KUTUNA

Nere adiskidea,

bear dezu jakin

gertatutzen oi dana

munduan gurekin:

Iñor ez da kontentu

bere suerteaz,

enbidia gaiztoa

du batak besteaz.

Nekazariak dio:

«Zorionekoak

dira maiorazkoak

ta indianoak».

Oiek diote berriz:

«Pozezko bizia

munduan daramana

da nekazaria».

Medikuak nai luke

izan letradua,

onek merkataria

edo medikua;

ezkonduak ezkongai,

ezkongaiak senar,

ezagutzen ditut nik

onelako amar.

Nork ote dauka bada

arrazoi onetan?

Ez batak, ez besteak,

diot nik benetan;

arrazoi da beti

arkitzen erdian,

ez geiegian eta

ez gutxiegian.

Baldin geiegi badu

batek ondasuna,

geienetan faltatzen

zaio osasuna;

eta, nola au gabe

ez dan zori onik,

ozta arkitzen oi da

kontent aberatsik.

Pobreak oi du berriz

osasun andia,

apetitu azkarra,

janari txikia;

argatik bizitzen da

beti inbidiaz,

beti gaizki itzegiten

aberats guztiaz;

eta fortunaz bera

aberasten bada,

len baño gaizkiago

benturaz bizi da.

Begira zuk dakizun

gizon lodi ari,

nik ezagutu nuen

ura nekazari,

goizetik arratsera

beti aitzurrean,

osasun onarekin,

umore onean;

aberastu zan guztiz

Ameriketatik,

baña geroztik ez du

osasuna onik;

janak eta edanak,

lanik ez egiñak

emanak ditu orrek

gaur dituen miñak;

eta nola bait-daukan

odolak josia,

ill oro gutxienaz

bear du sangria;

amar legua oñez

egiteko, ark len

beste ainbeste ordu

geiegi zituen,

eta ezin liteke

gaurko egunean

ordubetean ere

ibilli bidean.

Zertarako dirade

gure ondasunak,

falta bear badigu

egin osasunak?

Ez da, ez da munduan

bear diru asko

pozez eta kontentuz

bizi izateko;

eta umore ona

daukanak naikoa,

non-nai dauka bizitza

zorionekoa.

Jainkoak ala nairik,

dirade txit gutxi

ezin ditezkeenak

lan egin ta bizi;

gañerakoak dira

alfertzar utziak,

lanika egin gabe

ongi bizi naiak.

Erleakin Jainkoak

digu erakutsi

nola bizi munduan,

nai bada ikasi:

dirade langilleak,

dira kontuzkoak,

ez digute esango:

Gero gerokoak.

Pozik jango luteke

gaisoak guztia,

ain neke andiz egin

oi duten eztia.

Baña oroitzen dira

badala negua,

orduko beautela

egin gordaidua.

Ala, ez dute jaten

daukaten eztitik

egun oro gaisoak

piskatxo bat baizik.

Eta, negu gogorra

etortzen danean,

jan ta lo antxen daude

deskansuz eultzean.

Mantentzen dituenak

aireko txoriak,

itsasoko arraiak,

lurreko piztiak,

ez du iltzen utziko

goseak gizona,

kontuzkoa danean

ta langille ona.

Izan ezkero jana,

edana, jantzia,

gañerako guztia

da erakeria.

Enpleo eta onrak,

aberastasunak,

dirade banidade

ta arrotasunak.

Nork duen zori ona

jakin nai badegu,

plazetara joatea

besterik ez degu.

Lana erruz egiten

duena astean,

an dabill dantzaz lertzen

kontentuz jaiean.

Ez da iñon festarik,

ez da merkaturik,

gogo badu ikusi

ez dezakeenik.

Nai badu ostatua,

nai badu kafea,

asko du lenbiziko

tabernan sartzea;

mai ona topatzen du

gogo onarekin,

eta ez zaio falta

norekin itzegin.

Asko du pasatzeko

ark egun guztia

txopin bat ardo eta

lau kuartoko ogia.

Ez du kotxe bearrik

ez ere zaldirik,

makilla bat asko du

baldin bada loirik,

or salto, emen salto

joateko airean,

oñak zikindu gabe

batere bidean.

Nekeak emanika

jateko gogoa,

txit ona arkitzen du

baba ta taloa.

Irteteko egun oro

erraz gorputzetik

onelakoak ez du

aiuda bearrik.

Lanari utzi eta

etxean sartzean,

pozten da emaztea

deika aditzean

umeai esanaz:

«Atozte etxera,

aita oraintxen dator

eta bazkaltzera!».

Errezatu ondoren

asten dira jaten,

guztia apetituak

ona du arkitzen.

Egiazki dirudi,

aiek ikustean,

aingeruak daudela

bazkaltzen lurrean.

An arkitzen dirade

poza ta pakea,

zori onekoa da

aien izatea.

Ongi balekiteke

andien bizia,

segur naiz ez lirake

aien enbidia.

Erran komunak dira

maisurik onenak,

jarraitu bitza ongi

bizi nai duenak;

oiek esaten dute

—on da jakitea—

dirudien guztia

ez dala urrea.

Kanpotik eder eta

barrendik itsusi

aberatsen etxeak

maiz dira ikusi;

askotan arpegia

egon arren farrez,

biotza arkitzen da

barrenen negarrez.

Jende aberats asko

ikusten ditut nik

etxea betea ta

ezer ezin janik,

purkagin, aiudakin,

izaiak atzean,

urtearen erdian

itziñik oiean.

Janari ez badie

ifintzen neurria,

biziari kendutzen

diote erdia.

Abertas izatea

zertako ote da,

gogoa izan eta

jan bear ez bada?

Zagia etxean ta

eperra espensan

eta ezin au jan eta

ezin andik edan!

Festetara joateko

bear dute jakin

zaldiak ongi dauden

edo al duten miñ;

zer denbora dagoan,

dakarren euria,

edo bortitzegia

al dan eguzkia.

Etxera ta askotan

antxen daude muxin,

eztula dutelako

edo buruan miñ.

Jaungoikoak mundua

onela du egin,

gaitza nai du dabillen

beti onarekin;

au onela izanik

dudarikan gabe,

nai luke batek izan

ona gaitzik gabe;

baña gizona dago

burutik jauzia,

nai badio irabazi

Jaunari auzia.

Zenbat aberats ez da

ibiltzen goizetik

denbora nola pasa

ezin asmaturik?

Eta zenbatek ez du

galtzen osasuna

ez jakiñika nola

igaro eguna,

janean, edanean,

joko, pikardian,

goiz eta arratsalde

eta gauerdian?

Emendikan oi datoz

ondoren samiñak,

gota, urdallekoa

eta beste miñak.

Ezkontza bear badu

aberatsak egin,

nobiak zenbat duen

lenaz beau jakin;

gero galdetuko du

ote dan ederra,

ez azkarra ote dan,

edo dan alferra,

ezkontza oietatik

ez naiz arritzen ni

onak ez irtetea

millatatikan bi;

emendika keja ta

andik oztasuna

goizetik arratsera

dijoa eguna.

Ekarri baldin badu

dotea andia,

dotearen neurrian

bear du jantzia;

dotea jaten da ta

jantzia gelditzen,

komediak orduan

dirade izaten.

Ongi jan, ongi edan,

bear aurrak azi,

senper orduan oi du

bakoitzak ikusi.

Oiturak ezin utzi,

zerekin izan ez,

zenbat ez dira bizi

gaisoak negarrez!

Esan zadazu orain

zuk, adiskidea:

zer da mundu onetan

suerte obea;

aberastasunakin

bizitza tristea,

edo ondasun gabe

bizi alegrea?