www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Eskaldunak
Jean Martin Hiribarren
1853

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Eskaldunac, Jean Martin Hiribarren (faksimilea). Auņamendi, 1971

 

aurrekoa hurrengoa

ESKRIBAK

 

    Lumatik guti dire bizi herrietan;

Direnak ere kasik atzeak orotan.

Eskribek lehenago hits zuten omena;

Farisauek bezala, mihia leguna;

Ez dakit nihor zuten gauaz arrobatzen,

Bainan argiz etziren izikor agertzen.

&&&&&

    Gizon bat dohanean eskriben etxerat,

Ez du lehen aldian tturik bisaiarat;

Eskuak murruskatuz, handizki emana,

Heldu zaio agurka nahi duen jauna.

Khalapurik ez badu minen erraiteko,

Berak dio eskribak hitza ixuriko:

Ezkontzen zare ala behar duzu diru?

Badakit lur saltzeko zuretan inguru...

Ankas zabar-gazteak ungi ez badire,

Gauzen arrimatzeko bideak badire...

Behar dire zaharrak arras estekatu....

Hek pagatu zor oro, zuk egintzat sarthu...

Andre gaztea bada bihurtu etxerat,

Senharra hil ondoan, bakez bizitzerat,

Haren haurra behar da guziez gabetu...

Zaharrekin adituz saltzen abiatu...

Hek eginen dituzte zorrak bazterretan...

Zuk pagatuko xuxen aditu artetan...

Errex da emendatzen egina den zorra;

Athera zokhotarik paper galdu tzarra...

 

    Hola mintzo balire notari guziak,

Gehiago litezke bazter nahasiak;

Gehienak dabiltza bide zuzenetik,

Zathirik hartu gabe ohoin asikitik,

Zein diren segurenak jendeak jakiten,

Erakusterat ere, bortzaldiz ematen;

Gaxtagin itzuliak, laster kanporatzen,

Eta omenarekin, irabazi galtzen.

Ez da deus egin behar legen kontra denik,

Ez erakutsi ere, kalte dakharkenik:

Beretzat ez lukete sos bat ebatsiko,

Mila bertzei dutenek ebatsaraziko!

Errex da eskapatzen lurreko legeri;

Zeruak jazarriren enganatzaileri.

 

    Hobeko zuten askok, ez balitz izatu,

Prestamuz, diru nihon zuenik hedatu.

Gero hainitzek lana, zorren pagatzeko;

Erreka jo menean, khexamenak joko;

Notaritan dirua errex da altxatzen,

Bainan ezin bihurtuz, etxea egortzen.

 

    Erraiteko liteke zerbeit ez jakinez,

Sobra errexkiegi notaltzen direnez:

Jakinen meneko da kontratuzko lana;

Hitz batek ekharkidin sekulako mina;

Eskribek balukete kontu emaiteko,

Gauza pisatu gabe, deus ez egiteko;

Jakin bezate ungi zer duten erasten,

Hekin luma kolpea nola den egoten;

Aita bezala dire, bakearen bahi,

Ez dute nahasdura nihon behar nahi;

Hek behar erakutsi zer den hirriskua,

Norbaitek emaitean prestamuz dirua,

Zertaraino ditezken bermeak hirriska,

Egitean hauzoki axkide atheka.

Itsuen argi dire, onen segurantza;

Ez bezote nihori urrezta khalitza;

Ungirako xedetan ikustean gaitzak,

Ez gorde argitzeko behar diren hitzak.

 

    Asko jende nahasi badire herritan,

Minbera dabiltzanak notari tzarketan:

Eskriben ohorea, urrunduz halako,

Egotea mihitan, behar bezalako.

Sar bezate buruan, gaizki handi dela,

Baten fagoratzea, bertze lo dagola.

Lastima, ikustea gaizo laborari,

Paper tzar paketekin, emanak bideri,

Sustengatzeko hauzi eskribek piztua,

Eta herra handitan luze segitua.

Gero dire ikusten, beharrez gaindiak;

Nigarra daritela egorriz guziak.

Hek galdu ontasuna sarthu hirietan,

Jaunen pasaiatzeko karrosa berritan;

Agintza handirekin zituzten harrotu,

Hauzo behar zutela bethiko larrutu;

Berea zeraukaten segurki hauzia;

Ematen ere orok suari hazia.

Akhabatu denean hauzia luzeki,

Gastuek egin dute pilaia puliki:

Bati etzaio heldu beretzat arditik;

Gastuak hartzen dire gelditzen denetik;

Bi eltzehurrengatik hasi zen hauzia;

Partidentzat kroskoak, juientzat mamia;

Batek etxerakoan izaten athorra;

Bertzeak biluzia egiten nigarra.

 

    Notari onak ditu asko arrimatzen;

Ez da hura hirian nihorekin aitzen;

Ez da aski axkide legeko jaunaren,

Hari janarazteko etxe aldearen.

 

aurrekoa hurrengoa