I. gutuna

(Larresorotik)

Hazilaren 4a 1894

        Jauna,

        Zerbaitek burura emaiten daut egun edo bihar etorriko zarela gure ikustera.

        Egun heldu bazare, ongi etorri! Arratsaldean ez bazaitut ikusten handik edo hemendik ageri, gutuna huni har-araziko diot Ahazparneko bidea.

        Ez nuke nahi, hunaz geroz, huts egin gaitzazun. Arren bihar, uria jauts-ahala ari ez balin bada, eguerdiko bazkaldurik, Itsasurat goazi, urte guziez bezala, gaztena, talo eta gasna jatera.

        Ez beraz etor bihar arratsaldean hunat. Bertze egunetan? Erran bezala. Biharkoaz bezainbatean, atsegin balin bazinu eztei horietan aurkitzea, zato, burdinbidez ala oinez, arratsalde erditsutako Itsasu Elizaldeko ostatura. Hango atearen aitzineko haiztegi hartan izanen da oroentzat toki.

        Han edo hemen, zure hautura, ikus arte, Jauna.

        Gelditzen naiz zure zerbitzari eta adiskide.

Manex Hiriart Urruty apeza

        Ondotikako hitza.

        Bazinaki ongi zer egiter deraukuten egun hautan, gure «adiskide» direlako (!) batzuek nahi izan dakote gure Eskualdun gaixoari kendu bere izena eta izaitea. Kaskoindu behar omen gintazke, Jaun batzuen gogora! Ez duzu sinesten? Eta bizkitartean hola da: «hay bascos que merecen palos».

        Nik hitz dautzut, Jauna, Jainkoaren eta adiskide onen laguntzarekin, begiratuko ditugula nor ere baitire xede hortako, eta hek, holako lanik egitetik.

        Gutizia dutenak doazila kaskoinerat. Gu ez. Eta zu, Jauna, noiz arte bizi gogo zare «franchiman» debru hoien artean? Xo! Ez da ene egitekoa. Deus ere ez dut erran ez erranen gehiago.

        Hunen hamabortzean zu hemendik urrun izanen zare naski. Bertzenaz erran nezakezu egun hartan ere ez zaitela etor. Ezteietan izanen naiz Itsasun, egiazko ezteietan orduan: anaia bat ezkontzen zaut herri hartarat...

        Eta banuen beldurra! Azken hitzera naizeneko, huna non zautan heldu zure gutuna. Zer egin? Gogotik egon nindake nihaur hemen, bertzeak arto jatera igorririk.

        Bainan ez dezaket nere eginbideari uko egin: bi multzotan goazi, handiak eta ttipiak berex. Ttipien bidatzea eta larderiatzea ene gain da, bereziki holako egunetan, zeren den ere ene ondokoa bidekari txarra. Ikusten dut garbiki, ez lakiokela gure Jaun Buruzagiari ontsa, edozoin estakuruz bihar nere lana bertzentzat utz baneza.

        Barka beraz; otoi zato etzi asteartean tenor bereko edo goizago. Igurikiko zaitut eta ez nauzu baitezpada makurtuko. Oren bat eskola baizik ez dut hiruak eta erdietarik lauak eta erdi arte. Arte labur hartako izanen da hemen nitaz bertzerik zurekin solas egitea atsegin ukanen duenik.

        Edo ezinbertzea balin baduzu, jo Itsasura bide nabarka bihar. Talo bat osorik begiratuko dugu. Nik ez dakot eneari min handirik eginen.

        Bihar edo etzi arte. Oren bat eta erdi bederen Itsasun egonen gira. Gu hunat itzuli orduko ilun ondoa izanen da. Etzi etortzea dukezu hoberenik ahal bada.

        Bihar ez balitz ateri, ez gintazke atera; bainan nola jakin hori goizetik xuxen?