TESTAMENTUKO GERTAERAK

          I

Jainkoak lenbizitik

bere naiarekin

zeru ederra eta

lurra ditu egin.

Lenbiziko egunean

egin zuen argia,

urrengoan zerua,

gero lur gorria.

Laugarrenean berriz

iguzki andia,

eta izar ederrak

eta illargia.

Bostgarrenean arrai

eta egaztiak,

belar eta arbolak

eta animaliak.

Allegaturik egun

seigarrenekoa,

egin zuen gizona

bere antzekoa.

Gorputza egin zuen

lur puska batekin,

eta anima berriz

asnasearekin.

Nola gauza guztiak

egin bai zituan,

zazpigarrena pasa

zuan deskansuan.

Egun au utzi zuen

santifikaturik,

iñork egin ez dezan

onetan nekerik.

          II

Ifiñi zuen Adan

baratza batean,

fruta-mota guztiko

arbolen artean,

esaten ziolarik:

«Adan, nai badezu,

arbol oien guztien

frutatik jan zazu;

baña onako arbol

onentxen frutua

Adanentzat gelditzen

da debekatua.

Gaitza eta onaren

arbola izanik,

ez dezu jan bear zuk

frutu onetatik;

onetatika jaten

dezun egunean,

illa gelditzen zera

momentu berean».

Gizona bakarrika

gelditu ez zedin,

Jainkoak andrea nai

izan zuen egin.

Eta, lotan zegoan

bitartean Adan,

Eba andre egiña

gelditu izan zan.

Jaunak, Adani loa

kendu gabetanik,

ezurra atera zion

bere saietsetik;

onela ateratako

bere ezurrarekin,

Eba, bere emaztea,

Jaunak zion egin.

Lo artatika Adan

esnatu zanean,

Eba ikusi zuen

bere aldamenean;

orduan esan zuen

pozturik guztia:

«Au nere ezurra da,

nere aragia».

Gizonak, duenetik

bere emaztea,

utziko du guraso

anai ta aidea.

          III

Ain zorionekoak

oiek ikusirik

deaurrua zebillen

ezin sufriturik;

galdu nai ditu eta

badu esperantza,

artzen du bertatika

sugearen antza;

nola andre gaisoa

baitan txit argala,

Ebagana dijoa

bere-bereala;

eta galdetzen dio:

«Esazu: zergatik

jan bear dezute

arbol orretatik?

Zergatik arbol orrek

dakarren frutua,

utzi dizute Jaunak

gaur debekatua?».

Ebak erantzun zion:

«Jakizu zergatik:

frut ori jan ondoan

ez iltzeagatik».

Deaurruak Ebari

dio erantzuten:

«Frut ori ez dezute

zuek ezagutzen;

jango bazenduteke

fruta orretatik,

gelditzen ziñateke

jaungoiko egiñik».

Bereala sinisten

du Eba txoroak,

eta ematen dio

jateko gogoak.

Jatean artzen dio

gusto ona frutari,

eta ematen dio

bere senarrari.

Ozta zuen Adanek

fruta artatik jan,

biak gelditu ziran

lotsaz beterikan,

ikusten zutelarik

egunaren erdian

zeudela jantzi gabe

ta larru gorrian.

Bereala arturik

arbolen ostoak,

egin izan zituzten

biak gerrikoak.

          IV

Jauna Paraisoan

dabil paseatzen,

eta Adanek aren

itza du aditzen.

Itza aditu eta

arras beldurturik,

baratza-bazterrean

dago ezkutaturik.

«Adan, Adan, non zera?»

dio Jaungoikoak;

bertatik erantzuten

du Adan gaisoak:

«Jauna, zu aditzean

beldur izan det nik,

zergatik arkitzen naiz

jantzi gabetanik».

Jaunak esaten dio:

«Nik debekatua

utzi nizun arbola

bat orren frutua;

eta, jan dezulako

frutu orretatik,

dezu ikusi zaudela

jantzi gabetanik».

Adanek erantzuten

dio bazterretik:

«Ez nuen, Jauna, jango

fruta orretatik,

bañan zuk emandako

andreak dit esan

txit fruta ona dala,

bear dedala jan».

Jaunak esaten dio

orduan Ebari:

«Zergatik jan-arazo

dion senarrari?».

«Jauna —esaten dio

bertatik andreak—,

zergatik engañatu

nauen ni sugeak».

Orduan dio Jaunak:

«Madarikatua

izango dek, sugea,

beti ire patua.

Arrastaka joango aiz

i abillenean,

bularraz lurra joaz,

ez oñen gañean.

Andrea izango dek

etsai segurua,

onek puskatuko dik,

bai, ire burua».

Gero dio esaten

Ebari: «Aditu:

asko gaitz zuk bearko

dituzu sufritu;

miña izango dezu

aurra egitean,

ta idukiko zaitu

senarrak mendean».

Eta dio Adani

esaten: «Zu, Adan,

gusto diozulako

andreari eman,

lurra etsai izango

dezu, ta argandik

ez dezu aterako

arantzak besterik.

Kopetatik boteaz

ugari izerdia,

irabaziko dezu

zure janaria».

Paradisotik biak

botatu ondoan,

aingeru bat ifiñi

zuen atondoan,

suzko ezpatarekin

guardi egiteko,

eta barrenen iñor

sartzen ez uzteko.

          V

Adanen eta Ebaren

lenengo semeak

ziran Kain ta Abel,

ta biak semeak.

Kain bere langitez

zan nekazaria,

eta Abel ekintzaz

zan berriz artzaia.

Kainek ofrezitu

zuen primizia,

izan zan lurrak eman

oi duen garia;

Abelek artaldean

zituen ardiak,

gizenenen artean

ongi berexiak.

Kainek ez bait-zuen

garia autatu,

Jainkoak begi gaiztoz

zion begiratu.

Ozta Abelek ardiak

zizkan presentatu,

bertatika txit asko

zitzaizkan gustatu.

Artzen dio Kainek

Abeli inbidia,

eta kendutzen dio

gaisoari bizia.

Jainkoak deitzen dio:

«Ator onontz, Kain!

Non dek ire anaia?

Beaiat nik jakin».

«Jauna —dio Kainek—,

non dan nere anaia

nik ez dakit beintzatik,

ez naiz aren zaia».

«Kain, zer egin diok

ire anaiari?

Aren odola deika

zeagokit niri;

odol ura segurki

ik ixuria dek,

ta ire pekatua

ik pagatuko dek.

Nekez egiñagatik

lurrean labrantza,

ez dik lurrak emango

ez bada arantza.

Beti ibilliko aiz

munduan igesi,

zer dan gizon iltzea

dezakan ikasi».

«Ezagutzen det —dio—

nere maldadea,

andietakoa da

anaia iltzea;

ezin egon niteke

iñon seguru ni,

ez diteke ere nitzaz

urriki berori.

Lenbizika topatzen

nauenak, bizia

kenduko dirala da

gauza ikusia».

Jaungoikoak dio: «Ez;

bere kastigua

norbaitek iltzen baau

an dik segurua».

Eta bialdu zuen

señale batekin,

iñork gaitzikan iñon

ez ziozan egiñ.

          VI

Gizonak nola ziran

denboraz ioritu,

eta ioriturik

bait-ziran gaiztotu,

gure Jaungoikoa zan

guztiz asarratu,

eta nai izan zuen

gizona akabatu;

baña nola zan Noe

txit gizon justua,

gelditu zan onetzaz

Jauna kupitua.

«Zu salbatzeko eta

zure familia,

Noe, egizu —dio—

kutxa bat andia;

an sartuko zera zu,

zure emaztea,

zure iru semeak

ta oien andreak,

ta sartuko dezu

gañera orobat

egazti ta animali

guztitik pare bat».

Noek kutxa andia

egin zuenean,

eta Jaunak esanak

sartu ondorean,

itsasoa atera

zan bere lekutik,

eta euri andiak

zetozen zerutik,

berrogei egun eta

berrogei gabean,

gelditu gabetanik

momentu batean;

eta ikusi ziran

lurra ta mendiak

berrogei ta amar besoz

gora estaliak.

Guztia akabatu zan

orduan lurrean,

bakarrika zebillen

kutxa ur gañean.

Gero Jaunak bialtzen

du aize gogorra,

lurra gelditu dedin

gitxika idorra;

amargarren illean

sartu ziranean,

mendien puntak ziran

agertu airean.

Kutxatika bele bat

Noek du bialtzen,

baña ez da belea

batere biurtzen.

Gero berriz bialtzen

du arrek usoa,

eta biurtzen zaio

kutxara gaisoa.

Zazpi egun osoak

pasa ondorean,

berriz bialdu zuen

usoa airean,

eta biurtzen zaio,

ez joan zan bezela,

baizik oliba-adar bat

mokoan duela.

Urak joanak zirala

Noek ikusirik,

bere-berealaxe

irten zan kutxatik.

Orobat irten ziran

an zeuden guztiak,

gizon, andre, egazti

ta animaliak.

Aldare bat baitzuen

bertan an ifiñi,

Noek Jaunari zion

ofrenda eskañi.

Jaunak esaten dio:

«Noe, aurrera nik

ez det akabatuko

onela jenderik.

Odoiakin zerua

estaltzen danean,

........... jarrriko

da odoi artean,

eta oroituko naiz

ura ikustean

zer itz eman dizudan

gaurko egunean».

          VII

Noek aldatu zuen

lenengo mastia,

ardoak utzi zuen

gaisoa ordia.

Bederatzi eun urte

Noe izatera

allegatu izan zan,

ta, oiez gañera,

beste berrogei ta amar

ongi kunpliturik,

beste mundura joan zan

mundu onetatik.

          VIII

Onen iru semeak

Jafet, Sem eta Kam,

iru alderditara

zabaldu izan ziran.

Ubeldeaz azturik,

gero ondorengoak

ziran lengo gizonak

baño okerragoak.

Adoratutzen zuten

oiek iguzkia,

ta, onetzaz gañera,

berriz illargia;

beren Jaungoiko onaz

betiko azturik,

bizi ziran abere

batzuek egiñik.

Alde bat utzirikan

beren gurasoak,

ziran gezurti andi

ta lapur osoak,

okerragoa dana,

gizon iltzalleak,

itz batean, maldade

guztien zaleak.

          IX

Or emen baziraden

zenbait gizon prestu,

Jaungoikoaz oraindik

ez ziranak aztu.

Oien artean zan bat

zeritzana Abran,

au Semiren kastako

gizon justu bat zan.

«Abran —esaten dio

Jainkoak zerutik—,

atera bear dezu

zuk zure etxetik,

utzirika alde bat

gaur dezun erria,

billatu bear dezu

beste bat berria,

emango dizudana

bertatika zuri,

zure umeai ta

ondorengoai.

Oiek izango dira

ezin konta ala,

zergatika nik, Abran,

naiko dedan ala;

eta izango zera,

nik onela naita,

mundu onetan asko

nazioren aita.

Zure kasta izango

da, Abran, munduan

ainbeste non diraden

izarrak zeruan».

          X

Abran zartu zan guztiz;

Sara emaztea

abrik gabe zegoan,

ez baitzan gaztea.

Jaunak esaten dio:

«Abran, zuk oraindik

abra izango dezu

zure Saragandik».

Au aditu eta da

Sara farraz asten,

ez bait-zuen Jaunaren

promesa sinisten.

Orra non zaion Jauna

guztiz asarratzen,

eta arras gogorki

dio itzegiten,

eta, zeren Abranek

siñistatu zuen,

izan zuen seme bat

bi urte baño len.

          XI

Jainkoak ikusteko

Abranen fedea,

esaten dio: «Abran,

il beak semea;

sakrifikatu beak

nere izenean,

nik esango dikadan

mendiaren gañean».

Isak zuen izena,

ta mutil gaztea

zan denbora onetan

Abranen semea.

Abran, fede andiko

gizona izanik,

prestatzen da joateko

semea arturik.

Il eta erretzeko

egurra gañean

semeari berari

para zionean,

aitak artu zituan

bere eskuetan

ezpata eta sua,

gaisoak, benetan.

Mendi alderontz biak

joaten asten dira,

eta dio semeak:

«Aita, emen dira

egurra eta sua,

baña aberea

non dezu zuk iltzeko,

aitatxo nerea?».

Abranek erantzuten

dio semeari:

«Gauz ori, semetxoa,

utzi Jainkoari».

Esandako lekuan

jarri ziranean,

egurra para zuen

aitak aldarean;

lotu eta gañean

Isak ifiñirik,

iltzeko Abran prest zan

ezpata sarturik.

Onetan: «Abran, Abran,

ez eman golperik!

—aingeru batek dio

deitutzen zerutik—;

Jaunak zure fedea

gaur ezagutu du,

eta mutiltxo orri

utzitzea nai du.

Prest ziñan zu iltzeko

gaur zure semea,

Jaunari erakusteko

diozun fedea;

onek ez du utziko,

ez, bere aldetik,

zure fede bizia

sari gabetanik».

Atzerontz begiratzen

du gero Abranek,

ikusten du daukala

bertan sasi batek,

lotua belogoke

bezela, nasia

adarretatik

eta bere-bereala du

illetik aria;

bere-bereala du

sasitik askatzen,

eta dio Jaunari

au sakrifikatzen.

          XII

Abranek Eleazar,

etxeko mutilla,

bialtzen du Isaken

emazteki billa,

kameluak emanik

ongi zamatuak,

ez zitzan ark eraman

utsik bere eskuak,

eta eman zitzaizkan

nobi andreari,

aren aita-jaunari

eta amandreari,

arkitzen ziran emaitz

onenetakoak,

okasioak nai oi

zuen bezelakoak...

Mesopotamiara

Eleazar joanik,

putzu baten ondoan

zegoan jarririk.

Arratsaldeko bata zan

eta berandua,

andreak ur billa joan

oi ziran ordua;

eta egiten dio

otoitza Jaunari:

«Jauna, eman zadazu

grazia zuk niri:

ura ematen didan

neskatxa gaztea,

izan dedin Isakek

beaun andrea».

Andik piska batera

Rebeka ederra

putzura dijoa

arturik pegarra;

eta pegarra urez

bete zuenean,

Eleazar joan eta

jartzen zaio aurrean,

eta esaten dio:

«Ur piska bat eman

beaidazu, neskatxa,

nik edan dezadan».

«Ori edazu» dio

Rebekak, ta bertan

pegarra uzten dio

beraren oñetan;

eta etzan onetan

neskatxa gelditu,

kameluari ere

zion ofrezitu;

Rebekak egin zuen

eskañiarekin,

Eleazarrek zuen

nai zuena jakin.

Belarriko urrezkoak

eta besakiak

Eleazarrek ditu

ateratzen biak,

eta ematen dizka

biak Rebekari,

«Noren alaba zera?»

galdeaz berari.

Galdetzen dio ere:

«Aitaren etxean

lekurikan izango

det nik arratsean?»

«Batuelen alaba

—dio— naiz, gizona,

ta Abranen anaia

da berriz aitona.

Bada gure etxean

toki bat ederra,

eta kameluentzat

lasto ta belarra».

Eramaten du bada

berekin etxera,

eta daramakio

zer jana maiera.

Eleazarrek berriz

ark zer zekarren

aitari ta amari

bertan esan zien,

otoitzen zituela

zuena eskatu

ez ziozatela arren

iñolaz ukatu.

Biak erantzun zuten:

«Gauza egiña da,

zergatik Jainkoaren

borondatea da;

eta, au egia dala

nola bait-dakigu,

ezin Jaunari kontra

egingo diogu.

Ona emen Rebeka;

gure naiarekin

bijoa ezkontzera

Isak onarekin».

Eleazarrek bertan

diezte basoak

ateratzen urrezko

ta zillarrezkoak;

ta ematen diozka

gero Rebekari

guztizko soiñ ederrak,

ditzan berak jantzi.

Orobat aren ama

eta anaiari

beren erregaloak

ziezkan eskañi.

Gauza oien ondoren

ifiñirik maia,

guztiak egin zuten

beren bazkaria;

eta Eleazarrek

biaramonean,

lo egin ta oietik

jaiki ziranean,

gurasoai die

onela esaten:

«Nagusia dagokit

niri itxodoten,

eta egin zazute

gaur zuek alegin,

nere etxe aldera

lenbailen joan nadin».

Erantzuten diote

alaba deiturik:

«Galdetuko diogu

dadukan esparik».

Deitu zuen Rebeka,

eta etorri zan,

galdeturik nai zuen

gizon arekin joan.

Baietz esan ondoan,

bere iñudea

emanik, esan zien:

«Zuen biajea

egin dezala Jaunak

guk nai beziñ ona;

adio, alaba, ta

adio, gizona».

Isak an paseatzen

kanpoan zebillen,

orra non kameluak

ikusten dituen.

Eta Rebeka, berriz,

Isak ikusirik,

jaisten da salto batez

bere kamelutik,

eta Eleazari

asten da galdetzen:

«Zein gizon, Eleazar,

det nik an ikusten?».

Eleazarek dio:

«Nere nagusia».

Estaltzen da bertatik

Rebeka guztia.

Nagusiari zaio

Eleazar asten

biajean gertatu

zaiona kontatzen;

Isakek sartu zuen

Rebeka etxean,

eta, an sarturika

ura ikustean,

bere pena andia

gitxitzen asi zan,

bada egun aietan

aren ama il zan.

          XIII

Lenengo aurgitetik

Rebeka andreak

bi aur egin zituen,

ta biak semeak.

Esau zuen izena

bietan zarrenak,

eta Jakob bigarren

edo gazteenak.

Lenbizia jaioa

zan illez betea,

larru ederrekoa

zan berriz bestea;

Esau lenbizikoa,

eiztari andia;

Jakob bigarrengoa,

ona ta eztia.

          XIV

Egun batez zeukala

bere eltzekadia

Jakobek sukaldean

ederki egosia,

Esau etortzen da

etxera kanpotik,

eta, ikusten zanez,

arras nekaturik;

eta esaten dio

Jakobi: «Ekark ik

eltzekaria niri;

niatork nekaturik».

Eta Jakobek berriz

dio erantzuten:

«Emango diat baldin

badirak ematen,

zarren aizen partetik

dekan deretxoa:

ire primotasuna

ta maiorazkoa».

Esauk dio erantzuten

bertan itz oiekin:

«Bai, bai, emango diat

atsegiñarekin».

Jakobk esaten dio:

«Kondizio onekin:

emen bertan bear dek

juramentu egiñ».

Esauk an egin zuen

bertan juramentu,

eta maiorazkoa

Jakobk zuen artu.

          XV

Esau bere aitaren

zan guztiz maitea,

Isak zalako guztiz

eizaren zalea.

Rebekak berriz Jakob

zuen maiteago,

Esau baño zalako

Jakob gazteago.

Isak txit zartu zan ta

gañera itxutu,

eta Esauri zion

egun batez deitu:

«Esau —esaten dio—,

joan beak eizera,

ire armak arturik,

zerbait ekartzera;

ekarri eta gero

ongi konpondurik,

ederki jan dezadan

eiz arretatik nik,

nadiñ baño lenago

beste mundura joan,

nere bendizioa

dizakadan eman».

Itz oek aditu ta

Esau bertatika

eizera atera zan

armak arturika.

Nola izkuntz au zuen

Rebekak aditu,

bereala Jakobri

izan zion deitu;

eta esaten dio:

«Jakob, artegitik

antxume bi ekaitzik

gizenenetatik;

konponduko dizkiat

nik nere erara,

ire aitari gusta

oi zaizan gisara;

eramango diozkak

ongi konpondurik,

eta bendizioa

iri emango dik».

Jakobk bere amari

dio erantzuten:

«Ni ori egitera

ez naiz atrebitzen;

zuk badakizu, Esau

da illez betea,

beste aldetik naiz ni

illerik gabea.

Aitak ikuitzen banau,

koleran guztia

nere kontra jarriko

zait irakazia.

Naitasunaren ordez

orduan bekaitza

izango dit, ta etzait

faltatuko gaitza».

Rebeka bere artan

dago firme beti,

eta esaten dio

bere semeari:

«Nere gain artzen diat

baldin bada gaitzik;

egin zak nere esana,

ez izan beldurrik».

Jakobk ekartzen ditu

joan ta antxume bi,

eta biak diozka

ematen amari.

Onek konpontzen ditu

bere-bereala

Isaki gustatu oi

zaiozkan bezala.

Esauren arropakin

du Jakob jantzitzen,

lepo-espuak larruz

diozka estaltzen.

«Oa —dio— aitagana,

egiok eskeñia,

orra asko gustatzen

zaion janaria».

Joaten da bada Jakob,

ta bere aitari,

esan bezala, dio

egiten eskeñi.

Aitak galdetzen dio:

«Esan zak; i zein aiz?».

Jakobk esaten dio:

«Jauna, ni Esau naiz;

primua naiz, egin det

zuk agindua nik,

altxa zaitez dezazun

jan nere eizetik».

Aitak esaten dio:

«Zer? Esan zadazu:

orren laister zuk eiza

billatu didazu?».

«Bai —dio—, aita, laster

det eiza nik bildu,

zergatika Jainkoak

ala nai izan du».

Isakek dio berriz:

«Zu primua zera?

Atoz, ikusi zaitzadan,

atozkit onera».

Joan eta ikuitzen du,

ta dio esaten:

«Boza Jakobena da,

ez det nik dudatzen;

baña zure eskuak,

ikuitzen dedanez,

Esauenak dirate

beterikan illez».

Au esan ta Jakobi

eman zion laztan,

eta primu egiñik

bertan gelditu zan.

Esauk gero aitari,

eiza ekarririk,

eskañi izan zion

berak konpondurik.

Isakek arriturik

dio: «Zeñek niri

konponduta aristian

dit eiza ekarri?

Onek du, didanean

niri eiza eman,

nere bendizioa

berekin eraman».

Au aditu ondoan,

Esauk negarrez

betetzen du etxea

eta deadarrez,

iraz beterik eta

koleraz guztia,

kendu nairik aiten da

Jakobri bizia.

          XVI

Rebekak ikusirik

Jakobren perilla,

«Zoaz —esaten dio—

osabaren billa;

Laban dezu osaba,

ta aren etxea

zurea bezelaxe

da, nere semea.

An biziko zerade

deskansuz pakean,

anaiaren kolera

joan dedin artean».

Isak eta Rebekak

biak bialdurik,

Mesopotamiara

irten zan etxetik.

Bidean zijoala

zanean nekatu,

zuen buru azpian

arri bat paratu.

Loak artu ondoan

zuen eskallera

ikusi ametsetan

zerutik lurrera;

baita ere zituen

ikusi gañera

aingeruak ibiltzen

gora eta bera;

aditu ere zuen

Jauna itzegiten

ziola zerutika

onela esaten:

«Jakob, zure aitaren

Jaungoikoa naiz ni,

eta emango dizut

lur ori nik zuri,

orain lo egin dezun

lur ori berori,

eta zuri bezela

ondorengoai;

beti izango nazu

ni zure aldetik,

guardi egingo dizut

beti ta non-nai nik;

zure etxera zaitut,

bai, nik biurtuko,

ta ondasun guztiaz

zaitut nik beteko;

ta nazio guztiak

dira zuregatik

geldituko ondasunez

osoro beterik».

Jakobk, bere lotatik

zanean esnatu,

zuen berealaxe

Jauna adoratu.

Mesopotamiara

allegatutzean,

Jakobk ikusten ditu,

putzu-bazterrean

jarririka daudela

faza ederrean,

iru artalde eta

irurak lurrean.

Begiratu utsarekin

erraz zan ikusten

putzu artatik ura

zutela edaten;

baña zeukan gañean

arri bat andia,

eta ala zegoan

putzua itxia.