39. BURUA

Aragizko pekaturik gordeteko zazpigarren erremedioa
da sabelari geiegi ez emotea, jan-edanean begiratua izatea.

        Bere buruaz kontu ona emon gura dabenak aragizko bizioan, gorde bear da sabel darraiotasunatik, jateko ta edateko naikunde geiegitik. Gorde bear dau neurria jatean, edatean, jan-edan zalegarri gustosoetan, kontuz gorderik aoko atea. Terenziok diño: Ogirik ta ardaorik eztan lekuan, otz da Benus; ezta an amorentasunik ta aragizko atsegintasunik. Jakiña da aragizko amore desordenatua sua legez dala; ta su ta gar onen egurrak, ilintiak, jan-edanak direala. Kendu eiozu egurra, jan egizu gitxi ta edan gitxiago; eta orduan ezta sua biztuko; ta biztuten bada, laster amatauko da.

        Ordenatu eban Solonek, baldin erriko kargudun bati gertatzen bajakon lar edatea, ta andik miña moteldu edo zankoak okertutea, kendu egioela berpetati bere kargua, ofizio ta agintaritza. Eta errazoiaz alan agindu eban. Bada, bere burua ezin gobernatu ebanak, zelan besteenak? Beretzat ona eztana, diño Espiritu Santuak, norentzako izango da ona?

        Korintioarrak euren erregea izentatuten ebenean, ta koroitu egiten eben zeremonietarik bat zan, ekartea bere aurrera basu bat ur, adietan emoteko ez ebala andik aurrera ardaorik edan bear; edo edango ebana ondo urtsurik edan bearko ebala. Lenagoko denporetan Erromako emakumeak ez eben bapere ardaorik edaten.

        Federiko izen onetako irugarren enperadoreak ez eban bere denporan ardaorik edan, asko bazan bere au aleman batentzat. Eta, zelan berak ez eban edaten, begi txarraz begiratuten eutseen ardaora emonak zirian gizon edaleai. Enperadore onek, ezkondua bazan bere, ez eukan umerik. Medikuak alkar baturik ta konseju arturik, esan eutseen enperadorearen emazteari, edan egiala ardao piska bat, ta alan eukiko zituala semeak. Enperadoreak jakin ebanean medikuen konseju au, deseo andia baeukan bere semeak eukiteko, orrez guztiaz, esan eutsan bere emazteari, artu ez egiala alako erremediorik, ez egiala ardaorik edan umeak izateagaiti. Gurago ebala ikusi bere emazte semebage, seingea, antzia ta basoan alza frutubagea legez, eze ez ordia, ardao-edalea, ardaoari emona ta zaletua. Kontuzko berbak dira oneek, ondo esanak seguru bere, andiak dirialako ardaoak egiten dituan kalteak, batez bere emakumeetan: bada, eztago zer fiatu andra edaleetan, ez gizon ordietan.

        Lapur bat, jokolari bat, ernegari bat, biraoti bat, desonestu bat gauza txarra da; baña gizona da: bere adimentu ta zenzunean dago; zerbaiteko gai kapaza da. Baña ordia, moskortua, ardaoan jausia abere bat da: ezta gizona. Bada, gizon izatea da adimentuan egotea, errazoian egotea. Orrela, ordia orditurik dagoan denporan ezta gizona: eztauko juiziorik, eztauko abere batek baño geiago adimentuaren usurik, baliatzerik. Beragaiti gizonak bere gizontasunean ezin euki lei falta andiagorik, ez desonra ezainagorik (munduak alan uste ezpadau bere) orditutea, adimentua ilundutea, fama atan jartea baño.

        Noe patriarka santua orditu zan beinbaten; eta arena ezta mirarituteko, lenengo edan aldia zalako; ta orduan ez zekialako ze indar eukan ardaoak; bada, jakin ezkero, gorde zan edaterik. Baña miresteko da, zuk orain jakinik ta esperienzia eukirik neurri batera eldu ezkero ardaoak igaroten zaituala, moskorturik, ordirik ifinten zaituala, ez largatzea edate geiegi ori, ta barriro orditutea.

        Likurgo Traziako erregeak uste eban ta irudituten jakon etzala asko ardaoak egiten zituan kalteak erremediatzeko, legez ta ordenanzaz ardaoa eragoztea, zerren ori zala erroak largarik, adarrai oratutea; eta alan, agindu eban mastiak ondotik atera ta zatitu bear ziriala. Bere erreinuko guztiak atera eragin zituan, areanbere itxi baga; eta agindu eban bizitzaren azpian, andik atxina iñor azartu etzidilla matstuirik ifinten. Bide onegaz errege onek moldatu zituan ardaoak bere erreinuan egiten zituan kalte guztiak.

        Sabel betea, janariz ta edariz ganez egitea ezertako bere ezta on, jokatzeko, berba lar egiteko, zorakeriak esan ta egiteko baño. Etzaiteze orditu, diño San Pablok, etzaiteze edanean igaro, zerren ardaoa dan lekuan ezta uts egingo desoneskeria. Orregaiti diño San Jeronimok, aragia jatea, ardaoa edatea, sabela lar betetea kutiziaren azi-lekua, mintegia dala. Mintegian sortu, erne, jaioten direan legez landara aldagarriak, alan janedanean bere azi, biztu ta egiten dira atsegiñak artzeko naikundeak, gurariak, pensamentuak ta gogoraziño gaistoak. Gatx da ase bete, olgura, solasa, alperkeria ta atsegiñak eukitea, eta aragizko pekaturik iges egitea.

        Geienetan jente aberatsak, andikiak, jan-edanetan dabiltzeenak, pobre beartsu goseak illak baño emonagoak dira lujuriara, desoneskeriara. Aberastasunetik, jan-edanetik, gulleriatik, sabeldarraiotasunetik sortuten dira aragiaren atsegintasunak, nai-gura loiak ta pekatuak. Eta gitxi jatetik, barautik, jan-edanean begiratua izatetik ta bere neurri ona gordetetik datoz pensamentu garbiak, deboziñoa, kastidadea, santutasuna. San Juan Klimakok diño: Gura izatea izan kasto garbi onestua, ardaoturik, ase bete eginik, ori da orioaz sua amatatu ta txakur bati beraganik aldegiteko ogi zati bat botatea legez. Bada, sua orioaz geiago biztuten da; txakurra ogiaz geiago geuganatuten da; alan, aragizko gurari gaistoa bere asko jan-edanaz biztuago, aziago, andiago egiten da.

        Beragaiti, gorde gura dana desoneskeriako pekaturik, gorde bear da geiegi jan ta edaterik, sabelari nai daben guztia emoterik, ta batez bere ardaoan ez neurria igaroterik. Kontu andia euki bear dau gordeteaz aoa, gustua, miña, zeinetarik ernetan diran desoneskeriako pekatu loi, zikin, atsitu, kirastu, ezain, lotsagarri, kaltegarriak.