44. BURUA

Ikusirik infernuko bidea dala gatxago Zerukoa baño,
bear dogu larga gerotik gerora ibiltea.

1 §.

        Askotan egon nas neure buruaz gogoetan, ta deritxat gogoraziño ardurazkoa dala, ea zein dan gatxago, nekezkoago: ala Jangoikoa serbietea, ala deabrua; zerura joatea ala infernura. Era bitako presonak dagoz beste munduan: batzuk zeruan ta beste batzuk infernuan. Bi oetarik, zeinek igaro ete eban munduan neke eta pena geiago? Au jakin gura neuke, au itandu, au da nire gogoeta.

        Ustez esan lei ta dirudi, neke, latztasun, aldats geiago igaro bear dabela zerura doianak zeruratuteko, infernura doanak infernuratuteko baño. Bada, zeruko bideak gatxago dirudi infernukoak baño, begiraturik Jesu Kristok diñoala Ebanjelioan, zerura doian bidea estua, bedarra dala, ta gitxi direala bide au topauten dabenak. Onegaz adirazoten dau gatx dala zeruko glorian sartzea, asko kosta bear jakula an sartutea, au irabaztea, Jangoikoaren mandamentuak gordetea. Bada, eztago bide bat baño, ta ori nekezkoa, aldats gora, buruz gora, aragiaren ta gogoaren kontrakoa, aranzaz, elorriz ereina: indar ta alegin andiak egin bear dira zeruan sartzeko. Eta, orrez geiago, ezta bide artan zearretara ibilli bear, ez atzera ta albora begiratu bear, mandamentuak gorde bear dira.

        Baña infernura joateko, eztago ausi bearrik mandamentu guztiak: asko da batean gauza andian uts egitea. Santiago Apostoluak diño Jangoikoaren lege santuko agindu guztiak kunplitu arren, batean uts egiten bada, guztietan errudun egiten dala. Eta au adietan da, Glosak diñoan legez, guztietan egiten dala pekatuduna; ez pekatu askori legez, pekatu bakar bati dagokiolako pena ta kastigu bardiña, ezpada pekatu bakar bat[ek], ain ziur zein amar pekatuk daroelako infernura; egia da amar edo eun pekatu egin dituanak eukiko dituala infernuan pena andiagoak, bat bakarra egin ebanak baño; baña batak eta besteak sartzen dabe infernuan: mortal bat da asko ara joateko.

        Beraz, gatxago dirudi zeruan sartzeak, onetarako mandamentu guztiak gorde bear badira, bide bat baño ezpadago, ta ori estua, latza, gogorra ta nekezkoa. Eta alan, San Pablo Apostoluak bere santutasun guztiaz bere, au gogoraturik esan eban: Ai, ene ditxabagea, ene zorigaistokoa ta errukigarria, nok librauko nau gorputz ilkor ustel onetarik? Bada, ni nas aragizkoa ta legea espirituala. Ze ikuskizun dau, bada, espirituak, arimeak gorputzaz? Zelan konpondu, alkartu ta ondo artuko dabe batak bestea?

        Nekezko lana da au, ta ain andia, ze ondo esan eban Salomonek: Buzterri astuna ta karga andia darabilde Adanen semeak, jaioten direan egunetik eriotzagiño; euren amaren sabeletik urteten dabenetik sepulturako, lur guztien amagana biurtu arteraño. Onegaiti diño Jesu Kristok San Mateoren aotik, zeruko erreinuan sartzeko indar ta alegin andiak egin bear direala; an sartuko danak egiaz, benetan, gogo ta asmo guztiaz arduratu bear dala.

        Job santuak bere diño, zerua irabaziko dabenak, gerran dabiltzan soldaduak beste neke igaro bear dituala. Bada, izanik gure bizitzea gerra bizi jarraitu bat, gu ta soldadu gerrariak bat gara. San Juanen esana da, ikusi zituala justuen eskuetan palmak; palma adarrak, erramu, ereñotza erabilli oi da bitoriaren señale adigarritzat. Bitoriarik eztago, lenago gerra izan ezpada, ta gerreak berez ta beragaz dakarz neke ta penak. San Pablok diño eztala koroitua izango, ez bitoriadun geldituko, biziro peleatzen eztabena.

        Zeinbat eta bat dan kristiñau obea, Jangoikoa serbitu ta deabruaren kontra egiten dabena, ainbat geiago ta gogorrago esetsiko deutse bere arerioak. Alan adietara emoten dau Espiritu Santuak, diñoanean: Ene semea, asten zareanean Jangoikoa serbietan, zagoz kontuan ta presta zaite tentamentuen kontra emoteko. Bada, orduan iños baño tentatuago, persegituago izango zara. San Pablok diño: Jesu Kristogan bizi gura dabena[k], bere agindu santuak gorde ta bizitza santu garbi on bat egin gura dabenak persekuziñoak, naibageak ta neke andiak igaro bearko dituala. Oni jasoko deutsez testimonio guzurrezkoak, oni barre ta burla, oni munduak kontra egin ta gogor artuko dau.

        Eta jazo baledi bere izatea munduan persona batzuk ain santuak, justuak, onak, artezak eta zorioneko doatsutuak, zeinek gaiti iñok deungero esaten, ez euren onra ta faman ukututen; orrez guztiaz, egia izango da San Pablok diñoana: tentatuak, persegituak izango direala onak. Zerren, kanpotik gerrarik ez euki arren, eukiko dabe euren barruan, dala griña gaistoa, dala aragiaren tentaziñoa, dala naigura zitela, edo beste bizioren gerrea.

        Gerra, kontratasuna, ikusi ezina dauke alkarren artean birtuteak ta bizioak. Suberbia, andiuste, arrotasunak gerra egiten deutso umiltasunari; abarizia edo zekentasunak, prestutasunari; lujuria edo loikeriak, kastidade edo garbitasunari; aserrakuntzeak pazienziari; guleriak edo sabel-darroiak, jan-edanean begiratua izateari; enbidia edo ikusi-ezinak, karidade edo maitetasunari; nagitasunak prestasunari. Bizio oneetarik bategaz edo besteaz dira persegituak, tentatuak justuak, onak, santuak euren barruan. Ta beti izango da egia pena, neke, krutze, aldats gora-bera latzak igaro bear direala zeruko glorian sartuteko; ta krutze baga iñor eztagoala.

2 §.

        Besteti, barriz, dirudi infernuko bideari darraionak eztaukela igaro bearrik orrenbeste neke, persekuziño, krutze ta gerra; bere gogora dabillalako, buruak emoten deutsan guztia egiten dabelako, aragiak dirautsan erara bizi dalako, bide zabal atsegiñezkoan dabillalako. San Mateok diño andia, zabala dala infernurako bidea ta atea; asko igaroten direala beraganik. Oñatza ta laguntza asko topetan da bide gaisto onetan.

        Gaistoak darraioen infernuko bidea deituten da zabala ta andia, an dabiltzenak dabiltzelako zuzenbide baga, ordea baga, nolanai. Ez dabe euren borondatea baño beste zuzenbiderik; eztabe legepean egon gura; legea dauke euren azpian. Bide uts eginak dabilz, bide onetik kanpora, nondik nai, guztia da eurentzat bidea, ta bide zabala. Eta, zelan zabal dabiltzan, lagun askoren artean, euren gustura dabilz.

        Atsegin da, juramentuak, biraoak, erneguak ta aora datorren guztia esanik, gura daben guztia egitea; nai dabena lotsatu ta iraindutea. Atsegin da domeka ta jaiak emotea solasean, jan-edanean, joko luzean, danzan, konturik euki bage mezaz, bezperakaz, errosario santuaz, Jangoikoaren gauzaz. Atsegin da aragiaren griña txarrai jarraitutea, naikunde guraria gaistoak kunplietea. Atsegin da injuria, bidebage, laburtasun edo zantarkeria bat egiten deutsuenean bengatutea, ordeaz ordetutea, moneda berean pagetea.

        Atsegin da bidebagezko saldu-erosietan lapurkeriak, tranpa ta engañuak eginik ta aberasturik, besteen lepora bizitza gozo bat igarotea. Atsegin da oe onean ta bigunean etzatea, gorputzari gozorotasuna ta olgura emotea. Atsegin da ez baraurik egitea, ez nekerik ta latztasunik igarotea; ondo jan, obeto edan; bazkari onagaiti afaria ez galdutea. Azkenez, atsegin da bere gogoak, bere buruak, bere griñak dirautsen erara bide zabalean ibiltea.

        Baña ezta atsegin, ezpada gatxa ta nekezkoa, zeruko bide estu bedarrari jarraitutea; mandamenturik ausi baga beti zuzen ibiltea ta bizitea. Gatx da miña artez gobernetea, jausi baga ibiltea, zeure burua legez besteak maite izatea, besteak zugaiti deungero berba eztagian, gura dozun legez, zuk bere aek gaiti ondo esatea. Gatx da injuria, bidebage bat egiten deutsunari parkatutea; dongero berba egiten deutsunari ez eranzutea; zeure eskuan eukirik, ez bengatutea. Gatx da, aragiak tentatzen zaituenean, ta era izanik, ez pekatuan jaustea.

        Gatx da tratuetan, saldu-erosietan beti egiaz ta zuzen ibiltea; besteren ondasuna zeure eskuan zeure kontura erabillirik, ez okerrik egitea; errotan urunik, olan autsik ez eransitea. Gatx da ol edo lur gogorraren ganean, zeure oe biguna largarik, lo egitea; zilizio edo ulle latzezko nekegarri zerdazko bat aragiaren ondoan erabiltea, odolezko azoteak eroatea. Gatx da barau egitea, jateko ta edate ona dozunean, Jangoikoagaiti itxitea; gauza zalegarri gozoak largatzea. Eta azkenez, gatx da ta nekezkoa, munduan egonik, munduan ezpagengoz legez bizitea, lurreko ondasun ta gozotasunetan biotza josirik ez eukitea; gizonen esa-mesai ez jaramotea; arerioai parkatutea, persegillak gaiti oraziño egitea; geure burua ukatu; griña gaistoak ezi; guztian ta beti Jangoikoaren borondate santua egitea, bere agindu santuak gordetea; aragizkoak ezpagiña legez angeruen antzera bizitea.

        Bide onek gatxago badirudi bere, eztago besterik zerura daroanik: au da zeruko bidea, au da an sartuteko atea. Erakusirik, bada, bide biok, erraz da orain eranzutea lenengoan egin dogun itaunari: ea zein dan gatxago, zerura joatea ala infernura; zeruko bidea ala infernukoa. Bada, esan dogunetik ateretan da argiro errazago dala, leunago, gustosoago, zeruko bidea, infernukoa baño. Eta infernura doianak pena, neke, krutze andiagoak, latzagoak, gogorragoak igaro bear dituala emen munduan bere infernura joateko, onak, justuak, santuak, jangoikotiak zerura joateko baño.

        Urrengo buruetan erakusiko da argiroago, zeago, errazago dala zeruko bidea infernukoa baño; gitxiago kostetan dala salbetea, kondenetea baño; gozoago, arinago, eroankizunago dala Jesu Kristoren buztarria, deabruarena baño.