Liburu kondenatuak

        Kondenatuak direlako liburuez mintzo dire asko, jakin gabe zer derasaten.

        Gauzak diren bezala xuxen ikusi nahi dituenarentzat, badire bi kondenamendu suerte, ba eta bi liburu kondenatu andana, elgarretarik osoki berexak: batzu erlisionearen etsaiek alde batetik eta bertze aldetik bertzeak Elizako Buruzagiek kondenatuak.

        Goazin ikus garbiki, zoin zoin diren.

        Gobernamenduaz jabetuak diren gizon tzar, erlisionearen etsai herratsuek Frantziako eskola publiko guzietarik fuera kanpo emanak, haurren begien aitzinerat eskola hetan ez agertzerat kondenatuak diren liburuetarik lehen-lehena da katixima, erlisione katolikoaren erakaspenak laburzki dauzkan liburutto hura.

        Ba, katixima kondenatua da, den herririk katolikoenean ere, gobernamenduaren meneko den ber, atheaz barnerat ez sartzerat. Dagola kanpoan.

        Errientak ez dire haizu, katiximaren erakasterat eskolan. hori erran gabe doa. Legeak debekatzen diote hori ja hogoi-ta hamar bat urthe huntan errientei, nahiz hastapen hartan, jende xehearen tronpatzeko, aitzina erakasten zuten oraino, berek beren legea kolpatuz; gero, jendea emeki-emeki ezazol bilhakatzearekin, katiximak, othoitzak eta oro uzteko xedea zutelarik, ba... ikusi eta ikusten dugun bezala.

        Orai ja nehon ez dute katiximarik erakasten. Gehiago dena, oraiko buruzagi tzarren gogorako edo areagoko anhitz errientek, aski dute haur baten eskuetan katixima bat hetsia, edo sakelatik haren ezkina bera doi-doi ageri dela ohartzea, hartu eta kanporat aurdikitzeko; urratzeko han berean, haur guzien aitzinean katixima hura; edo bederen debekatzeko haurrari liburu haren ekartzea eskolarat, sakelan ere. Fuera katixima = livre condamné.

        Katiximarekin batean, arrazoin beraz, gizon tzar diren bezalakoek begietan dituztelakotz, kondenatuak dire orobat Frantziako eskola publiko guzietarik kanpo egoiterat, katiximaren usaina duketen liburu guziak, erlisionearen aldekoak.

        Gure sinesteari zinez eta garbiki atxikiak diren liburuak bota bazterrerat; edo Jainkoaren izeneraino kendurik, karrakaturik sinestezko hitz hobeen guziak, erlisioneaz buluzirik, husturik baizik ez haizu eskolako haurren eskuetan... libres condamnés; condamnés par qui? Par les ennemis de la Religion.

        Ordainez, eta miletan arrazoin gehiagorekin, erlisionearen Buruzagiek, Jaun Apezpikuek, heien eginbidea delakotz, duketen eginbide handienetarik bat, kondenatuak dituzte ja liburu batzu, eta bertzerik ere kondena dezakete oraino, ager arau; ezagut arau, kaltekor direla haurrentzat.

        Liburu kondenatuak: zer erran nahi da? —Nahi da erran: erlisioneaz artha dutenek, hartako direnek, Apezpikuek irakurtu dituztela liburu hek, eta ezagutu erlisionearen gal-arazle. Nork du hobeki jujatzen ahal hori, Apezpikuek baino?

        Nardagarri ere bada, bertzeak bertze, gure erlisionearen etsaiek beren kazeta tzarretan ala solas egiteko ahoa idek-aldi guziez duten kopeta: erlisionea suntsitu nahiz ari berak errabian, eta guri erraiteko halere oraino berek, nola dugun edo ginuken behar guk erlisionea zaindu?

        Nor nori erakusle, zer den erlisionearentzat on, zer kalte...

        Apezpikuek kondenatu liburuak: horrek erran nahi du oraino haurren eta are gehiago burhasoen eginbidea dela, non ez duten erlisionea zangopean ezarri nahi, Elizako Buruzagieri obeditzea, erlisionearen kontrakotzat kondenatu liburu hek utziz bazterrerat.

        Ba eta errient giristino katolikoen eginbidea ere, liburu hetarik ez emaitea haurren eskuetarat, gobernamenduko buruzagiek manaturik ere.

        Sinesterik edo axolarik ez badu errientak, burhasoek eta haurrek ukan dezatela berentzat. Ez da hor haratik, ez hunatik.

        Haurrak eskolatu behar direla. —Eskola baino beharrago dute arimaren ez galtzea. —Zertako dituzten apezpikuek hor liburu hoik kondenatu. —Zoazte, galda zozuete framazonei eta heiekilakoei, zertako duten berek lehenik kondenatu katixima.

        Bi kondenamendu eta bi liburu kondenatu suerte hoien artean egizue hautu.

        Hautuaren arabera izanen zarete zinezko katoliko edo giristino arnegatu. Bata edo bertzea. Bien erdian ez dukezue hor zeri loth.

Eskualduna, 1911-03-24