Amerikako bizitza
 

              1

Europa'tikan askok egin du

Amerikara bixita,

etxe onian jaioagatik

danak an ezin bizita;

lana egiñaz aberastuak

dabiltza ondo jantzita,

gaur ez liteke ezagutuko

beren amak ikusita.

              2

Nik ezagutzen nituen zenbait

Amerikara juan zian,

gu emen asko gauden bezela,

poltsatik ariñ antzian;

ta orañ berriz pasiatuaz

lujo aundiko kotxian;

gaur gizon batek eztu jakiten

bestia nola bizi'an.

              3

Andik onera ezin liteke

diru askorik bialdu,

bat bera nola gertatuko dan

segurantzirik bai al du?

Ameriketan aberastuko

eztira basta bi ordu,

an ere zerbait izango bada

berak saiatu biar du.

              4

Ameriketan euskaldun askok

dauzka begiyak argiyak,

an daude beren aziendakin

mendi-ixkiñan jarriyak;

izanagatik eunka beiak

eta millaka ardiyak,

urte batetik bestera igual

galduko zaizka erdiyak.

              5

Ameriketan asko dabiltza,

nik kalkulatzen dedanez,

naiko okelak janagatikan

erari gutxi eranez,

«Gure sagardo maitagarriyak

aparte daude!» —eranez—,

Naiago nuke an banegoke

naiz diru asko izan ez!

              6

Lagun prestuak aldamenetik

trankilidade onian,

okela jan da ura eranez

ari liteke lanian;

nere biyotza konsolatzen da

au pentsatzen dedanian:

pena guziyak aztuko dira

aberasten geranian!».

              7

Mutill zintzuak Ameriketan

sobra lezake dirua,

ura daukanak seguratzen du

mundu ontako zerua;

andik aurrera nun-nai badago

dibertitzeko modua,

toki on asko badira baño

Donostiya da burua.

              8

Amerikatik baldin baletor

gizon bat ona ta fiña,

bere lanaren sakrifiziyoz

diru-puska bat egiña,

parientiak bisitatzera

ark dakarren atsegiña;

allegatzian eztu faltako

ondo zeñek itzegiña.

              9

Naiagatikan oiek bezela

ez dago errez irauten,

denbora askuan bajatu gabe

mendiyan dira egoten;

ango langille jendiak eztu

ardo askorik eraten,

orren ederrak ez dakit nola

konserbatutzen zeraten.

              10

Len esan degun indianua

allegatu da etxea,

ama gaxua laister altxa zan

ari lepotik eltzea,

esanaz: «Nere seme maitia,

sano ta ondo al zea?

Kristau biziya nekez berenik

nunbaitetik azaltze'a!».

              11

«Bai, amatxo, bai, aguantatu dit

osasuna ta biziyak,

nerekiñ ara juan ziradenak

ez daude onla guziyak;

baditut aski lagun maitiak

ill da lurpian utziyak,

nerau txit ondo ibilliya naiz

Jangoikuari graziyak».

              12

Gizon prestuba etorri zaigu

onradua ta lasaia,

lenago ere etzan izandu

familiaren etsaia;

diru-puska bat aurreratu du,

badauka naiko sasoia,

gure auzoko neskazar batek

laister artu du usaia:

              13

«Mandaburu'ko indianua

etorri omen den, neska,

atzo nigatik ibilliya da

soltera nagon galdezka.

Laister emen den pretenditzera,

ai au demontrezko festa!

Ai ze trajia egingo nuken

aren dirubak baneuzka!

              14

Ark berrogei ta bat urte dizkin,

nik ogei ta emezortzi;

urrezko erlojuba omen zaukan

bere kate eta guzi;

erretratorik ere ez diñat

juan zan ezkero ikusi,

baña egingo diyodana den

biartzen banau ez utzi.

              15

Nik emezortzi urte nituen

ura emendik juan zanian,

geroztik beti etxe batian

jardun omen da lanian,

Buenos Aires'tik urruti gabe

Plata'ko aldamenian,

amabi milloi Bankuan dauzkan

euskaldun baten mendian.

              16

Gure izeba Frantxiska Antonik

onla esan du lenguan,

Mandaburu'ko indianua

nola topo egin duan:

«Par-irri batek itzuli diyo,

zerbait bazeukan goguan;

buru-zuritzen asi da baño

ai zer mutilla daguan!»

              17

«Izeba, neri ez dit inportik

naiz izan erdi zartua,

gazte txorua baño obe det

juiziyuan sartua;

diru-piska bat baldin badauka

egingo degu tratua!».

Ia, mutillak, ekarri lasai,

baziok zeñek artua!.