Bertso berriak

              1

Bertso berriak jartzera nua

ejenplo eder batian

gazte jendia dibertitzeko,

ezta iñoren kaltian;

atentziyua jarri zazute

paper au letu artian,

milla gañera bederatzireun

beatzigarren urtian,

esan dezadan zer pasatu dan

Gipuzkoa'ko partian.

              2

Doble vía bat egiten ari

dira Legazpi aldian,

ala biarrez ni ere antxen

asi nintzanen lanian;

goi xamarrian jarri ninduten

lenbiziko egunian;

katapazaren kaseta aldera

inguratu nintzanian,

neskazar batek gelditutzeko

ots egin ziran parian.

              3

Arren esanak aditzen jarri

nintzan beraren onduan,

biyotza tranpan zebillelarik

mingañez maite ninduan.

«Zu baño gizongai oberikan

ezta neretzat munduan;

Baranbiyo'ra biyok juan biagu»

zerorrek esan zenduan;

askoz obe da nik ez nekien

zuk zer egingo zenduan.

              4

Neskazar ori nola deitzen dan

publikatzeko izenez

libertaderik ez omen dago

orain, esaten dutenez;

diru-piska bat bazubela ta

zentimorikan izan ez,

ni ere berriz aspertuba naiz

neskazar-musu lizunez,

edertasunak engañatuta

ez da aseko gizonez.

              5

Trozorik-trozo ibiltzen ere

asperturikan nenguan,

ezkondutzeko pensamentuak

artu nituen buruan;

diru-piska bat bazedukala

juntu alkarren onduan,

orren partez bai beste batzuek

Donostiya'ko Bankuan,

inozentia izan banitza

engañatuko ninduan.

              6

Lendabiziko bitartekua

gizon txiki bat genduan,

neskazar arren kontu guziak

orrek ekartzen zituan;

ni ere ori zetorrenian

egoten nintzan kontuan,

bere kartetan esaten ziran

nai ninduela onduan,

fiyatu banitz zeñen ederki

farra egingo zenduan!

              7

Asi ezkero dana guzia

publikatutzera nua:

kutxillotxo bat neskazar orren

lenengo erregalua;

noizik beñean arrautzatxo bi,

oiekin urdai-trontxua,

gauza oiekin engañatzeko

atera zuen planua

Jaun Zerukuak eman deidala

entendimendu sanua!

              8

Besteri prendak artzeko bera

gustagarriya da ori:

buruko zimak falta ditu ta

bizarra dauka ugari,

begiyak triste, sudurra luze,

ortzen erdiak erori;

bati ta biri bezela igual

aditzen zaio iruri:

ijituari bizkarretikan

galdutakua diruri.

              9

Neskazar ori dala diyote

bi aldiz moja izana,

komentutikan atera eta

artu nai zuen gizona;

Baranbiyo'tik etorriya da,

ezta alaja zuzena;

bere buruben etsaia ezta,

gorputzetikan gizena;

kastigatzera bildur ezpanitz

esango nuke izena.

              10

Arren da nere kontu guziak

tratatutzeko asmuan,

jai-egun batez biajetxo bat

disponitua genduan;

Deskarga'tikan laister dagoen

pagotxo baten onduan,

«Neretzat galai ederra zera!»

esan zenidan orduan,

oraingo partez zeñen ederki

begiratutzen zenduan!

              11

Andikan zortzi egun baño len

asi zan kartak biraltzen:

bera etxean bisitatzera

enitzadela azaltzen;

beste batzuek esan ziyoten

ote nebillen tentatzen,

berialatik asi zitzaidan

inbusteroka tratatzen,

aliak oso dituenari

ori etzaio tokatzen.

              12

Erlojutxo bat aspalditxuan

banebilkien nerekin,

egun batian gelditurikan

zeguen matxurarekin;

neskazar orrek au esan ziran:

«Ekarri zazu zerekin,

konpondutzera biralduko det

etxeko mutillarekin».

Erlojuba ta katia biyak

eraman ditu berekin.

              13

Neskazar orren kontubak orra

gusto dubenak aditu,

pozik esango nitukeanak

geiago ere baditu;

konpondu gabe nere alajak

berekin eraman ditu,

oiegatikan ez du gajuak

poltsarik asko loditu,

deseo diyot izan dezala

lenago ainbat kreditu.

              14

Azkenekotzat biraldu ziran

guzizko karta ederra,

askoren gisa mingañetikan

dezente dauka indarra:

«lotsik gabia eta granuja»

ez da arrazoi ederra,

bañan geiago sentitu nuen

paltsua esan biarra;

beste bi orla bai omen ditu,

enitzaden ni bakarra.

              15

Beste gauza bat kontatutzen du

ero-aldiak jotzian:

«Bueltatuta mutil gaztiak

begira dauzkat atzian;

neroni berriz neskatx ederra

ta gauza pranko etxian,

obeto bizi danikan ez da

Araba'ko probintzian,

nere senarrak zer suertia

ni emaztetzat artzian!»

              16

Zure kontuak nola diraden

jendiak ditu jakiñak,

biar dan baño gauza geiago

esan du zure mingañak;

formalarentzat ez dira oiek

oso arrazoi bikañak,

neregatikan gaizki esanka

gutxi nekatu ezpañak,

ez dan gauzarik baldin badago

atera oien ordañak.

[1909]