Bertso berriyak
Txirritak jarriyak

              1

Bertso berriyak jartzera nua

euskera eder batian,

kulpa gabeko jende umillak

lotu gaituzte katian.

Gu askok autan ibilli gaitu

tabernetan da kapian,

tximillu txar bat asi da artza

artu nairik anka-pian,

baztar guztiyak nastuko ditu

uzten bazaio pakian.

              2

Liburutikan letuta dakit

Getari zerbait bazala,

zenbait tokitan presentatua

mudatu gabe azala,

biotz oneko jende ondradu

prestua ta serbitzala,

lareun urtian eman diona

Kantabria'ri itzala;

zuek Oriyo'n zeiñ dezute guk

emen Elkano bezela?

              3

Asarratzeko ainbat badegu

zerbait inporta zagunak,

kopeta illun jarriko degu

sentimenturik degunak;

gu mendeaturik egin dituzte

esplikaziyo legunak,

gaizki esaka ixildu gabe

arratsak eta egunak,

eskerrik asko, begi-okerra

eta dituzun zagunak.

              4

Indartsua ta korajetsua

beti izan da Oriyo,

nik ez det iñor bera jetxi nai,

al dan guziya gora iyo;

bertsuak jarri dituztelako

gaude pixka bat seriyo,

bi erri autan artu gaituzte

txanboi bat dala meriyo,

obrak begiyen bistan or daude,

gezurrak ez du baliyo.

              5

Aita Elkano'n seme maitiak

gure erriko personak,

Españia'n da Frantziya'n ere

guztiyen buru izanak;

garai arretan umill ziraden

oraiñ arro dabiltzanak,

oraindik danak ez dira illak

denbor'artako gizonak,

mundu guziya bildurtu zuben

Getariya'ren izenak.

              6

Amalau gizon arraunlariyak

beren txalupa ta guzi,

ez det kuadrilla bizkorragorik

itxas gañian ikusi;

illabetian iru batalla

zituztenak irabazi,

emen ezikan Baiona'n ere

Getariya zan nagusi;

oraiñ bertsuak orla jartzia

guk ez genduben merezi.

              7

Kulparik gabe jarri dizkigu

begi-okerrak bertsuak,

inposible da lau zientziak

ote dituen osuak;

orren kontuak getariarrak

ongi dauzkagu jasuak,

beti guretzat azaltzen dira

endredadore batzuak,

indar gutxiko bularra zuben

ura azi zun atsuak.

              8

Zelebria da kulparik gabe

jarri diguzun disputa,

ze adelantu espero dezu

okasiyua piztuta?

Zure kontuak getariarrak

ez daukazkigu aztuta,

guri bertsuak jarri ta saltzen

sos batzuekin poztuta;

zernai orlako erdi txoruak,

juiziyorik eztu-ta.

              9

Jai-goiz batian ikusi nuben

Zarautz'era etorriya,

pranko altutik mintzatutzen zan,

ona zeukan eztarriya;

arrazoi gabe desonratu du

pakian daguen erriya,

toki onian allegatu da,

artuko zaio neurriya,

gogotsua da kantatzen baña

jakinduriyaz urriya.

              10

Guri bertsua jartzia orrek

egin du pranko itxusi,

iñoren ere lizentzi gabe

gero kantatzen zan asi;

Zarautz'en nola portunatu zan

neronek nuan ikusi:

bi aguazillak kargu artuta

bere papera ta guzi,

preso sartuko ez baldin bazan

larri juan zan igesi.

              11

Tokatzen ez dan gauza txar asko

guregatikan esan du,

aurten atzetik etorri arren

ezkera txarrak izandu;

kulparik gabe kantak jartzia

jendiak damu artzen du,

guztiyen buru balitz bezela

erri guziya sartzen du,

ez nuen penik zerbait azaña

zerozer egin bazendu.

              12

Oriyo ere gelditu izan da

aurten gu gauden moduan,

Getariya'tik etzan bertsorik

aientzat izan orduan;

gorroto txarrik ez degu baño

lengo kontuak goguan,

eskuetako arraunak ere

jokatzeko eman ginduan,

ongi egiñak gaizki askotan

pagatzen dira munduan.

              13

Kontrariyorik gabe egondu

giñan amabi urtian,

emen da Bilbo'n, ta Baiona'tik

San Juan de Luz bitartian;

gure atzetik segitu eziñik

asko zebiltzen nekian,

desafiyuak izaten dira

projimuaren kaltian,

errespetua guardatu zuben

Zirilo zebillen artian.

              14

Bertsuen bidez emen jendiak

pena pixka bat artzen du,

eskarmentuba ikustiak bat

juiziyuan sartzen du;

bera aldrebes dabillen batek

martxa guztiya galtzen du,

au aditu ta Zirilo zarrak

bere koleran esan du:

«Oriyotarrai paore baizik

eztiyet egin izandu!»

              15

Etsai gaiztua saiatutzen da

justuba tentatutzeko,

motiborikan asko izan da

gu eskarmentatutzeko;

aiek etzuten eskubiderik

gure konduta galtzeko,

ordena nuben bertso oriyek

paperan plantatutzeko,

Santana zarrak eta Zirilok

jaietan kantatutzeko.

[1916]