SANTA GRAZIA

        Errefaua

O Santa Grazi maitea,

Gure lorea zare zu!

Zure Eskualdun jendea

Zerutik zuk lagun zazu.

Grazi paganoetarik

Luzitanian zen sortu;

Aitak jakin gabetarik

Goizik zen giristinotu.

Gazte, eder, aberats zen,

Aingeru bat bezein garbi;

Ez zen Jainkoari baizen

Bere hautuz eman nahi.

Bainan aitak hitzemana

Narbonako printze bati,

Zeramaten hunengana

Saragoz hirian gaindi.

Birjina giristinoa

Gelditurik Saragozen,

Hango prefet paganoa

Laster hari ohartu zen.

Prefet hau zen Daziano,

Kristauen etsai nausia;

Berriki zuen oraino

Bixintxo hil-arazia.

Entzun baitzuen zein eder,

Zein aberatsa zen Grazi,

Haren dohaineri aiher

Preso zuen har arazi.

Manatzen dio lehenik

Arnega dezan Fedea.

Grazik: «Jauna, ez dut ez nik

Utziren Jainko neurea».

Hasten zaio burregoa

Ukhabil ukhaldiz joiten.

Geldi-geldia, gaixoa,

Nigarrez zaio egoiten.

Zaldi baten buztanari

Emana sokaz estekan;

Zaldiaren lauhazkari

Grazi darraiko herrestan.

Burdin orrazez harraska

Larrua diote khentzen;

Zango besoak tiraka

Diozkate atheratzen.

Bulharrak ere errotik

Trukesez zaizko khenduak,

Gibel-erraiak barnetik

Kanporat dilindatuak.

Halere Grazi martira

Oraino dago bizirik,

Zeruetarat begira,

Oinhazeak ahantzirik.

Presondegian, gaixoa,

Hola zuten berritz sartu;

Handik zitzaien usoa

Bere hegalez airatu.

Orai bethiko biziaz,

Grazi han zare gozatzen,

Zure odol ixuriaz

Orai zare loriatzen.

Jainkoaren baratzean

Hain eder zaren arrosa,

Maiteki gure artean

Deitzen zare Graziosa.

Arima zeruan eta

Gorphutza presondegian;

Santa Grazia gordeka

Ezarri zuten hobian.

Bakea jitearekin,

Kristauek lehen urthetan

Eliza bat zuten egin,

Sainda hunen ohoretan.

Ohoin batek Sainduari

Beso bat baitzion khendu,

Ebatsi 'ta gorde nahi...

Mendi hautan zuen galdu.

Urhez eta diamantez

Beso hau zen estalia;

Bainan holako ebastez

Ohoina ezin balia.

Handik laugarren mendean,

Huna nola zen besoa,

Santaugraziko lurrean,

Atxeman oso osoa.

Zezen bat oihan heietan

Egun oroz zen ikhusten,

Adar puntak su kharretan,

Haitz bati belhaunikatzen.

Aphezak lekhuko hartuz,

Jakin zezaten zer zen han,

Haitz barne kofa miatuz,

Besoa zuten atzeman.

Eliza bat han berean

Egin izan zen hortako,

Arroztegi bat aldean

Arrotz beilariendako.

Sei mendez, hamar kalonje

Santagrazin egon ziren,

Lehenik harroken jabe,

Gero laboratu lurren.

Higanot etsaiek gero

Denak zituzten herrautsi,

Ereman ahalak oro,

Besoa ere, ebatsi.

Erreleki hau galdu 'ta

Jendeak zauden nigarrez,

Saragozerat oihuka,

Hunen ordain bat beharrez.

Santa Graziren erhi bat

Ardietsiz Saragoiztik,

Ekharri zuten herrirat,

Eta han dago geroztik.

Erhi hura bera denez

Santagrazin altxatua,

Gure Jaun Aphezpikuez

Bethi da begiztatua.

Santa Graziren erhiak,

Oraino hango beiletan,

Sendatzen ditu eriak

Maiz gaitzik handienetan.