta murmurazioak geiago, eta geiago zabaltzea: pekatarien erremedioa billatu bear da, baña al bada, lotsarik eman bage, eta gaitz geiago ekarri bage.

        G. Eta bada oraindio projimoa hitzakin ofenditzeko beste modurik geiago? E. Bai: eta dira aurrera aitatu bear ditugun iru prinzipalenak: 1. gorde bear diran sekretoak premia bage agertzea: 2. gezurrak esatea: eta 3. lausonja edo adulazioakin projimoa itxutu eragitea, eta gaitz eragitea: baña oriek beste dotriña baten hitz-gaiak izango dira. Eta orain murmurazioko pekatu mota diferenteak, eta oriek dakazten kalteak aditu dituzuen ezkero; bakarrik esan nai dizuet, zer pekatu dan murmurazioak aditzen egotea: eta nola eskusatu, eta eragotzi bear diran al daneraño: eta baita nola gure kontrako erausiak, eta murmurazioak, pakea galdu bage, eta bendeku bage sufritu bear ditugun.

        G. Pekatu da bada besteak egiten dituen murmurazioak aditzea? E. Aldi batzuetan ezta pekatu, eta beste batzuetan bai.

        G. Noiz ezta pekatu murmurazioa aditzea? E. 1. Ezta pekaturik batere, batek ezin eskusatu dituan murmurazioak aditzea, ez bere barruan, eta ez kanpotik aprobatzen ezpaditu. 2. Are gutxiago bere ixiltasunarekin edo aurpegiko illuntasunarekin eta tristurarekin edo alde egiñarekin edo konbersazioa aldatuarekin, murmurazioa igui duela aditzera ematen badu: bada orduan pekaturik egin ezeze, obra on bat egiten du, eta Jaungoikoaren aurrean asko irabazten du: bada bataren pekatua eragozten du, eta bestearen fama gordetzen du: guziok egin bear degun bezela, artarako era ona edo modu ona degun guzian.

        G. Eta noiz da pekatu murmurazioak aditzen egotea? eta zer pekatu da? E. 1. Diot: bere barruan ez aprobatu arren, eta ez konsentitu arren, murmurazioa atzeratzeko eta geldi erazotzeko alegiñik egiten ezpadu edo bildurrez edo lotsaz edo nagitasunez, egiten duela pekatu, baña eskuarkiro pekatu beniala: batez ere eragozteko eskualdirik, eta obligaziorik ezpadu, gurasoak, eta beste agintariak duen bezela: eta 2. diot: murmurazio grabea egiteko bidea edo motiboa ematen duenak, berariaz galdetuaz, edo alako murmurazioa onzat emanaz, edo artan atsegin artuaz, edo eragotzi bear duenean, artarako obligazioa duenak, onzat artuaz, eta ez debekatuaz, eskuarkiro pekatu mortal egiten duela, jakineztasunak edo ignoranziak, eta oarmen edo adbertenziaren faltak eskusatzen ezpadu. Bada San Bernardok dio, eztala erraz ezagutzen, nork pekatu andiagoa egiten duen; edo murmuratzalleak edo aren aditzalleak: eta bakarrik dagoala diferenzia, batak mingañean, eta besteak belarrietan deabrua edukitzean. Eta ala guziok, al deguneraño, ez bakarrik geurk murmuratzea, eta besteai fama ona kentzea eskusatu bear degu, baita ere besten murmurazioak eskusatu, atzeratu, eta obligaziorik badegu, eragotzi bear ditugu. Eta besterik ezin degunean, Espiritu Santuaren konsejua artu: au da, uste bage, murmuraziorik aditzea gertatzen bazaku, aurpegi illuna, eta tristea erakutsi: bada dio Espiritu Santuak berak; ipar aizeak odeiak aienatzen edo banatzen dituan bezela, aurpegi tristeak mingaiñ gaiztoak, gaizki esaleak, murmuratzalleak atzeratzen dituala. Eta murnurrazioa eragozteko eskurik, eta kargurik badegu, ez bakarrik eskusatu bear degu, murmuraziorik geurk egitea, eta orrela besteai eskandalo ematea edo gaizki erakustea; baizik zelo andi batekin besten murmurazioak eragotzi, eta atzeratu bear ditugu. Ala erakusten zuen, eta egin oi zuen Elizako Doktore edo Maisu andi San Agustiñek: Iponako Obispo zala, beste Obispo, eta adiskide batzuek bere maian askotan eduki zituen, eta alako aldietan askotan egin oi diran murmurazioak eskusatzeko, eta eragozteko maitik ikusten zan bertako toki batean, letra andiakin eskribitu erazo zituan latiñezko berso bi, modu onetan: Quisquis amat dictis absentum rodere vitam; hanc mensam vetilam noverit esse sibi: eta esan nai due «mai onetara zer etorri eztu, emen besteren faltak erausi nai baditu». Eta zerren ala ere batzuetan, bersoak azturik, murmurazioko hitzen batzuek ustekabean esaten zituzten; kontuan zegoan Santuak esaten zien: edo berso oek desegin edo borratu bear ditugu edo emendik alde egin bear degu: eta ori guzia testigo izan zan, eta San Agustiñen bizitza eskribitu zuen Posidiok ala aseguratzen digu. Eta orra murmurazioak eskusatzeko, atzeratzeko, eta al deguneraño eragozteko exenplo ederra.

        Baña ala ere, nola Kristau askoren gaiztakeriak edo maliziak, eta beste askoren enbidiak, eta gaitziritziak, eta beste askoren ardurabagetasunak, arintasunak, eta guzia erausi naiak, ainbeste falso testimonio, eta ainbeste murmurazio munduan sortzen dituen; eta Kristau on asko agrabiaturik, injuriaturik, eren fama ona galdurik arkitu oi diran; oen konsuelorako dotriña onen bukaeran zerbait esan bear degu: eta 1. ona San Buenabentura Elizako Doktore, eta Maisu andiak orrelakoai ematen dien konseju ederra: esaten die: etzaiteztela aserratu edo sumindu, zuengatik gaizki esan duenaen kontra. Zerren edo egia da edo gezurra zuen kontra esan duena: egia baldin bada, eztezue zer miretzi, zuek ardurabage gaizki egiteko ausardia izan badezue, besteak ori erausteko ausardia izateaz. Eta baldin gezurra bada daraustena, ezin dañu edo kalterik egingo dizue; (eta bai irabazi andiak egiteko gaia, eta okasioa ematen dizue, pazienziarekin naigabe edo atsekabe ori eramateko alegiñak egiten badituzue:) eta bearbada gaitz andiago batetik libratuko zaitue: bada zuen barruko arrotasun estaliren bat sendatzeko geiago serbituko dizue atsekabe orrek, zuen fabore esan dezaken alabanzak baño. Eta orri dagokala San Juan Krisostomo andiak esaten dizue: ondo konsideratzen badezue, mundukoen iritzia, eta estimazioa zein gauza aizetsua, banoa, eta ezereza dan, kasu gutxi egingo dezue, aen erausiaz: bada zuekgatik gaizki esan arren, etzerate gaiztoagoak, eta ondo esan arren, etzerate obeak: Jaungoikoaren aurrean zeraten bezelakoak, egiaz orixe zerate, eta ez besterik: eta orren testimonio edo pruebarako dakar Job Santuaren exenploa: bere emazteak berak gaizki esaka agitz tentatu zuen: eta bisitatzera etorri zitzaizkan iru adiskideak, aren naigabe andiak ikusi, eta Jaungoikoaren kastigua zuela, eta kulpadun andi bat zala juzgatu zuen, eta ala aditzera eman zioten: baña guztizko pazienzi andi batekin neke guziak, ala barrukoak, nola kanpokoak zeramazkian: eta Jaungoikoak justutzat, santutzat, eta bere adiskide maitetzat deklaratu zuen. Eta argatik gure alegin guzia izan bear da, Jaungoikoaren aurrean kulparik ez edukitzea: bera biotz guztitik serbitzea: eta munduak, daraustala nai duena, artako biderik ematen ezpadiogu: baña munduaren juzguak, eta erausiak ez gaitu ez obeagotzen, eta ez gaiztoagotzen. Eta orregatik San Paulo Apostoluak esaten zuen: etzat ardura munduaren erausiakgatik; ez nabil munduari kontentu edo atsegin eman naiez, ezpada Jaungoikoari juzgatuko nauenari. Qui autem judicat me, Dominus est. Eta gaizki esate, eta murmuratzallen eskarmenturako, eta kulpa bage sufritzen duen justuen konsuelorako gogora ekarri nitzakezue Eskritura Santuak aitatzen dituan exenplo edo gertaera miragarri asko. Aditu zenduen aurreko dotriñan Santa Susanaren exenplo arrigarria, nola Santa ezkonduari adulterioan arrapatu zuelako falso testimonioa egotzi zioben, eta arrika illtzera zijoazela, Jaungoikoak aren inozenzia milagro batekin agertu zuen: eta testimonio falsoa, altxatu ziobonak, arrika illerazo zituan. Orobat Nabot gizon prestu honraduari bere gurasoak utzi zioben mastia, Akab Erregeari eman edo saldu izan nai etziolako, Jesabel Erregiñak testimonio falso bat egotzi eragin zion, testigo gezurti batzuek, berariaz billatuaz, eta illeragin zuen: baña Nabot Abranen senora jatxi zan eta orain Zeruko glorian dago. Baña Akab Erregea, eta Jesabel bere emaztea Jaungoikoak kastigatu zituan eriotza deshonragarri batekin: eta orain Infernuan daude, eta andik libratuko eztira. Orobat Kore, Datan, eta Abiron, Moises Santuaren kontra murmuratu, eta puebloa altxatu zuelako, Jaungoikoak kastigatu zituan eriotza izugarri batekin: bada aen azpian lurra iregi, eta bizirik irintsi zituan, eta Infernura jatxi ziran: eta aen alde edo fabore jarri ziranak ere Jaungoikoak illeragin zituan: eta beste onelako exenplo asko lege zarreko denporan gertatu ziran: bada lege berrian eztira gutxiago gertatu izan: Jesu-Kristoren beraren, eta Santuen kontra aen etsaiak asmatu zituen falso testimonioak, eta egin zituen murmurazioak kaburik eztue: baño eren pagua edo mundu onetan edo bestean sufritu due, eta sufrituko due: eta bitartean Santuak edo justuak pazienziaz baliatu dira: gaizki esaleak maitatu ditue: eta aekgatik Jaungoikoari gogotik erregutu diobe: eta orra guk ere egin bear deguna. Baña batzuok zuen artean esango dezue: ori guzia egia da: eta Santuen birtutea guk ere bagendu, pozik egiten dizkiguen injuriak, eta jasotzen dizkiguen teostimonio falsoak, sufrituko ginduzke: baña Kristau argalak gera, guztiz sentikorrak, eta minbereak gera: eta orrelako aldietan gure barrua bereala samintzen da, irabiatzen, eta alteratzen da, eta bendekura mugitzen gera. Ezagutzen det ori guzia, N.K.: eta ala ere garbiro esan bear dizuet, ezin Zeruko Erreinuan sartuko zeratela, humiltasuna, pazienzia, eta karidadea exerzitatu bage: Santuen perfekzio guziarekin ezpada ere, birtute oriek guziok obligatzen gradu artan. Ezin eldu bazaitezke naigabeak, atsekabeak, eta injuriak, Santuak bezela, deseatzera, eta gogo onez, atsegiñez, eta kontentuz sufritzera: Kristauak zeratelako, eta Jesu-Kristoren diszipulu edo eskolakoak zeratelako, eta aren esanak, eta aginteak, nai ta ez gordetzeko obligazioa dezuelako; gutxianez zuen borondatea Jaungoikoarenari sujetatu bear diozue: eta nekez bada ere, zuen griña gaiztoak, eta naturalezaren erabageko pasioak, nai ta ez, ezitzeko, eta goitzeko alegin guziak egin bear dituzue: eta Jesu-Kristo gure Jaunak agintzen dizuen bezela, egunoroko zuen gurutzea, eta egiten dizkizuen injuriak, eta naigabeak, gustoz ezpada ere, pazienziarekin sufritu bear dituzue. Bendekurako griña, eta mugida txarrak eskusatu edo menderatu bear dituzue: eta zuen etsaiai, premiak eskatzen duenean, on egin bear diezue; eta bakarrik daukazue zuzena edo deretxoa, modu onean, eta karidadeari faltatu bage, al badezue, zuen fama ona, eta egin dizkizuen kalte egiazkoak biurtu eragiteko; ez bendekuz edo gaitz ordez, ezpada fin onarekin: beste dotriña batean esanik daukagun bezela. Ori guzia askotxo kostako zatzue: baña, zuen obligazioa osatuaz gañera, Zerurako ondasun ugariak irabaziko dituzue: Jesu-Kristoren, eta Santuen antzekoak izaten abiatuko zerate: eta zeurok pake, sosegu, eta atsegin andi bat bertatik zuen barruan gozatuko dezue: Jaungoikoari orretarako bear dezuen indarra, eta grazia sarri, eta benetan eskatu egiezue, Jesu-Kristoren beraren izenean: eta orrela, zeurok murmuraziorik egin ezeze, besteak zuen kontra egiten dituenak, zuen probetxurako, eta Zerurako irabazi andiak egiteko serbituko dizue; eta gero eternidade guziko poza, eta kontentua Zeruko glorian gozatuko dezue. Amen.