Bertso berriyak
Txirritak jarriyak

(Amets bat)

              1

Bart ametsetan amona xar bat

inguratu da nigana,

esanaz: «Emen bada gizon bat

nik ezagutzen dedana?

Anbat etzaio akordatuko

ama-semiak gerana,

nere petxuko bularretatik

amaika trago erana,

gaur ere pozik egingo diyot

nere al dezakedana».

              2

Baju-bajutik galdetu niyon:

«Ama Euskera al zera?».

Erantzun ziran: «Bai, alaxe naiz,

baño egin det zartzera;

aspaldiyetan kanpuan nitzan,

oraintxe nator etxera,

nere izkuntza maitatzen duten

semiak bixitatzera,

ia zu ere salta zaitia

oien anaia bazera».

              3

«Ezagutzen det, Ama maitia,

dolorez egin du jira;

oraiñ semiak lagundutzia

oso gauza egoki da;

bakoitzak geren fameliyari

izan zaiogun kupira,

gure anaiak jakin dezaten

biyar guazen batzokira,

gero beorri etxeko-andre

gu bizi geran tokira.

              4

Beorri ara dijuanian,

nere anaia gaztiak,

aien orduko begiratuak

eztira izango tristiak;

seme geienak poztutzen gaitu

beren Ama ikustiak,

esanaz: «Oraiñ berexi dira

gure tarteko nastiak,

nik bezelaxe igual-igual

maiteko dute bestiak».

              5

Galdetu niyon: «Ama, zer dabill

ola kopeta beztuta?»

«Esango nuke, baño zertako,

berdiñ baliyo eztu-ta?

Aidian ezta errez ibiltzen

ego-muturrak moztuta,

pena aundiya daukan gorputza

ezin liteke poztu-ta,

nola enitzan asarretuko

oinbeste seme ostuta?»

              6

Ama gaxuak erantzun ziran

añ doñu triste batian:

«Miñez egon naiz juan dan berrogei

eta amabost urtian;

nere malkorik ezta legortu

ordutik orañ artian,

gure izkuntza maitagarriya

sartu nai dute lurpian,

baño gurekiñ ibilliko da

Kantabria'ko partian.

              7

Andikan laister jarri zituzten

eskola erderazkuak,

maisu geienak kastillanuak,

kolorez berde askuak;

gure semiak amenazatzen

luzeturikan eskuak,

itz bat euskeraz aditzen bada

autsi biarrik kaskuak,

non ote dira garai bateko

emengo maiorazkuak?».

              8

Milla zortzireun irurogei ta

zortzigarrengo urtian,

gure izarrik maitatuena

gorde zan lañu tartian;

euskerarikan eztala biar

Kantabria'ko partian...

Uju aundiyak egingo ditut

emen eta apartian,

mututze'ezpanaiz ezta galduko

ni bizi naizen artian.

              9

Saia gaitian semien billa

galdu ziran tokiyetan,

gau eta egun zuri ujuka

or gaude batzokiyetan;

astian iñoiz juntatzen gera

faltatu gabe jayetan,

Ama gaxua gora altxatzen

sartu ez dedin loyetan,

zeiñ biretatik juan biar degun

galde dezagun oyetan.

              10

Nik dadukadan jakinduriya

alde batera da-utsa,

baño maite det biyotzetikan

euskaldunaren izkuntza;

bajatu ziñan pixka bat baño

gora nai zaitugu bultza,

orra semiak non dauden esan,

juan zaitia aruntza;

kuidado gabe sartu aurrera,

egingo zaizu laguntza.

              11

Ama, guazen gauz oien billa

ostu zituzten tokira,

seme guziyak korajez gaude,

ez izan gutzaz kupira;

euskera baju egon da baño

gora egin du mugira,

Euskal-erriko belar gaixtuak

geienak igartu dira,

oiek aldatu dituzten larrak

arrosa biyurtu dira.

              12

Biyotz biguña daukagu emen

anparatzeko pobriak,

gudarako're non izan dia

lur ontan baña obiak?

Odol beroko kasta gerala

ezagun du koloriak,

mundu guziya ikaratzen du

euskaldunen baloriak,

Tubal zarraren arbolatikan

zabaldutako loriak.

Bertsolariya,

[1931-04-17]