ABENDUAREN
LAUGARREN IGANDERAKO 2.a

Azken juizioko egunaren gañean.

Et videbit omnis caro salutare Dei. Luc. c. 3.

        Gure Salbatzalle Jesus maitagarria jaio zan Belenen, eta jaiotz au aditzera eman ziezan Zeruko Aingeruak, Belenen inguruan artaldeakin zebiltzan, arzaiai. Aditzera eman zien izar eder batek iru erregeai, eta gañera Espiritu Santuak aditzera eman zion Jerusalengo Elizan Simeoni. Alaere Jesus bizitu zan Nazaretko errian ogei, ta bederatzi urteetaraño, Salbatzalletzat iñork ezagutzen etzuala. Berri au munduari adirazteko, autua zedukan Jaunak San Juan Bautista. Jaio zan S. Juan, Jesus baño lentxeago, eta bizitu zan ogei, ta amar urteetaraño eremu izugarri batean bakarrik: aren soñekoa zan gameluaren illezko zamarra bat: janaria basoko langostoak, eta aitzetan arkitzen zuan eztia: edaria ur utsa. Agindu zion Jaunak, irten zedilla Salbatzallearen etorrera adiraztera: eta onetarako prestaerazi zitzala gizonen biotzak bekatuen damuarekin. Joan zan bereala Jordango ibaiaren inguruetako errietara: asi zan penitenzia, edo bekatuen damuaren gañean itzegiten, eta damu au agertzen zuen bekatariak bataiatzen zituan ibaian. Galdetu oi da, bataio au Sakramentu zan, edo ez gure bataioaren eran, eta eranzuten da ezetz; etzuan alabaña bekatuak barkatzeko indarrik, eta besterik esatea debekatzen du Trentoko Konzilioak. Alaere laguntzen zuan, oitu zitezen bekatariak, Jesu-Kristok gero ipiñi zuan bataiora.

        Isaiasek, Profetak bezala, lenagotik ekusi zuan nola S. Juanek deadar egiten zuan eremuan: Presta ezazue Salbatzallearen bidea; Parate viam Domini: zuzendu itzatzue aren bideak: Rectas facite semitas ejus: orduan goratuak izango dira biotz umillak: Omnis vallis implebitur; et omnis mons, et collis humiliabitur: eta mendien eran goitituak dauden arro, eta antustez beteak umilduko dira: Omnis vallis implebitur; eta omnis mons, et collis humiliabitur: len okerrak ziran biotzak zuzendu, eta len lakatzak ziran bideak leundu, eta zelaituko dira: Erunt prava in directa, et aspera in vias planas. Zer geiago? Orduan gizon guziak beren begiz ekusiko due, Jaunak bidaldu dien, Salbatzallea: Et videbit omnis caro Salutare Dei.

        Egiñ zuan S. Joanek ederki Isaiasek lenago aditzera eman zuana: agertu zan Salbatzallea nork nai ekusteko eran, eta askok ekusi zuen; baña orduan bizi ziranen artean geienak etzuen ekusi, eta are gutxiago ekusi zezakeen etorkizun zeudenak. Salbatzallea, guziak ekustea gertatuko da azken-kontuen egunean: egun artan argiro ekusiko due Aingeru, eta gizon guziak, ala onak, nola gaiztoak. Beragatik gaur itzegiñ nai dizuet azken-kontuetako egunaren gañean, eta aditzera emango det, zeiñ izugarria izango dan bekatariarentzat egun ura. Billa dezagun onetarako Espiritu Santuaren laguntza, bitarteko ipiñirik Birjiña guziz Santa, Aingeruarekin batean esaten diogula. Abe Maria.

§ I.

        Erabakia dago gizonarentzat beiñ iltzea, eta ondoren kontuak ematea, dio S. Paulok. Au gertatzen da lenengo lekuan eriotzaren unean bertan; baña nola orduan gorputza geratzen dan obian dagokan saria artu gabe, munduaren bukaeran bilduko dira Adanen ume guziak kontuak ematera. Au da egia bat katoliko guziok sinisten deguna, eta Kredoan bertan Eliz Ama Santak erakusten diguna. Egun onen aurretik ekusiko dira asko siñale, eta azkenean agertuko da suzko ibai bat, mundu au auts biurtuko duana. Auts biurtuko dira gizonak, eta emakumeak. Auts biurtuko dira erriak, gaztelu, eta etxeak. Auts biurtuko dira artoak, gariak, ardiak, beiak, basoak. Auts biurtuko dira urre, zillar, perla, diamante, eta gañerako gauzak. Ala dio S. Pedrok: Terra autem, et quae in ipsa sunt opera exurentur. Au gertatzen danean, bereala izango da azken-kontuen eguna. Egun oni deitzen dio Sofonias Profetak Jaunaren egun andia: Dies Domini magnus: aserre, neke, ta estutasunaren eguna: Dies irae dies illa, dies tribulationis, et angustiae. Norentzat ote? Bekatarientzat, ez Jaunaren beldur Santuan bizi diranentzat. Au ongi ezagutu dezazun, bekataria, enzun arreta andiarekin egun artan ekusi bear ditugun gauzetatik andienak bederik.

        Bukatzen danean mundua, esan degun eran, jatxiko da Zerutik Aingeru bat, eta bear bada S. Migel, askok uste duen bezala. Deituko die ill guziai, dijoazela kontuak ematera. Ots au añ bizi, indartsu, ta izugarria izango da, non adituko dan munduaren leku aldeetan. Adituko da Zeruan, eta doatsuen animak atsegin, eta pozez beteko dira, zeren mundu guziaren aurrean emango duan Jaunak aen aldeko sentenzia, eta gañera zeren ainbeste denboran auts artean, eta arren bazkatzat egon diran beren gorputzak ekusi bear dituen doatsuen doai ederrez apainduak. Jatxiko dira Zerutik milloika anima doatsuak, edo Adan, eta Ebagandik asi ta munduaren bukaeraraño izango diran anima on guziak: eta prest arkituko ditue, len izan zituen gorputzak berak. Nork esan anima onen orduko atsegin-kontentua? Zuk oraiñ, Kristaua, konfesio on batekin garbitzen badezu zure anima, eta ukatzen badituzu zure griña txarrak, eta jarraitzen badiozu bizitz onari nork esan, zuk artuko dezun poza ekusten dezunean zure gorputza? O nere gorputza, esango diozu, bear bada: denbora batean nekatu ninduzun, eta nekatu ziñan zere gura txarrakin, nekatu ziñan zure begi, belarri, mingañ, eta esku-oñai ukatzean, eskatzen zituen atsegiñ lotsagarriak: nekatu ziñan lagun gaizto, etxe, eta adiskidetasun anima galgarrietatik aldegin zenduanean: nekatu ziñan sarritan, eta prestaera onarekin konfesatzen, lagunen erausi, ta isekak aditzen, eta bizitza onari jarraitzen; igaro zan neke oen negu gogorra, eta etorri da atsegin-kontentuen betiko udaberria: jam hiens transiit (Cantic. 2). Sartuko da anima doatsua bere gorputzean, eta bereala piztuko da au. Piztuko da beñere ez iltzeko: piztuko da tatxarik batere gabe, eta S. Agustiñen iritzian piztuko da gaztetasunean izan, edo izango zuan sasoi ederrean. Gutxi da au: gorputza une artan bertan geratuko da doatsu, edo zori onekoaren doaiez edertu, ta apaindua. Lenengo doaia: alako aro, edo sasoian geratuko da, non ezerk kalterik eziñ egingo dion, ez eritasunak, ez eriotzak: Mors ultra non erit... neque dolor erit ultra. Bigarren doaia: añ bizi, ta ariña geratuko da, non begien itxi-idiki batean joan litekean gogorazio, edo pensamentuaren eran nekerik gabe, nora nai. Irugarren doaia: geratuko da añ garbi, ta mea, non espiritu utsa baliz bezala sartu ta irten litekean edozeñ tokitatik, ezerk ere eragozten ez diola. Laugarren doaia: doatsuaren gorputzak argi egingo du, S. Mateok dionez (cap. 13), eguzkiaren eran: Fulgebunt sicut sol, Argitasunaren doai au izango da apaindura bat beñere zartu, eta urratuko ez dana: eta era onetan apaindua dakusazunean zere burua, zer esango dezu, Kristaua? Au bera gertatuko da beste doatsuakin, eta ekusiko dituzu milloiak, eta milloiak eguzkiak bezala argi egiten duela.

        Baña Aingeruaren otsa Zeruan ezezik infernuan ere adituko da. Arrituko dira Luzifer, eta bere Aingeru gaiztoak. Arrituko dira bekatari galduen animak. Naiago izango lukee infernuaren zokorik illunenean ezkutaturik egotea, Jesu-Kristoren, eta mundu guziaren aurrean agertzea baño; baña nai, ta nai ez irten bearko due Jaunari kontuak ematera. Irtengo dira Luzifer, eta beste Aingeru gaiztoak. Irtengo dira linbotik, bataiorik gabe ill ziran aurren animak, milloiak, eta milloiak: eta geratuko dira gaixoak betiko erbestetuak Zerutik. Odolezko malkoakin negar egitea eskatzen duan gauza da au, begiratzen badegu, aur aek gurasoen edo zabarkeriaz, edo gaiztakeriaz Zerutik deserrituak betiko geratuko dirala. O! guraso gogor madarikatuak! zuen gañera eroriko da Jaunaren aserrea. Irtengo dira an beko su, eta garren artetik Lutero, Kalbino, eta oekin batean bekatua egiteko bide, eta moduak gazte jakiñezai erakusten bizitu ziranak. Irtengo dira gizon, eta mutil palakuz, eta losentxakiñ, edo ezkontzeko itzaren iduriarekin animak infernura amilderazo zituenak, elkarri darraizkala, eta elkarren kontra madarikazioa dariela. Irtengo dira emakume, janzian onestidadea gorde nai izan etzuenak, ergelak, eta bekaturako biska prestatzen zuenak. Irtengo dira errietako kargudun, eta guraso zabarrak. Irtengo dira emengo izan, eta irabazietan biotza ipiñita, saltze, eta eroste itsusietan bizitu ziranak, eta erriari, edo lagun urkoari gaizki eramana itzultzeko biotzik izan etzuenak. Joango da anima bakoitza bere gorputzagana eta nork esan, zeñ iraiñ gaiztoarekin begiratuko dion? Ekusiko du alabaña, aren gura txarrai atsegiñ emateagatik betiko galdu duala bere burua. Sartuko da anima doakabea bere gorputzean, berun, edo menast urtua molde batean sartuko baliz bezala, eta ordutanik asiko da gorputza betiko oñazeakiñ. Eztakigu, norañokoa izango dan doakabe bakoitzaren itsustasuna; baña askoren iritzian, aiñ itsusia geratuko da doakabea, non ekuste utsa asko izango lizakean nor nai ill otza geratzeko. Eta zer izango da onelako milloiak, eta milloiak ekustea? Atozea oraiñ, Kristaua: eta Aingeruak tronpetarekiñ kontuetara deitzen duanean, nondik irtengo ote gera? Zerutik, edo infernutik? Ongi begira dezagun oraiñ, denbora degun bitartean.

§ II.

        Biltzen diranean Adanen ume guziak, kontuak emateko, Josafateko ibarrean: agertuko da Jesu-Kristoren estandarte, edo siñalea S. Mateok dionez. Siñale au izango da gurutze bat guziz ederra, S. Juan Krisostomok esaten digunez. Ekusiko due Juduak siñale au: oroituko dira, nola gurutzean illerazo zuen beren Mesias, edo Salbatzallea, eta asiko dira adiaz, eta negarrez: Plangent omnes tribus terrae. Laster agertuko da Jesus munduaren Kontu artzallea edertasun, eta onrarik andienean, berekin dakartziala Birjiña txit Santa, eta Zeruko Aingeru guziak. Ez da mingañik adierazteko, norañoko edertasuna izango dan Jesusen etorrerarako edertasun au. Odei zuri alde guzietara argi egiten, eta distiatzen duan bat izango da Jesusen jarlekua, eta an eseriko da guzioi kontuak artzeko. Tunc sedebit super sedem Majestatis suae. Ipiñiko dira beste tronu, edo jarlekuak Birjiña txit Santarentzat, eta Apostoluentzat-ere. Atsegin, eta pozak gaiñez egiten diela egongo dira onak edertasun au guzia ekustean; baña gazitoak arrituak, eta erkitzen. Jesusen aurpegia onentzat agertuko da guziz gozoa; baña gaiztoentzat txit izugarria. Job Santuak, gogora ekarririk Jaunaren orduko aserrea, dio: Nork eman legikedan, Jauna, infernuan ezkutatua egotea, zure aserrea igaro dedin bitartean? (Job c. 14)

        Aginduko die Jaunak bere Agineruai, bereistu ditzeela gaiztoak onetatik; eta ipiñiko ditue onak eskuiko aldean, eta gaiztoak ezkerrean: Oves quidem a dextris, haedos autem a sinistris (Math. 25). Bereziera au bekatarientzat izango da guziz lotsagarria. Bereziko ditue Apaizak Apaizetatik: senarra emazteagandik, gurasoa umeagandik. Ekusiko du arako mutill, edo gizon gaizto, bekatuaren bide, eta ibillerak utzi nai ez dituan ark eskuieko aldera dijoala beste bere laguna, zeren gaiztoa izan bazan ere, aditurik Jaunaren itza, ezagutu zuan bere zentzugabekeria: egiñ zuan konfesio on bat, eta jarraitu zion Zerurako bideari. Ekusiko du arako emakume, edo neskatx ergel desonesta ark, nola dijoan eskuiera doatsuen artera urlia bere neskatx-laguna, zeren ibillera lotsagarrietan partxuel izan baziran ere, Abendu, edo garizuma batean, benaz biurtu zan Jaunagana: utzi zituan lagun gaiztoak, eta aurrera bizitu zan Jaunaren beldur Santuan. Arrituko dira bekatariak beren ezagun, eta lagunak eskuieko aldean ekusirik, eta esango due: oek dira denbora batean guk farra, eta iseka egiten giñutenak: Hi sunt, quos aliquando habuimus in derisum, et in similitudinem improperii: Orduan txorotzat genduzkan guk oek, zeren utzi zituen bekaturako bide, eta perillak, baña izan gera egiaz txoroak, eta zentzugabeak: Nos insensati (Sap. 5).

        Bereziera onen ondoren asiko da Jesus Jaungoiko gizona itz-egiten. Oraindaño beti ixilik egon naiz dio Isaiasen autik: Tacqui semper (c. 42); baña orduan itz egingo du, eta ez da izango eranzuteko ausardiarik. Idikiko dira bakoitzaren bizitzaren liburuak, Danielek dionez; Judicium sedit, et libri aperti sunt (c. 7): esan nai du: añ argiro ipiñiko dituala Jaunak gauza guziak gure begien aurrean, non ekusiko ditugun diran eran, ala gureak, nola besteenak: ala obra onak, nola gaiztoak. Aditzera emango du Jaunak, nola egiñ zituan Aingeruak, espiritu garbi-ederrak, eta oetatik asko Luzifer buru zuela beren antuste, edo soberbiagatik betiko su, eta garren artan amildu ziran. Aditzera emango du, nola gizona egiñ zuan Zerurako, apaintzen zuala graziaren doai miragarriz, eta nola galdu zuan guzia, Paradisuko arbola baten fruta debekatua janta. Aditzera emango du, nola utsegiteak zuzentzeagatik, eta gizona Zerurako bidean ipiñi naiez jatxi zan Zerutik, eta gizon egiñ zan Birjiña txit Santaren Sabelean, eta eman zuan gurutzean bere bizitza. Aditzera emango du, nola gure onerako ipiñi zituan Sakramentuak, oen artean Komunioko Sakramentua, gurekiñ bizitzeko, gure biotzetara etorteko, eta guri bere ondasun guziak, eta betiko bizitza emateko. Aditzera emango du, zeñ ederrak, zeñ zuzen, eta miragarriak ziran gure onerako artu zituan neurri guziak. Askotan mundu zentzugabeak, munduko jakintsu arroak nola nai itz egiten due Jaunaren Letart, edo Probidenziaren gañean, baña mutuen eran geratuko dira guziak, nola igaro diran gauzak, dakustenean: Omnis iniquitas oppilabit os suum (Psalm. 106). Nai eta nai ez guziak ezagutuko due Jaunaren ontasun, eta Jakiundea, eta adoratuko due Jaungoiko, ta gizon egiazkoa bezala: ez onak bakarrik, baita gaiztoak ere: belaunikatuko dira, dio S. Paulok, Zeruan, lurrean, eta infernuan arkitzen diran guziak: Omne genuflectetur, Caelestium, terrestrium, et infernorum (Ad Philippens. c. 1).

        Agerturik mundu guziaren aurrean gure onerako artu dituan neurri miragarriak, begiratuko die bakoitzaren obra on, eta gaiztoai. Añ zuzena, eta izugarria izango da begiraldi au, non Sofoniasek dion: argiak arturik bezala begiratuko diela Jerusalenen, edo animaren bazter guziai: Scrutabor Jerusalem in lucernis (Sophon. 1). Begiratuko die obra onai, eta azal txit ederra izan arren, usteltzat emango ditu, asmo garbiarekiñ, eta ongi egiñak ezpadira: Ego justitias judicabo (Psalm. 74). Begiratuko die ala gogoz, edo pensamentuz, nola itzez, eta obraz egindako bekatuai, eta agertuko ditu beren itsustasun guziarekiñ. Zuk, bekataria ixilik egiñ zinduan, edo zere bakartasunean, edo urliarekiñ, lotsatzen zaituen, bekatu oriek, eta bearbada beldurrez ez dituzu garbiro aitortu, edo konfesatu; baña ekusi zinduan Jaunak, eta guziak igaro ziran eran ipiñiko ditu Jaunak mundu guziaren begien aurrean. Bai, dio Jaunak, nik agertuko ditut zure bekatu itsusi-lotsagarriak: Revelabo pudenda tua (Nahum 3). Agertuko ditu, egia da, onen utsegiteak ere: agertuko ditu Santa Maria Magdalenaren ergelkeriak, janziera arroak, eta emendik jaio ziran bekatuak; baña denbora berean agertuko dira gero egiñ zituan negar samiñak, eta bizitza eder-garbia, eta onen distiadurak estaliko ditu leneko utsegiteak, eguzkiaren argitasunak bere mantxak estaltzen dituan bezala. Atzenean ezta izango bekatu añ txikirik, ez eta itz alper batere, non Jaunak agirian ipiñiko ez duan. Ala esaten digu S. Mateok. Esan zadazu oraiñ, Kristaua, ez da bekatariarentzat gauz izugarria izango, gisa onetan bekatu guziak munduaren begietan ipiñtzea, eta guzien kontuak ematea? eta alaere asko bekatari bizi dira beren utsegiteak konfesioan aitortzeko lotsaz? Au da zorakeri andia.

§ III.

        Agerturik guzien, eta bakoitzaren obra on, eta gaiztoak, itzuliko da eskuieko alderonz, begiratuko die onai gozotoro, eta esango die: Atozte, nere Aitaren bedekiatuak: arrezazue, munduaren asieratik zuentzat prestaturik dagoan, Zeruko Ereñua: Venite, benedicti Patris mei, mosidete paratum vobis regnum a constitutione mundi (Math. 25). Asiko dira Zeruronz igotzen doatsuak: ekusiko due au ezkerreko aldean daudenak, eta naigabez erkituko dira: Peccator videbit... et tabescet (Psalm. 111).

        Begiratuko die gaiztoai, eta aserrearen ibai bat bere aurpegitik irteten zaiola, esango die: zoazte nigandik, zoazte madarikatuak: zuazte betiko su, eta garren artera: Discedite a me maledicti in ignem aeternum (Math. 25). Idikiko da lurra, eta irintsiko ditu infernuaren eztarritzar izugarriak ala Satanas, ta bere lagunak, nola beste doakabe guziak. Itxiko dira betiko infernuko ateak, eta ez dira beñere idikiko. Igoko da Jesus Aingeru, da doatsu guziakiñ bere Zeruko Erreñura; eta ango bizitza izango da Jaunaren edertasun neurririk, eta mugarik ez duan ura ekustea, amatzea, laudatzea beñere aspertu gabe: eta betikotasun guzian atsegiñ-kontentuen artean egotea.

§ IV.

        Orra, nere Kristaua: orra, zeñ izugarria izango dan bekatariarentzat azken-kontuetako eguna. Zer ote da, orduan ongi irteteko, egiñ bear deguna? Zer, ezpada oraiñ gure utsegiteen gañean negar egitea, eta ongi aitortzea, edo konfesatzea. Onela egun andi artan konfesio onaren edertasunak estaliko ditu, eta ez due lotsarik emango. Zer ote da, guk gañera egiñ bear deguna? Sarritan, eta prestaera onarekiñ Sakramentuak artzea, eta bizitz onari gogoz, eta benaz jarraitzea.

        Nere Salbatzalle Jesus maitagarria! Peccavi! egiñ det bekatu eziñ konta al bider. Peccavi: egiñ det bekatu, eta galdu det zure grazia, eta Zerurako esku, eta deretxa guzia: ez naiz zure umearen izenez onratua izateko diña. Peccavi: egiñ det bekatu, eta irabazi ditut betiko suak, eta garrak; baña erabaki det, Jauna, zugana biurtzea, eta zu serbitzea: ar nazazu arren zure serbitzarien artean: indazu bizitz on bati jarraitzeko zure laguntza ugaria. Au da nik gaur, ta beti eskatzen dizudan ontarte, eta mesedea, onela iristeko nere bekatuen barkazioa, eta gero betiko bizitza. Amen.