ARTZAI-KOPLAK

      Melibeo:

Titiro zu or zaude

faza ederrean,

luze-luze etziñik

pago-itzalean;

txirola jo ta kanta,

or zaude zalantzan,

Amarilis maitea

noiz etorriko dan;

gu berriz emen goaz

erritik igesi,

etxea eta lurrak

an ditugu utzi.

Gu negarrez gabiltza;

zuk, ortxe jarririk,

ez dezu Amarilis

alabatu baizik.

      Titiro:

Melibeo, bizi naiz

deskansu onetan,

zeren bizi-modu au

jainkoak dit eman;

oni zor diot emen

txirola jotzea,

eta nere idiak

landan bazkatzea.

Bein baño geiagotan

onen aldareak

ikusiko dituzte

nere arkumeak.

      Melibeo:

Ez dizut nik, Titiro,

enbidirik artzen,

baña esango dizut

zerk nauen arritzen:

da zu or ikusteak

deskansu orretan,

penak diradenean

bazter guztietan.

Ona ni emen, eriz

ezin ibillirik,

nola noan auntz oiek

aurrean arturik;

ikusten dan bezala,

oietatikan bat

bultzaka ta bultzaka

doi-doia daramat;

gais'orrek or, su-arri

gogorren gañean,

bi ume egin dizkit

urritzen artean.

Badakizu, iraungo

badu artaldeak,

esperantza guztia

dirala umeak.

Zori gaizto au, narra

izan ez banintzan,

aditzera eman dit

zeruak askotan,

ain laster arte latza

tximistakin joaz,

ain laster beltzurrari

kanta-arazoaz.

Baña orain, Titiro

zorionekoa,

esan zadazu zein dan

zure jaungoikoa.

      Titiro:

Bildotsak eramaten

ditugun erria,

uste nuen, nar onek,

zala ain andia,

non izan zitekean

zanik andiena,

nola dan gaur Erroma

deitzen diotena;

baña ikusi nuen

au aren aldean

dala ardia dana

bildotxen artean,

edo txakurkumeak

jaio diranean,

ama oi dan bezala

oien saietsean.

      Melibeo:

Baña galde beaizut,

Titiro, esazu:

zerk Erroma alderontz

eraman zaitu zu?

      Titiro:

Ni Erroma alderontz,

arturik makilla,

joan nintzan, Melibeo,

libertade billa;

baña libertadea

nueneko izan,

bizar-zuria eta

buru-solla nintzan.

Amarilis maitea

nuen emaztea,

bada orduko galdu

nuen Galatea; eta aitortu beat,

Amarilis gabe,

ez nintzala izango

gaur ni nere jabe;

zergatik Galatea

nuen bitartean,

beñere ez nuen nik

ardit bat etxean:

eramanagatika

errira guria,

gazta freskoa eta

arkume lodia,

beti biurtzen nintzan

—bear dezu jakin—

gauza asko saldu eta

bi esku utsakin.

      Melibeo:

Arritua, Amarilis,

nengoan ni, zeren

beti Jaunari deika

tristeturik zeunden;

arritua norentzat,

sagarrak eldurik,

ote zeuden arbolan

bildu gabetanik.

Orain konturatzen naiz

zergatika zeuden,

zergatika Titiro

emen ez zegoen.

Titiro, zuri deika

zeuden iturriak,

zuri deika piñuak

eta elorriak.

      Titiro:

Zer nai zenduen bada

emen egin nezan?

Nere libertadea

ezin nuen izan.

Ez nuen nik ikusten

emen jaungoikorik,

deseatzen nuena

emango ziranik.

Erroman, Melibeo,

nuen nik arkitu

galai gazte bat, zeñak

ninduen aditu.

Onixe oi diot nik

eskaintzen illean

arkume bat gizena

bere aldarean;

onetxek esan ziran

lenbizian niri,

egin nion orduan

otoitza berari:

«Zoaz len bezalaxe

idi uztartzera,

eta zure zezenak

landan bazkatzera».

      Melibeo:

Orrela zartze ona,

Titiro, daukazu,

gelditu bazerade

lur oien jabe zu.

Arria eta iya

ugari izanik,

larre ederrik asko

badezu oraindik.

Ez ditu erituko

belar berrituak,

artaldean dituzun

ardi azunduak;

ez ere kutsatuko

kanpoko ardiak,

askotan iduki oi

duten ezkabiak.

Bein eta berriz zera

zorionekoa;

emen artuko dezu

zuk aize freskoa,

iturri ta erreka

oientxen artean

luze-luze etzinik

pago-itzalean;

auzoan zariketan

dabiltzan erleak

goizetik arratsera

txupatzen loreak,

ekarriko dizute

barrunbaz gogoa,

Titiro, egiteko,

nai badezu, loa,

adituaz kantari,

lo jarri artean,

unaia arkaitzetan

ostoa biltzean,

eta usoak berriz

urrunga egiñez,

eta usa-tortolak

pagoan negarrez.

      Titiro:

Lenago ikusiko

dirade oriñak

bazkatzen dabiltzala

airean ariñak,

eta lenago berriz

igeri lurrean

arraiak, itsasoa

utzi ondorean,

ikusiko dan baño

nere memoria

aztutzen galai gazte

aren arpegia.

      Melibeo:

Bitartean, Titiro,

gu ementxen goaz,

nora ez dakigula,

gure auntzak joaz.

Batzuek artu degu

egoa-aldera,

eta beste batzuek

berriz ifarrera,

esperantzarik gabe

sekula guztian

len bezala arkitzeko

gu geren errian

abereak bazkatzen,

itaitzen garia,

errirako egiten

gazta ta guria.

Gaur soldadu gogorrak,

kupidarik gabe,

dira gure txaola

eta landen jabe.

Orra zer diran gerrak

elkarren artean,

orra zer dan gizona

pakea galtzean.

Zoaz orain, Titiro,

gari ereitera,

sagarrak txertatu ta

matsak podatzera.

Guazen, guazen aurrera,

auntz erdi berriak,

len zori onekoak,

gaur kupigarriak;

ez zaituztet geiago

erriko aitzetan

saltoka ikusiko

nere egunetan;

ez naiz berriz egongo

zuen zai kantatzen,

ikusiaz maiteok

txarpola bazkatzen.

      Titiro:

Melibeo, nerekin

gaurko arratsean

deskatsatuko zera

belarren gañean;

baditut sagar umo,

gaztaña gozoak,

gazta eta guria

gaur egindakoak;

begira txaoletan

agertzen dan kea,

mendiak egiten du

itzala luzea.