OGEITA BOSTGARREN DOTRIÑA

Alkarrekiko gorrotoaren, eta etsaitasunaren gañean.

        Alkarrekiko karidade edo amorio santuaren gañean Jesu-Kristok erakusten digun dotriña, gure biotzetan ondo sarturik bagendu; gorrotorik; eta etsaitasunik Kristauen artean ikusiko ez lizate: baña, nola gure amorio propio erabageak aiñ erraz itxutzen gaituan: eta igui degun gauzarik sufritu nai eztegun: eta nai eztitugun gauza asko gertatzen zaizkigun; ortik dator, gure barruko kolera gaiztoa, aserretasuna, gorrotoa, eta benganza artzeko griña fortiza: eta alkarrekiko etsaitasuna: eta ortik gero dator itxumen arrigarri bat, eta orri darraizka ezin kontatu ala pekatu: Kristau txit asko Infernura daramazkiena: (ira edo koleraren gañeko dotriñan esan nizuen bezela:) eta argatik Jaungoikoaren legeko bostgarren mandamentu santuak eragozten digu, ez bakarrik erabage aserratzea, eta obraz, eta hitzez gure lagun projimoari gaitz egitea; baita ere deseoz edo gogoz: eta nola mandamentu onen kontrako obrazko, eta hitzezko pekatuak aurreneko (dotriña bietan esanik dauzkagun) aditzera eman bear ditugu gaur 1. projimoari askok, itxuturik, eduki oi dioben gorroto edo odio, eta gaitz egiteko deseozko pekatuak; eta 2. orien erremedioak aditzera eman bear dizkitzuet: eta Jaungoikoari nai dakiola itxuturik, eta alkarren kontra samindurik, eta gogorturik dauden guziak argitzea, eta alkarren amoriora ekartea.

        G. Zer da bada gorrotoa edo odioa? E. Gure nai edo deseoak; gure inklinazioak; eta gure interesak eragozten dizkigun guziaren gaitziritzia, iguitasuna, eta eziñ ikusia: bada nola maite degun edo deseatzen degun guziaren amorioa gerez degun, ala igui degun, eta gure deseoaren kontra dan guzia aborrezitzen degu, eta gorrotoz begiratzen diogu: eta gere barruan daukagun pasio edo griña fortitz au izan diteke ona edo gaiztua, bere pasioak bezela: iguia, eta gorrotoa merezi duan gauza gaiztoren bat aborrezitzea gauza ona da: baña amatu bear degun gauza ona igui badegu, eta aborrezitzen badegu: orduan da pasio gaiztoa. Eta ala, Jaungoikoak agintzen digun ezkero gure projimo guziak ala onak, nola gaiztoak, eta baita gaitzgilleak ere biotzetik amatzea; aek aborrezitzea, eta aei gaitz opatzea edo deseatzea, da gorroto edo gorroto guztiz doakea, eta pekatu guztiz andia: eta kolerazko edo aserrezko pasioa baño agitz gaiztoagoa; bada kolera edo ira bereala igarotzen dan mugimentu bat da: baña gorroto edo odioa da biotzean gorderik dagoan aserre edo kolera zartua, sustrai andiak dauzkana: eta txit erraz itxutzen, eta gogortzen gaituana: eta San Juan Ebanjelistak esaten digu: gorrotoa edo odio daukana giza erallea dala: eta bakarrik dago diferenzia, batak eskuz, eta besteak biotzez, gogoz, eta deseoz bakarrik projimoa illtzen duela.

        G. Eta baldin gure lagun projimoa berez gaiztoa bada: eta erabage, eta biderik edo motiborik eman bage ofenditu bagaitu edo gure honra, estimazioa, eta fama ona kenduaz edo gure ondasunak gaizki eramanaz edo geuri edo gure guraso, hume, senide edo parte gertuari kalte andiak egiñaz; ala ere alako gaizgilleari gorrotorik ezin edukiko diogu? eta gure buruak bezela amatu bear degu? eta egin digun injuria barkatu bear diogu? Ona, N.K.: gure amorio propioarentzat neke arrigarri bat; gure griña edo inklinazio naturalari bakarrik begiratzen badiogu, ezin sufritu dezakeguna: baña bear bezela, Jesu-Kristoren legearen konsiderazioaz, eta Jaungoikoaren laguntasunaz baliatu nai bagera, erraztuko, arinduko, eta bigunduko zakuna. Orretarako alde batetik gogoan ondo sarturik eduki bear degu Jesu-Kristoren mandamentu au: Diligite inimicos vestros. Zuen etsaiak amatu itzatzue: eta bestetik gure ofenditzalle, gaitzgille, agrabiatzalle edo injuriatzalleagan gauza bi konsideratu, eta distingitu bear ditugu: bata, persona bera: eta bestea da aren gaiztakeria: ara nola eri edo gaxo bategan distingitzen ditugun eria edo gaxoa bera: eta aren eritasuna edo enfermedadea: ezin ondo iritzi deikiogu iñoren gaiztakeriari: eta alde orretatik igui izan dezakegu, eta aborrezitu dezakegu besteren gaizki egiña: eta orrela Dabid Errege Santuak aborrezitzen zituan gaiztoak, edo aen gaiztakeria: eta orduan bertan Jaungoikoaren legea txit maite zuen. Iniquos odio habui, et legem tuam dilexi. P. 118. V. 113. Eta baita sentitu ere dezakegu izan degun naigabea edo kaltea; bada ez gera arrizkoak, baizik guztiz sentikorrak: eta miñ ematen diguen injuriak alteratzen, eta estutzen gaitue: baña ala ere, Kristau egiazkoak bezela fedeaz, eta arrazoiaz baliatu bear gera, eta Jesu-Kristoren amoriozko legeari, eta exenploari, eta gere barruko pakeari, eta animako probetxuari jarraio bear diogu: eta gaitz egin digun projimoa, itxu bat bezela erruki izan bear degu: bera ezin aborrezitu dezakegu: ezin gaitzik biurtu deikiogu: ezin arekiko gorroto gaiztorik edo bengatzeko deseo gaiztorik gure biotzean eduki dezakegu: Jaungoikoak eragozten digu gure eskuz justizia egitea: beretako benganza gorde du: ezin gaitzik opatu edo deseatu deikiogu projimoari: gere burua bezela, Jaungoikoagalik (eta ez munduko bildur, eta errespetoaegatik bakarrik) amatu bear degu: eta ez bakarrik kanpotik, au da, agerian amoriozko señaleak emanaz: baita biotzetik ere: geretako nai degun on guzia, beste edozeñi bezela, opatzen edo deseatzen diogula: eta egin digun injuria barkatu bear diogu biotz osotik: eta ori ondo egiteko Jaungoikoari bere grazia, eta indarra gogotik eskatu bear diogu: bada bestela eztago guretzat gure pekatuen barkaziorik: eztago guretzat salbaziorik: baizik eternidade guziko Infernua, eta desesperazioa: Jesu-Kristoren lege guzia karidadean sarturik dago: eta karidaderik eztuena illik dago Jaungoikoaren aurrean, Qui nun diligit, manet in morte.

        G. Eta atako gaiztoai (eren salbazioa deseatu arren, eta egin diguen injuria barkatu arren) deseatu ote deikiegu, pekaturik egin bage, gauza denporaletan naigabe, atsekabe edo trabajuren batzuek etortzea, iñori gaitzik egin eztegioben edo erak ondu ditezen?

        Txit nekez da ezagutzen intenzioaren zuzentasuna, eta garbitasuna orrelako deseoetan, zerren erraz itxutzen gaitu gure etsaiak eman digun sentimentuak: baña ala ere etsaiaren beraren onerako, eta besten kalteak eskusatzeko bakarrik gaitz denporalak alakoai opatzea edo deseatzea ezta pekatu: eta ala erakusten dizue Santo Tomas, eta San Gregorio, Elizako Doktore edo Maisu andiak: baña obe da alako deseoai lekurik ez ematea: eta Jaungoikoaren probidenziari guzia largatzea, eta aren borondate santuarekin konformatzeko alegiñak egitea.

        G. Eta etsaiari, egin digun injuria, eta eman digun naigabea barkatuaz gañera barkatu bear diogu orobat egin digun kalte edo dañua; edo gure osasunean edo gure honren edo gure ondasunetan? E. Ori modu onarekin eskatu dezakegu eta askotan eskatu ere bear degu: batez ere gure lanak edo obligazioak bestela ezin ondo osatuko baditugu, (beste dotriña batean esan genduen bezela:) baña gorroto bage: al bada auzi bage: karidadea, eta biotzeko pakea galdu bage: eta lenago konseju eskatuaz persona jakinsu, eta birtutezko bati: bada bestela osoro barkatuaz izango lukean kaltea baño, agitz andiagoa bere buruari batek ekarri leikio; askotan ikusi dan bezela.

        G. Eta gure gaitzgille, eta etsai izan danari biotzetik barkatuaz gañera, gaitziritzirik, eta gorrotorik eztegulako señaleak kanpotik emateko obligaziorik badegu? Eta iñoiz señale oriek eskusatu edo eman bage utzi dezakegu?

        Kristau askok, etsaiai barkatzeko premia egiazkoa, eta estua ezaguturik, esan oi due: nik barkatzen diot: eztiot gaitzik deseatzen: baizik neretzat nai nukean ainbe ondasun Jaungoikoak eman degiola: baña eztu nerekin zer hitz egin: eztet arekin hitz egin nai: eztet arekin konturik nai. Onela hitz egiten duenak itxuturik eskuarkiro egon oi dira; bada hitz ederrak esan arren, barrua borondate gaiztoz, eta gorrotoz beterik eduki oi due: eta ori agertzen due, okasioak edo aldiak datozenean alkarren gañean besteakin hitz egiteko: bada eren etsaiaz eskuarkiro murmuratzen due: aren faltak ateratzen, eta azitzen ditue: eta eren barruko suak badirabela aditzera ematen due: ara nola errementari baten sutegian asmoak geldi daudenean, aizerik ematen eztuenean, sua itzalirik dagoala dirudi: ikatzak beltzturik, eta emendaturik daudela dirudie: baña ozta aspoak berriz aizatzen ditu: sua agertzen da: zerren estalirik bai, baña bizirik zegoan. Eta orobat agertu oi due eren barruko su gaiztoa len alkarren etsai izan diranak alkarren beartzen diranean: bada Kristau arteko tratu komunari ere faltatu oi diobe. Eta ala kondenatu nai ezpadira, barrutik, eta kanpotik gorrotoari, eta aserretasunari, eta orren señaleai larga bear die: eta egiaz alkarri barkatu diobelako, eta etsaitasunik eztualako, eta alkar amatzea duelako señaleak eman bear dituzte: nola diran bata besteagatik murmuraziorik ez egitea: okasioak agintzen duenean, bata besteari agur egitea: premia estuetan beste edozein Kristauri bezela on egitea: bada bestela, barruan borondate gaiztorik ezpaleuke ere, eskandalo ematen due: eta etsaitasunak badirabela aditzera ematen due: eta ark geiago len aideak bezela, eta adiskideak bezela alkarrekin tratatu oi bazuen: baña eztue obligaziorik adiskidetasuneko señale komunak emateko baizik: eztue premiarik adiskide mami, eta konfianza guziko bati bezela eren sekretoak agertzeko, eta komunikatzeko: asko da alkar salutatzea: okasioak eskatzen duenean hitz egitea: besteai komunkiro egiten zaien begitartea ez ukatzea: beste guziak konbidatzen edo bisitatzen diran aldietan ez ukatzea, apartatzea, eta distingitzea etsai izan dana: eta borondate gaiztorik eztagoalako bear adiña señale ematea: eta ori obeto agertzeko; karidadea perfekzio geiagorekin exerzitatzeko: gere pekatuen zorra errazago pagatzeko: eta Zerurako irabazi edo merezimentu guztiz andiak iristeko agitz balio du, gure etsaiakgatik aparte Jaungoikoari erregutzea: eta amoriozko señale partikularrak edo espezialak ematea; nola mesede edo fabore berezi batzuek egitea: bada orrela batetan Jaungoikoaren biotza, da etsaiaren biotza irabazten ditugu: eta grazia, da laguntasun partikularrak guztiz andiak gure salbazioa seguratzeko iritsiko ditugu: eta ikusiko degu gugan kunpliturik Jesu-Kristoren esan au: barkatu ezazu, eta barkatuko zatzu, emazu, eta emango zatzu. Eta orretarako ona Aita Parrak dakarren exenplu andiko gertaera miragarri bat. Andre alargun prinzipal bati puñal batekin bere seme bakarra batek illtzion. Pensa ezazue nolaku pena, naigabe, eta sentimentua artuko zuen ama tristeak: oraindio enterratu bage bere semearen gorputza zegoela, justiziaren igesi bere semea ill zuena bera, guzia turbaturik, eta zer egiten zuan etzekiela aren etxean sartu, eta bere aurrean jarri zitzaion, Jesu-Kristogatik barkazioa, eta bere anparoa eskatzen ziola. Ikusgarri penagarri onekin, zer egin zuela uste dezue? Bere begiak, eta biotza Jaungoikoagana altxatu zituan: eta pena guzia Jaungoikoari ofrezitu zion: eta ez bakarrik Jaungoikoaren amorioz barkatu zion, baizik justiziagandik ezkutatu zuen: eta diruzko bolsa bat, eta zaldi bat iges egiteko eman ziozkan: eta orrela libratu zuen: Nork esan dezake emakume aren akzio, eta obra miragarri onek nolako atsegiña Jaungoikoari eman zion? Eta nolako saria bereala iritsi zuen? bada gau artan bertan Jaungoikoari bere pena guzia bere semearen animagatik ofrezitzen zegoela, agertu zitzaion bere semea bera pozez, kontentuz, eta gloriaz beterik: eta esan zion: Jaungoikoak bedeinka zaitzala nere ama: ill ondoan amaren lanak obeto nerekin egin dituzuna: bada zuk nere eralleari eman diozun barkazioagatie, eta egin diozun karidadeagatik, Purgatorioan sufritu bear nituen pena guztiz andiak barkatu dizkit Jaungoikoak eta Zeruko gloria betiko eman dit: eta, o! bazenaki nolako gloria! baña laster jakingo dezu, nerekin batera gloria au berau gozatzera zatozenean, barkatu dezulako sarian: eta ala gertatu zan: eta daude ama semeak eternidadeko gloria neurribagea betiko gozatzen: Nor alaituko ezta bada biotzetik barkatzera, eta bere etsaiari on egitera?

        G. Eta badira ala ere aldiak, gorrotorik eduki bage, hitz egitea, eta tratu komuna eskusatu leizkeanak? E. Bai: eta ori gertatzen da; gurasoak, nagusiak edo beste agintariak, eren humen, miraben edo mendekoen gaiztakeriaren bat kastigatzeko, denpora puska batean aserre antza erakusten duenean; obeto eren gaizki egiña ezagutu dezen, eta zenzatu ditezen: baña ori egin bear due gorroto bage, eta karidadeari faltatu bage: eta prudenziak eskatzen duen denporan, eta moduan bakarrik.

        G. Eta persona bi, bata bestea ofenditurik, injuriaturik edo agrabiaturik arkitzen badira; alkarren artean pakeak egiteko zer ordena edo zer modu gorde bear due? E. Bere Projimoa lenengo ofenditu, eta injuriatu duena dago obligaturik lenbiziko dilijenziak egitera barkazioa eskatzeko, eta pakea billatzeko: egoki diran neurriak edo berez edo bitarteko on batez artzen dituala: eta obligazio ori Jesu-Kristo gure Jaunak berak, San Mateok eskribitu zuen Ebenjelio Santuan argiro erakusten digu: bada dio: Altararen aurrean Jaungoikoari zure ofrenda egiteko zaudela, oroitzen edo akordatzen bazera, zure projimoek zure kontra zerbait duela, au da, ofenditu dezula; larga egiozu aldarean zure ofrendari: zoaz lenago zure anaiarekin paketzera: eta atoz gero zure ofrenda ofrezitzera: eta hitz oetan dakusku, Jaungoikoak eztuela, ez ofrendarik, eta ez beste obra onik azeptatzen, gere projimoa ofenditurik badaukagu, arekin paketu artean.

        G. Eta ofenditurik dagoanak zer egin bear du? E. 1. Beiñik beiñ bere biotzean barkatu bear dio egin dion injuria: eta agrabatzalleak barkazioa, eta pakea eskatzen badio gogo onez eman bear dio: eta 3. eskatzen ezpadio ere, beti prestaturik egon bear du, barrutik bezela, kanpotik ere barkatzeko, eta pakea egiteko.

        G. Eta biak alkar berdiñ ofenditu badue, zer egin bear due? E. Biak due berdin obligazioa, alkarri barkatzeko: eta pakerako dilijenziak egiteko: baña batak agitz geiago bestea ofenditu badu, agrabio andiagoa egin duenak, lenengo dilijenziak barkazioa eskatzeko, eta pakerako egin bear ditu. Baña erregla au erraz ematen da: eta nekez gordetzen da. Zerren gaitz egiten duenak edo gaizki esaten duenak miñik artzen eztu: eta egiten duen injuria ezertan eztauka: eta kontrara ezin sufritu degu egiten zakun injuria: eta au txikia izan arren ere txit andia iduritzen zaku: eta eztegu uste izaten barkaziorik eskatu bear degunik: baizik besteak guri eskatu bear diguela: eta itxumen orrekin gogortzen gera: eta gorrotoak, eta aserretasunak bere oñean daude: eta pakerik egin oi ezta: eta orregatik asko kondenatzen dira.

        G. Eta agrabiaturik edo ofenditurik dagoanak berak pakerako dilijenziarik egiteko obligaiorik ote du? E. Berez eskuarkiro asko du beti prest egotea pakeak egiteko: baña ikusten badu bere etsaia itxuturik, eta gogorturik dagoala: eta ala kondenatzeko peligro andian dagoala: eta arazeri txit andi bage, pakea eskeñiaz edo adiskidetasuneko señaleren batzuek emanaz, Jaungoikoarentzat irabaziko duela, eta salbazioko bidera ekarriko duela: orrelako kasu edo aldietan karidadeak obligatzen du bere ofenditzallea pakera ekarteko dilijenziak modu onean egitera: eta ori konfesore jakinsu, eta zinzo batekin komunikatzeko gaia da.

        G. Eta gorrotoaren, eta etsaitasunaren sustraiak zein izan oi dira? E. Txit asko dira: baña prinzipalenak izan oi dira. 1. Jenio, humore edo natural kontrarioak edukitzea: eta bakoitzak bere iritzia geiegi estimatzea; eta besteak bere iritzira ekarri nai izatea. 2. Sustraia izan oi da; soberbia edo arrotasuna, andinaia, goratunaia, eta orri darraion enbidia gaiztoa. 3. Sustraia izan oi da; gutizia edo abarizia, eta interesara geiegi itxatxirik egotea: bada interesagatik okertzen, aserratzen, eta gorrotoan jarten diranak kaburik eztue: eta 4. izan oi da, esames, txisme edo besteren esanak batetik bestera erabiltea; eta oriek errez sinistea. Orra gorrotoak, eta aserretasunak nundik sortu oi diran.

        G. Zer erremedio bada gorrotoari lekurik ez emateko; alkar egiaz amatzeko; alkarri sufritzeko; eta egin dizkiguen injuriak, eta eman dizkiguen naigabeak Jaungoikoaren izenean eramateko, eta erraz barkatzeko? E. Erremedio guzien andiena, eragillena, eta guzionzat premiazkoena da, egiazko karidadea, au da, Jaungoikoaren eta projimoaren amorioa gure biotzetan beti bizirik edukitzeko alegiñak egitea: orretara gure konsiderazio guziak zuzentzea: eta ori bera sarri, eta gogotik Jaungoikoari eskatzea: alabaña, N.K.: karidade ori gure biotzetan ezpadaukegu: eta orren lekuan projimoarekiko oztasuna, eta ezin ikusia, eta gorrotoa gure barruan badaukegu, deabruaren, eta pekatuaren mendean gaude: Jaungoikoaren etsaiak gera: eta naitaez betiko kondenatuko gera, lenago egiazko penitenzia egiten ezpadegu: eta Jaungoikoa biotz guztitik, eta gauza guzien gañetik amatzera, eta gere buruak bezela gure lagun projimoa, eta gure etsaia amatzera, eta biotzetik barkatzera jarten ezpagera: baña kontrara Jaungoikoaren amorioa, eta projimoaren amorio egiazkoa gure biotzetan badegu; gure zorionekoak: bada karidade edo amorio egiazko orrek gure pekatu, eta bizio guziak, eta batez ere aserrezkoak desegiten ditu: eta Aita Jaungoikoaren hume maiteak: Jesu-Kristoren senideak: eta Espiritu Santuaren bizileku edo tenplo biziak egiten gaitu: arrezkero gure Jaungoikoak bere grazian, eta adiskidetasunean gauzka: eta bertatik biotzeko pakea, eta konzienziaren sosegua, eta gero betiko gloria izango da gure saria. Baña ez gera engañatu bear, N.K. karidadea gure biotzean daukagulako uste falsoarekin: karidadeak gure barruan etsai andiak dauzka, eta guzien andiena da gure buruaren amorio propio erabagea: eta sustrai gaizto orretatik sortzen dira soberbia, eta arrotasuna: interes gaiztoak dakarren itxumena: aserretasuna edo kolera gaiztoa: enbidia: eta beste gure griña, inklinazio, eta pasio gaiztoak. Eta argatik animako etsai gaizto oek, karidadea galdu eragiten diguen bizio fortitz edo indarsu oek eskuratzeko, menderatzeko, eta goitzeko alegiñak egiten beti jardun bear degu: egia da karidadeak berak orretarako indarrik andienak ematen dizkigula: bada Jaungoikoaren eta projimoaren egiazko amorioak egiten gaitu humillak, sufrituak, ongilleak: eta gure borondatea bere erabageko deseoakin ukatu eragiten digu: baña baita da egia ezin orretara elduko gerala; 1. konsiderazioarekin eta 2. orazioarekin baliatzen ezpagera: bada guziok dakizue zenbateraño itxutzen gaituen gure amorio propioak bere erabageko deseoakin: eta zein sentikorrak geran desarrazoiak, eta injuriak pazienziarekin eramateko. Eta zein erraz gure griña gaiztoak mugitzen gaituan bengatzeko deseora, eta gorrotora: eta zein nekez orduan arrazoiari leku ematen diogun, bada pasioak itxutzen gaitu: eta itxumen ori ezin erremediatu diteke, N.K. gure fede santuak erakusten dizkigun egia andiak gogora sarri ekarri bage, eta ondo pensatu, eta konsideratu bage: mundua dago itxuturik, eta galdurik konsiderazioaren faltaz: pensatuko bagendu ondo, zenbat zor diogun gure Jaungoikoari bera danagatik, eta guk merezi bage egin dizkigun mesede guztiz andiakgatik: zenbat sufritu zuen gure Jesus onak gure pekatuen zorrak pagatzero, eta guri humiltasunaren, pazienziaren, eta alkarrekiko karidade, eta amorioaren exenploa emateko: zenbateraño, eta zein sarri bere Ebanjelio Santuan, alkar amatzea, alkar sufritzea eta alkarri barkatzea, eta on egitea agintzen digun: bada berak, inozentea izanik, beste iñork baño geiago bere etsaiakgandik sufritu zuen: eta ala ere aekgatik bere Aita Eternoari, Gurutze Santuan iltzez josirik zegoala erregutu zion, esaten ziola: nere Aita, arren barkatu egiezu, bada eztakie zer egiten duen: eta egunoro errezatzen degun, eta Jesu-Kristok berak erakutsi zigun aita gure edo paternosterrean, dotriña au, berak ipiñi zigun: bada guziok Jaungoikoari eskatzen diogu: barka egizkiguzu gure zorrak edo pekatuak; guk gure zordunai edo gaizgilleai barkatzen diegun bezela; ara ze: barkatzen badegu, barkatuak izango gerala: bada bestela geurk eskatzen degun bezela, barkaziorik iritsiko eztegula: eta zer izango da guzaz, gure pekatuen barkazioa iristen ezpadegu? a! ori ondo ausnartuko, eta konsideratuko bagendu: eta orrez gañera nolako kastigu izugarria darraion gorrotoan dagoanari; eta zein pake gozoa bertatik, eta zein gloria andia gero izango duen, bereala bere etsaiari biotzetik barkatzen dionak: gauza oek, eta beste onelako motibo guztiz andiak ondo konsideratuko baginduz, nor izango lizate aiñ itxua, eta aiñ biotz gogorrekoa, nun jarriko ez lizatean bereala, Jaungoikoari atsegin ematera, bere etsaiari barkatzera, eta bere buruarentzat ainbeste ondasun irabaztera?

        Gogora ekarri itzazue bada egia oek: baña egia ezagutzea bakarrik asko eztegu: gere natural aserrekor gaiztoa goitzeko, eta Jaungoikoagatik gure etsaiak amatzeko, Jaungoikoaren beraren argia, eta indarra bear degu: eta ori iritsiko degu; humiltasunarekin eta konfianza oso batekin Jesu-Kristoren izenean sarri eskatu nai badiogu. Auxe da, N.K. gure animako itxutasun, eta eritasun guzien erremedio jenerala, eta premiazkoa: eta gorrotoaren, eta etsaitasunaren erremedio berariazkoa edo espeziala, eta guztiz eragillea, beraz ondo baliatu nai bagera: Jaungoikoari nai dakiola bada arren guziok argitzea: eta guzioi alkarrekiko karidadez, eta amorioz betetako biotz berri bat ematea: orain, eta beti bera guziok amatzeko, eta berez gozatzeko zoriona iritsi dezagun. Amen.