Bertso berriak

              1

Milla bederatzi eun kunplitu eta

emeratzigarren urtian,

huelga baten bidez okertu

gera Antxo'ko partian;

buruzariya bailitz bezela

oiartzuarren tartian,

guri bengantzan asi zerate

oso gorroto fuertian;

beti goguan izango degu

bizirik geran artian.

              2

Bertso berriyak jartzera nua,

nai dituanak ikasi,

asuntu ori onratu gabe

ezin nezake nik utzi;

oiartzuarrak Antxo aldian

ez gaituzte nai ikusi,

txori batzuek joan diralako

kaiolatikan igesi,

langilliari burla egiñaz

alperrak daude nagusi.

              3

Huelga ortan eskatu ziran

lau kondiziyo berriyak,

bañan etziran orko maisuak

Oiartzun'dik etorriyak;

iduritzen zat ote gauden gu

libru berdian jarriyak,

lenago alde genituanak

kontra ditugu erdiyak,

artzai gaiztuak diran tokiyan

pagatutzen du ardiyak.

              4

Portu artako kontratista bat

gizona balientia,

Goiarri'tikan etorriya da

euskaldun korrientia;

urte batzuak baditu baña

gorputza dauka tentia;

oiartzuarrak badadukagu

orrentzat borondatia,

San Estebanez fiesta da eta

naiko genduke joatia.

              5

Oiartzuarrak ez diyote egin

jaun orri ustez gaitzikan,

zentruak esan digun legera

errenditzia baizikan;

beraren kontra ez degu esan

tokatzen ez dan itzikan,

pasa diranak esplikatzeko

ez dadukagu lotsikan,

begiyak balak baldin balitu

tirako luke pozikan.

              6

Mualla ortako kapataz batek

propina asko artzen du,

berari zerbait eman ezkero

lanian azkar sartzen du;

neonek ez det ikusi baño

jendia prankok esan du,

erregaliyak izugarriyak

nola dituen izandu;

badauka zeñek gobernatua

nai balin badu gizendu.

              7

Inbusteruak ez izatia

degu guretzat kaltian,

gizona zail da ezagututzen

pruebak ikusi artian;

«Tori ollua! —esanaz juan zan

aurreko egun batian—;

ardo-puska bat ez da paltako

orren iztarrak artian».

Lana aguro agindu ziyon

sartu zanian atian.

              8

Iñoiz suertez jartzen bazaizkit

gizon oriyek aurrian,

alde artara begiratzen det

triste ta gogo txarrian;

zenbait naigabe sufritzen degun

bizi geranak lurrian,

ardi gaiztuak paotxa jaten,

onak gosiak larrian,

gauz ori bera pasa zitzaigun

Karlosen gerra zarrian.

              9

Leku askotan ikasi dute

Antxo'ko jornalen berri,

ta berak ere adierazten

or dabiltza erriz erri;

Irun'dik eta Ondarrabi'tik

jende asko da etorri,

beste batzuak abisatuta

Goiarri'tika ekarri;

emen dagona ez da besterik:

bengatu naia elkarri.

              10

Zelebria da gizon batzuak

egin duten ajustia,

lantegi (y) orren segurantziya

ez dute gutxi kostia;

gero're oiek ez da komeni

edozein modu uztia,

olluarekin etorri zan bat,

solomuakin bestia;

nik ere pozik jango nituke,

jenero txarrak eztia.

              11

Nola presari eragiñ eta

pasatzen dan ugaldia,

ala berian kanpotarrakin

bete da Antxo aldia;

gu lanik gabe onla uzteko

oiek zeukaten zalia,

au da batere asarre gabe

egiten degun galdia:

oiartzuarrak bestiak baño

eskasaguak al dia?

              12

Miseriyarik ez dadukagu

edanian ta janian,

gure gorputzak argatik daude

onen estadu onian;

estimatuak izaten giñan

besterikan etzanian,

orduan bañan eskasaguak

orain ez gaude lanian;

edozein burla egiten dute

komenentziya danian.

              13

Usteko zuen orren kontuak

ez ditugula jakindu,

bestiak baño aldrebesago

utsa ikusi bagindu;

gure kuadrilla asarre dago,

askok biotzian min du;

zarrak etxian geldi daudela

besteri lana agindu,

Pasai San Joan'go ollo-jaliak

aziyo txarra egin du.

              14

Altza gañeko beste gizon bat

dabil Antxo inguruan,

gu bajatzia beste gauzarik

ez dabilkana buruan,

eskirolakin unitu eta

altubeneko graduan;

gizonez gizon jarri zaitezte

oiartzuarran onduan,

zein dan langille balientia

ikusiko da orduan.

              15

Orren idea zer izango zan

aguro niyon igarri,

bere galoiak gora altxatzen

enpeñatua da larri;

atzo gizon bi izketan zeuden,

atenditutzen naiz jarri,

sujeto orrek zer egin duban

esan ziyoten elkarri:

«Biba euskera!» maiz oju egin,

kastillanuak ekarri.

              16

Oraingu ontan izandu dira

asunto izugarriyak,

bañan gugatik ez du merezi

desonratzia erriyak;

gusto duanak ikasi bitza

amasei bertso berriyak,

muallan lanik etzeukan eta

Trajinos Beltzak jarriyak;

aditu nai eztuanik bada

itxi bitza belarriyak.

[1919]