Bertso berriak
Txirritak jarriak

              1

Deklaratzera nua kaso bat

Valle Baztan'en pasia,

egun arretan bistan giñenak

akordatzeko klasia;

elizan zauden santuak urak

eraman ditu sasia,

mundu untako gaiztakeriaz

Jainkua dago asia,

azken juiziyo gañian degu,

desafioka asi'a.

              2

Au zan milla ta bederatzi egun

amairugarren urtian,

desgrazi ori gertatu zaiku

Valle Baztan'go partian;

mendi, elizak eta etxiak

bota zituen golpian,

len bistan zauden terreno asko

tapatu ziran ur-pian,

erakutsi du nai balin badu

zer egingo ligokian.

              3

Tenpestadi au Auza'tikan

olako modu torpian,

oraindik ere miñ artzen degu

ark eman zigun golpian;

elizari're erdia kendu,

bestia ia batian;

zubi zar asko, tente zaudenak

juan dan zenbait urtian,

egun orretan gelditu ziran

porrokatuta ur-pian.

              4

Au juzgatzeko eztire asko

gure abilidadiak,

zergatik geran estudiatzen

iñon ibili gabiak;

mendi, elizak eta basuak,

denak zituen beriak,

urka añeko arbolak presan

ipurdiz gora pariak;

azken juiziyo eguna zala

pensatu zuben jendiak.

              5

Biar bezala guztiak zuzen

ezin nitzake kontatu,

baño kasuak alde-aldea

nai nituke apuntatu;

Valle Baztan'go zubi geienak

jota zituen botatu,

Jesukristoren imagina're

etzuen errespetatu;

orrenbestian geradenian

izan gintezke kontentu.

              6

Ama Birjiña ur golpi arek

leio batian utziya,

Santa Barbara mine-zuluan,

ura ango desgraziya!

San Pedro berriz arkaitz gañian

zegon beso bat autsiya,

gañera ala trastornatua

zeru ta lurren artzaya;

erri ortako bikarioa

etzen egongo lasaya.

              7

Egun orretan gertatu giñan

franko estadu flakuan,

lenago elizan ziren santuak

gelditu ziren kanpuan;

jendia billa enpeñatu zan

urak bajatutakuan,

Jesukristori sube aundi bat

bildu zitzaion lekuan;

gauza guziak tristiak dira

desgrazia den lekuan.

              8

Mangera onek begira nola

amenazatu gaituan,

gauza guziak beretako nai,

etzan kontentu kituan;

egun orretan iru andre're

urak eraman zituan,

aur bat ere an atera zuten

gaixua ia ituan;

negoni bistan enitzen baño

ala jakindu nituan.

              9

Besotik aurra urak eraman,

ikaragarrizko lanak,

zer naigabia artuko zuten

aren aitak eta amak!

Merezi duen persona bati

eman bear dizkat famak;

gurutzetxo bat merezi luke

ura salbatu zuanak;

itua zala uste genduen,

oso triste geunden danak.

              10

Urrutitikan beiratuta're

ematen zuben itsusi,

ganadu asko zeraman urak

bere ganbela ta guzi;

etxiak eta murallak berriz

porrokatu eta autsi,

jende guziak errezatuaz

mendiak gora iasi,

mundua galdu zidanez gero

ezta olakorik ikusi.

              11

Marin bera're gaizki ibilli da

goitikan bera jatxita,

nora abiatu etzakiala

bide guziak itxita;

semia urak kanpora bota,

aita barrenan etsita,

pikatxoien bat arrapatu du

zerbaiten billa asita,

bere biziya an salbatu du

zielo rasua autsita.

              12

Egun guzia uretan pasa,

allegatu zen arratsa,

Elizondo'ko jendientzako

tristia eta garratza;

almazenetan zauden barrikak

kalietan bera pasa,

gauza egiten ezta izaten

ondatzen bezein erreza,

garai onetan etzeuden lasai

Jabier eta Galarza.

              13

Ur golpi orrek zerra-fabrikan

egin duan pikardiya,

zenbatan ezin juzka litake,

ain zan ikaragarriya;

amar minuto baño lenago

eraman zion erdiya,

beren biziya ezin salbatuz

jendiak ura larriya!

Felix Opoka'k ongi gostata

egiña dauka berriya.

              14

Ainbeste egur urak eraman,

fabrika geiena bota,

baporia ta majineriak

etzuten gutxi inporta;

diran bezala esango ditut

enteratua nago-ta,

ongi dakiyen gizon prestu bat

neri jardun zait ojuka:

geien-geiena kastigatua

dala Don Felix Opoka.

[1913]