XV — KAPITULUA

Jesus kurutzefikaturi
jarraikitzen dire komentuak,
etsaien aldetik dituzten nahigabez

        Komentuarrak phartedun sartzen dire Jesu-Kristoren kurutzean, ez xoilki komentuko bizitze mortifikatuaz, bainan oraino beren etsaien aldetik jasaiteko dituzten atsekabez.

        Berzela ere, hori da Eliza katoliko guziaren bizia; bethi etsai bat edo bertze nonbaitik jazartzen zaio; mende guzietan martirak izan ditu, eta odola dariola, oro sarraskiturik, doha lurretik zerurat, hala-nola Jesus joan baitzen ortziraile saindutik Phazkorat. Eta nola etsaiak bihotzean jo nahi baitu bere etsaia, berdin ifernuak ere Eliza joiten du bihotzean, erran nahi baita komentuetan.

        Egia da denbora onak ere badirela komentuentzat; ez ordean luzerik. Egun eder bat hasten denean, guk uste bai iraunen duela bethi, bainan ondikotz laster heldu hedoiak eta galernak!

        Orai duela hogoi bat urthe, nork asmatuko zuen komentuek izanen zutela, izan duten bezalako zorigaitzik? Eta guziek badakigu zer izigarrikeriak gerthatu diren geroztik eta oraino ere zer nahigabeak jasaiten dituzten komentuek.

        Alemaniatik komentuar guziak kasatuak izan dire; berdin Italiatik eta Frantziatik. Egia da bai bakhanazka ibiltzerat uzten dituztela, bainan ez dire elgarrenganat biltzen ahal, eta hortik ezin bizi ditezke beren komentuetan.

        Iduri luke Jainkoak ez lukela holako nahigaberik igorri behar bere adiskideri, eta guziz adiskiderik mineneri. Jainkoak ordean ez du gure begiez ikhusten. Guk behatzen dugu xoilki oraiko atsekabeari, eta damustatzen gare, samintzen gare. Jainkoak berzelako gogoak ditu. Badaki bethiereko atseginak irabazten ditugula gure nakigaben bidez. Hortakotz borthizki joiten ditu lehenik bere Sainduak eta gero handizki saristatzen: lurrean kurutzea dorpheago, zeruan khoroa ederrago.

        Bainan, egia bada Jainkoak zonbait aldiz uzten dituela gaxtaginak kalte frangoren egitera, ez da gutiago egia gaztigatzen ere dituela.

        Gerthakari huntarik ageriko da.

        San Benuatek hamabi komenta altxatu zituen Zubiaka mendian, eta guziak ederki zohatzin. Hainitz bokazione; erregelan jarraikitasun khartsua; janari eta edari arrunta; ixiltasun hertsia eta bertze garraztasun frango; hitz batez, bizitze miresgarri bat zabilaten. Komentu saindu horien omena jadanik hedatua zen Erroman gaindi eta Italia guzian.

        Bainan nola diteke holako ongia trabarik gabe? Hantik edo hementik, debruak bere ostikoa eman behar du Jainkoaren lanari. Eta bethi badire jende khexu, jende bekhaizti, jende atrebitu asko, ez baitute berzerik nahi baizik ere bazterrak nahastea eta makhurtzea. Jende mota horiek debruaren egiazko langileak dire. Gaxtakeriako bethi suhar eta kopetadun, ez dute Jainkoaren ez infernuaren beldurrik. Ongi egile guzien puxulu eta traba dira.

                Beren hutsak utzirik,

                    Khexu bertzenez,

                Mihiak xorrotxirik

                    Daude auhenez

                    Heien obenez;

                Nihor ez da garbirik

                    Hoien erranez

                    Kanpoz ez barnez;

                Zonbat hoik ausikirik

                    Dagozin minez!

        Hemen Jaun gaxto batek egin behar zuen debruaren lana. Jaun horrek Florenzio zuen izena, eta zagon egoitzaz auzo herri batean. Ez zezaken jasan komenturik, are gutiago komentu egilerik. Ai! Judas horrek merke salduko zituela San Benuat eta harren dizipuluak, bai-eta, ederki pagatuz hantxeharat guziak igorriko!

        San Benuaten aldetik oro dorpe zitzaizkon, eta hura galdu beharrez, ez zuen sosegurik. Ala gezurrez, ala zer-nahi ahopaldi zarrez, ala egitate borthitzenez, ahal zituen bide makhur guziez, San Benuaten larrutzerat eta galtzerat ari zen.

        Norbait heldu zena bai San Benuaten eta hamabi komentuen ikhustera; harrek larderiatuko zuen eta gibelaraziko. Zerbait emaitza, zerbait laguntza nahi ziotena egin; harrek hoztuko zituen erasiaka, baizik-eta Benuatek eta harren komentuek ez zutela deusen beharrik, hobe zutela segur berentzat atxikitzea ezenez hekieri emaitea.

        Gaxtakeria horiek ez zioten kalte handirik egiten San Benuati eta haren komentueri. Bai bokazioneak, bai jenden amodioa emendatuz zohatzin. Beilarat bezala heldu ziren herri osoak San Benuaten mintzatzera eta komentuen ikhustera.

        Hortik are gehiago phizten eta errabiatzen ari zen Florenzio. Azkenean, hainbertzetaraino itsutu eta sorhaiotu zen, non ogi phozoindatu bat igorri baitzion San Benuati.

        Ba othe diteke zarkeria beltzagorik? Ezen, amodioaren agergailua, amodioaren ezagutkaria zer da jenden artean? Hura da elgarri emaitzak egitea, estekamenduzko irakaspenak igortzea. Eta horra non jaun gaxto horrek ongia gaizkirat itzultzen duen. Adixkidantzaren itxuraz beztitzen da San Benuaten hobeki galtzeko. Hilarazteko zelata hedatzen dion denboran, heldu zaio, Judas iduri, agur egitera, musu emaitera, jatekoaren eskeintzera. Kanpoz on eta barnez gaxto, kanpoz aingeru eta barnez debru, ez daiteke holako jendea bezain hastiagarri!

        San Benuatek esker onekin hartu zuen ogi phozoindatua. Eta ez balu Jainkoak argitu, janen zuen. Bainan Jainko maiteak ezagutarazi zion phozoindatua zela ogi hori, eta ez zuen hunkitu.

        Huna zer egin zuen ogi hortaz.

        Jateko tenorean, bele bat heldu zitzaion bethi oihanetik, eta San Benuatek bere eskuz emaiten zion jatera. Egun hartan ere ethorri zen. Sainduak aurthiki zion Florenzioren ogi phozoindatua, erranez: Jesu-Kristoren izenean har zak ogi hori eta eremak hemendik urrun, nihor helduko ahal ez den toki bazter batetarat.

        Belea abiatzen da inguruka, hegalak eta mokoa zabal-zabala idekirik, lothu nahi eta ezin loth.

        Orduan berriz erre San Benuatek: har zak ogi hori eta habil urrun aurthikitzera. Eta belea berdin khexu, ezin lothuz.

        Azkenean ausartatzen da; mokoz eta haztaparrez hartzen du, eta bortuari gora eremaiten. Bere lana eginik itzultzen da hirur orenen buruan: Eta nola ez baitzuen izan oraino usaiako janaria, Benuatek asetzera emaiten dio.

        Egitate zar hortaz baino gehiago San Benuat orhoitu zen Florenzioren arimaz. Othoitz eta nigar egin zuen; errekeritu zuen Jainko ona, hunki zezan Jaun hori eta onerat alda zezan.

        Florenzio ez zen kanbiatu; are gehiago sumindu eta borthiztu zen.

        Bai, sumindu eta borthiztu, eta orai jazarriko da, ez gorphutzeko biziari, bainan arimen biziari. Eta baldin alferretan jo badu komentuko aita eta buruzagia, hanbatenaz bihurturen zaiote dizipulueri, hanbatenaz da hekien baitan mendekatuko.

        Eta huna zer moldegaitzkeriaren bidez.

        Zazpi neskatxa gazte igortzen ditu San Benuaten komentuko baratzera. Eta han neskatxa sorhaio atrebitu horiek zernahi itsuskeria ibiltzen dute, galdu nahiz fraide gazteak. Bainan hok ez diote behatzen ere.

        San Benuatek bakharrik ikhusten ditu. Ai bihotz guzia goibeltzen zaio, ezen izigarrikeria hortarik ageri da Florenziok ez duela gehiago onerat itzultzeko deus molderik.

        Beldurtzen ere da, bera denez othe Jaun gaxto horren gal-bide; eta gogora heldu zaio, hobeki eginen duela menturaz bertze norapait joaitea. Dudan eta dilindan dago zonbait egunez. Ai ez zaio errex bere haur maitetarik urruntzea! Badaki ordean ez dela sakrifizio sobraniorik arima baten salbatzeko; eta hortakotz Zubiakotik atheratzeko xedea hartzen du.

        Komentu bakhotxari buruzagi bat emaiten dio; San Mauro ezartzen du guzien aintzindari; eta zonbait dizipulu berekin harturik, herriz aldaratzen da.

        San Benuat ihesi joan delako berria jakiten du laster Florenziok. Ez dauke orduan bozkarioz, xoratzen da. Oi zer balentriak eta irriak, nola trufatzen den gure Sainduaz! Erasiaka dago, nausitu dela bai azkenean, ez duela gehiago bere etsaia begien bixtan ikhusiko.

        Bainan Jainkoak ez dio uzten espantu egiteko denbora luzerik. Balentriaka ari dela irri karkailaz, atheratzen da Florenzio etxe aintzineko galeriara. Han dea bai, galeria murrutik deslotzen da eta lurrerat erortzen! Gorphutz guzia xehatzen zaio espantu egileari; hats baten arterik gabe xahutua da!

        Florenzioren hil berria jakin dueneko, San Maurok laster egiten du San Benuaten ondotik. Lau orenen bidean hatzemaiten du eta erraiten dio: Ene aita, othoi Zubiakorat itzul zaite, ezen hil da zure etsaia.

        San Benuatek larderiatzen du, heia bada hola mintzatu behar den? heia bozkaria diteken etsai baten heriotzeaz? Eta gero nigar egiten du, ikhustearekin zoin ikharagarri den Jaun horren heriotzea, nolako ondorio garratzak dituzken Jainkoaren aintzinean, zer eternitate dorphea jazan beharko duen Florenziok iduri guzien arabera.

        Nork ez du hor ikhusten Jainkoaren justizia?

        Borthitza da bai ukhaldi hori, bainan, ez othe da zuzena? Gu baithako gogoak berak ez deraukuia erraiten gaizkiari zor zaiola gaztigua? Non ere ikhusten baitugu zarkeria, han ikhusi nahi dugu zigor-kolpea, eta baldin gaxtagin bat edo bertze agertzen bada dohatsu, gure barnea arranguratzen da, zerbaitek erraiten derauku ez dela hori zuzen, gaxtagin horrek noizbait jasanen duela zor zaion gaztigua, eta Jainkoak goiz edo berant joko duela.

        Egia da bai, askotan ikhusten ditugula gaxtaginak dohatsu, ontasunez oro gizenduak, ohorez hanpatuak eta goretsiak gorphutzeko guritasun eta lizunkeriez aseak, atsegin guzietan igerika galduak. Ba bainan ez baita hortan akhabo! Makhur horiek beharko baitire xuxendu! Jainkoak segur emanen baitio gaxtaginari zor zaion gaztigua!

        Eta noiz igorriko dio Jainkoak gaxtaginari bere gaztigu hori! Askotan mundu huntarik beretik. Huna zer dioten liburu sainduek:

                Atzo gaxtagina

                Ikhusi dut igana

                Zedro berez gorago,

                Hurren hedoietaraino;

                Ordean iragan

                        Naizeneko,

                Nihor ez zen han

                        Gehiago;

                Izan zen ere

                Ez zen seinale batere.

        Bainan hau da ikharagarri, Jainkoak askotan ez baitu oraidanik gaxtagina joiten, bainan hil-ondoan. Oraidanik gaztigatua denak badu konbertitzeko denbora eta bidea, ezen zigor-kolpe hortan berean ihatzar eta xuti diteke. Bainan hilez geroztik akhabo da. Bekhatuan hil denarentzat ez da eternitatea beizik, bethiereko gaztigu guziekin,

                Jinen da makhur hoien

                Xuxentzaile gaitza:

                Hark du lanho beltzaren

                Leizetako giltza:

                Jadanik maiz airean

                Ximistak dabiltza,

                Ihurtzuria ere

                Laster daite mintza.