LVIII
Espiritu Santuaren Bazk-ondoko
emeretzigarren igandeko irakurraldia

Reliqui vero tenuerunt servos eius, et contumeliis affectos occiderunt. Matth. 22.

Gaia: Agitz itsusia da Jangoikoaganako
bekatariaren esker-gabenza

        Ezteiak prestatzen dituenaren lana ta naia da datozen gudak nai diña ta nai duten gisan jan-edan ta kontent uztea; ta gauz onen berria duten alde ta ezagun artako diranak, ezkonberrlak edo aren ait-amak deitu ezkero, pozik aratzen dira, egitekoren batez, ezin bestez, andiz, aserrez edo dollorkeriz gelditzen ezpadira.

        Bai dituela Jangoikoak ere era onetako dollorrak gauz ageria da, gaurko Ebanjelioko eztei parabolak adirazten duenaz. «Prestatu zuen errege batek bere semearen eztei-jate andi bat», dio Jesusek egungo Ebanjelio santuan; ta onen ezkontzaren berriarekin arkitzen ziran zenbait edo berri hau bidalzen ziela, gaztigatu zien erregek zetozkiola; baña agitu zen usteko etzuena, bada usteko zuen, guziak ezpazen ere, anitz beinzat arako zirala, ta etziran ara deitu zituenen laurdenak, ez eta bakar bat ere; ta geiago dena, guziak gelditu ziran biderik bage ta beren dollorkeriz.

        Hau ekusi ta bigarren mandatariekin gaztigatu zien: «Eztei jatea prestatua dago; ill-erazi ditut idiak, maneatu da gelia ta eltze on bati dagokan beste guzia, sasoi onean daude egazti ta maira aterako diran beste gauzak eta zoaztela, dio, aren eztei maira». Baña alferrik guzia, bada etzuen batek ere artu arako biderik eta zenbait beintzat joan ziran bata batera ta bestea bestera ta bertan gelditu ziranak deileei esan ziezten milla gaistakeri ta azkenean arrapatu ta an bertan illak utzi zituzten guziak.

        Berri hau aditu ta agitz aserretu zen errege aita; bidal-igorri zituen ara bere soldadu armaz beteak eta ill-erazi zituen deileen illzalle guziak, eta erre ta arrasatu zuen erria, hau aditzen zutenak zentzuturik ta beldurrez beteak uzteko.

        Bihotz onekoa ta agitz ongillea zen errege hau, ta aren ezteira etziran zaldunen ta gizon andien ordez sartu zituen pozik ara joan ziran beharsu anitz. Bidal-igorri zituen mandatar berak bidaburuetan ta edozein bazterretan arkitzen zituzten bearsu, nekazar ta beste guzien eske. Mandatariak joan ta eraman zituzten arkitu zituzten guziak eta bete zen eztei maia. Baña etorri ziran guziak etziran erregeren eztei maiari zegozkanak eta ara ziranak ekustera sartu ta arkitu zuen itxura txarrean jauntzi bat, ta aserraturik esan don zorrozki: «Adiskidea, ta zer ausardi da zurea? Soñeko txar orrekin nola onara zara?». Gis artan erregek artu ta gelditu zen agitz galdu ta mututua; esaten die bereei erregek: «Oin ta esku lotu, ta ken ortik ori ta eraman presondegiko barren illunera ta utzi an betiko orzen ikarez, kezkaz ta neq-oñazez betea».

        Eztei berri ta parabol onen bukanzan, «Ikasi», esaten die Jesusek adile guziei, «anitz eta asko dirala bein ta berriz nik deitu ta ere, nere gloriko eztei-mai doatsuratzen ez diranak». Zergatik ote?, galdetuko dezu. Zeren eskergabe, buru galduko gaistoak diran ta Jangoikoaren deia ta hitza adituagatik, ez aditu egin ta gogo gaistoak ematen dien aldera, egungo ezteietara deituen gisan, joaten diran. Nork hau egiten duen ta gauz zein itsusia den, ekusi behar dugu oraingo aldian.

§ I.

        Egungo Ebanjeli santuan gertakizun batekin agerzen du Jesusek gertatzen den gauza; bada parabola da ta izandu ez den, baña agi-gerta litekena egungo Ebanjelioko erregeren eztei kontua, ta onek adirazten duen ta gertatuko den gauza da anitzi Jangoikoak bere fede santaz eta siñistanz onez zerura deitu ta ere, bakan-bakoitzak eta guti izatea zeruko eztei mairaño Jesusi darraizkonak.

        Bai, izandu ez diranak dira egungo Ebanjelioko erregeren ezteiak, baña eztei oriekin adirazten dizkigu Jesusek aspaldian irauten ta eternidade guzian iraunen duten beste eztei batzuek; bada adirazten dizkigu betiko Ait Errege Jangoikoak munduko guzienzat zeruan prestatu dituenak; eta prestatu ditu bere Seme Jangoiko gizon egin ta gurutze batean ill ta Elizarekin ezkondu zenaren alde; ta eztei oriek iraun dute Abranen linbokoak Jesusek berekin zeruan sartu zituenetik, eta iraunen beti-beti ta bakanzik eta bukanzik bage sekul guziko eternidadean.

        Bere eztei orien berria ematen die Jangoikoak barreneko inspiranzez ta gogargiz munduko guziei ta anitzi Eskritur santez, gizonen libruz, predikari egokiz ta erakusl enez. Baña munduko anitz-askok eta geien-geienak ez-aditu egin ta badoaz bata batera ta bestea bestera, bata judatarren lege bukatura, bestea Mahomaren set zikiñera, bestea deabruaren itxur-idolo galgarriren batera ta besteak Luteroren, Kalbinoren edo era bereko beste itsuren baten aldera. Jangoikoak orietara igortzen ditu bere mandatari onak. Mandatari oriek dira Jangoiko beraren legeko predikari ta erakusle artakoak. Mandatarietatik anitz illak gelditu dira, igesle gaistoen atzapar gogor odoltuan. Zori oneko ill orietatik dira Apostol jaunak eta beste martir guziak edo beinzat anitz. Hau guzia ekusi ta ere, ez da batere enoi-kansatu gure Jangoikoa, ta bidalzen ditu beti mandatari berriak berriro munduratzen diranak deitzera. Badabiltza mandatari ta predikari oriek munduko lau bazterretan ta al dituzten guziak ekartzen dituzte Jangoikoaren lege santara ta zeruko eztei bidera.

        Baña Jangoikoaren lege-bideratzen diran guziak ez dabiltza legeko soñekoz ongi jauntziak. Legeko soñekoa da Jangoikoaren grazia ta grazi hau bage arkitzen dira, Kristo Jaunak dionaz, aberatsen arteko guti ez; bada Kristo Jaunak dio bein: «Ai, aberats tristeak, emen dezute zuek zeren atseginz guzia ta emengo atseginz galgarritan bizi diranak ez dute zeruko atseginz-gai Jangoikoaren grazirik». Eta dio berriz: «Kamelu bat orratz zulo txikian bezain gaitz da aberatsa zeruan sartzea», ta badakizu, aberats graziduna ari albin-zuntz meea jost-orratz zuloan bezain aisa zeruan sartuko lizakela. Beraz Jesusek adirazten duenaz, aberatsetatik ez guti dira grazirik bage arkitzen diranak eta Jangoikoaren legeko soñekorik ez dutenak.

        Hau bera agitzen zaie fededun gazte ez gutiri, ta agi-gertatzen zaie, zeren gaitzerako beren grin beroak eramaten duen lagun ta jostanz galgarrien batera, ta an edo beren bakartasunean eragiten diezten zikinkeri graziaren galgarri gaistoak. Eta gero konfesatzera joanagatik eraman oi ez dute beren grin gaistoa eskuratzeko, leneko lagun ta jostanz perillezko guziak aldebat uzteko ta ongi, garbiro ta behar den gisan bizitzeko asmo ta gogorik, eta konfesatu ta gelditzen diran len bezain bekatudun ta Jangoikoaren grazizko soñekorik bage. Oriek ere, leneko aberats ez-onak bezain galduak dira edo ez dira Jangoikoaren zeruko ezteietan sartuko, eriotzak era orretan arrapatzen baditu.

        Era berean ta Jangoikoaren graziren soñekorik bage bizi oi dira saldu-erosian dabiltzan markatarietatik zenbait. Geiago ta geiago irabazi naiez billatzen dituzte irabaz-bide beren uste itsuz; onak; baña Jangoikoaren begian makur-galgarriak eta ebaste estalirako guztiz egokiak. Egiten dituzte, bada, saldu-erosi zuzenen artean zenbait makur ta gaisto. Zuzenzen ez dituzte konfesioz beren ibiller makurrak eta makur gelditzen dira beti ta Jangoikoaren grazirik eta legeko soñekorik bage, eta oriek ere ezin igan ditezke zeruko ezteietara ta Jangoikoaren glorira.

        Hau bera gertatzen zaie anitz andre ta neskatxi. Batak eta besteak beren buruak eder-eraz ta gizakiei on-eraz naiez apainzen dira alik ongiena, ateratzen dira leiora edo itxe-atarira; badabiltza kalez kale ta Elizan sarzen diran aldian ere jarzen dira gizakien aurkez edo ekus ditzakeen tokian ta eran, ta neskatx anitz beinzat, aldia erditsi ezkero, sarzen dira giz-artean edo gelditzen dira mutillen ondoan. Hau oriek egitea sua mulloaren aldera edo belbor ondora eramatea bezala da ta gizon edo mutill anitzi bekaturako bidea ematea, ta bide hau oriei edo edozein besteri ematea bekatu gaistoa da ta Jangoikoaren grazia ta zeruko eztei-soñekoa galzea. Orra oriek ere zeruko ezteietarako soñekorik bage dabiltza ta beste bizkunz eta soñeko arzen ez dutela, sekulako galduko dira.

        Badira fededunen arte berean beste anitz ere eztei orietako soñekorik ez dutenak eta Jangoikoaren grazirik bage dabiltzanak. Orietatik dira ait-ama hume gaiso gazteak kontuz azitzen ta aziak zaitzen ez dituztenak, eta hume berei beren aldian dagoten bizi-bidea ematen ez dietenak. Orietatik dira beren gaistakeriz edo lasaitasunez zorpetik ateratzen ez diranak; orietatik, beren egitekoak ongi maneatzen ez dituztenak edo ikasi bagez gaizki ta makur dabilzanak; eta orietatik, aserretu ziran hordutik baketu nai ez dutenak, aztura ta oikur gaistoak uzten ez dituztenak eta beste gaizki bizi diran guziak. Oriek guziak, bada, Jangoikoaren zeruko eztei-etarako soñekorik eta grazirik biilatu nai ez dutenak; eta orregatik dira Jangoikoak deitzen dien aldian beste aldera doazen eskergabe gaistoak; eta eskergabe, gaitzik besteei egiten edo eragiten badie, orien ta beren animen illzalle gogorrak.

§ II.

        Zein gaisto itsusia den oriek Jangoikoari agerzen dieten eskergabenza, orain agertuko dizut aiseri txar bat gana gizon batek izandu zuenarekin edo izan lezakenarekin; bada parabola ta berariz egiñ-asmatua da aditu behar dezun berria, ta kontua, ez gauz agi-gertatua.

        Egiteko batez atera zen itxetik gizon nekazari bat. Bere bidez sartu zen baso baztertu batean ta baso erdira zeneko, aditu zuen urrutitik: «Bidezkoa, lagunza Jangoikoagatik, lagunza!». Bide bazterretik zetorren otsa ta bidezkoa ibilliz urbilzen zen otsgilleagana. Aren aldera zenean, ezagutu zuen bazterreko aitz zulatu batetik ateratzen zela otsa ta ojua. Ara zen ta ara zela ezagutu zuenean, asi zen barrendik esaten an zetzana: «Jangoikoak ekarri zaitu gaur nere onerako, or arkitzen zarana; atera nazazu emendik eta eskerdun onak bezala egiñen dut beti zuk nai dezuna, ta aterako nazu zulo hau estali didan gañeko arria kendu ta».

        Andia bazen ere, basoan arkitu zuen agaien batez baliatzen zela ta bere mañarekin kendu zuen bidezkoak zulo gañeko arria. Ark bura kendu horduko, igan zen arri zulotik dragoi-tzar andi bat eta lotu zitzaion bidezko bere bidegilleari; ta zulo artan luzaro egondu zelako ta gose andi bat zuelako aitzakiarekin, ito ta jan behar zuela esan zion an bertan ta ber-bereala.

        «Ori da», bidekoak erantzun zion, «araistian zuk zeniona ta egin dizudan onari dagokan eskerra?». «Ez, baña bai», esan zion dragoiak, «gizonaren esker gaistoari dagokana; bada ez da munduan gizona baño gauz eskergabeagorik». Eta ezbai anitzen buruan esan zion dragoiak bidezkoari: «Ots emazu, ta goazen norgana nai, ta esaten badu ez dela egia orain nik diodan hau, utziko zaitut bizirik, eta bestela ill ta janen zaitut». «Goazen, bada», erantzun zion bidezkoak eta artu zuten norbait billatzeko bidea.

        Andik laster arkitu zuten zakur sokaz lepotik aritz bati lotu bat eta galdetu zioten zein zen munduko guzien artean esker gaistoenekoa. Eta zakurrak bat ere trikatu bage erantzun zuen: «Gizona, ta hau zuek siñes dezazuen, ekusten dezue munduan geiena zor zidanak niri egiña; bada gabaz ta egunaz, eizian ta itxean ta bidez ta urez ta nonnai egin dut nik beti nere nagusiak nai zuena ta ez diot egin bein bad-ere berak nai etzuen gauzarik eta al-ere orra azkenean eman didan saria, otsoen bazkatako emen loturik uztea».

        Hau aditu ta ikaratu zen bidezkoa ta ekusi zuen ari itsasteko dragoiak bere ortzak zorrozten zituela, ta bertan urra zezan beldurrez, «Ez du balio», esan don dragoiari, «zakur baten esanak, eta zakur, nagusi gaisto batek egin dionaren minarekin hitz egiten duenarenak». «Ongi da, bada», esaten dio dragoiak, «eta goazen nai dezunagana».

        Badijoaz norbaiten billa ta ekusten dute batetik bestera dijoan aiseri bat. Ots egin ta geldirazten dute ta esaten diote dakarten ezbaia ta lendabizitik agitu guzia. Guzia ekusi ta esaten die aiseriak hitz egin nai diela biei isillik eta banaka, ta gizonagana urbildu ta esaten dio belarrira: «Zere ollategian uzten banauzu gau batez nai dudana jaten, aterako zaitut dragoi-tzar onen atzapar gaistotik». «Pozik al-ere», erantzuten dio gizonak, eta diona egiñen duelako ustean, joaten da aiseria dragoiagana ta ari ere adirazten dio isillik eman uste duela aren alde bere sentenzia. Eta esaten die gero biei: «Sentenzia emateko ekusi nai dut non ta nola arkitzen zen dragoia ta andik hau ateratzeko bidari gizonak egiña». Biak baiez esan ta joaten dira irurak gauza gertatu zen tokira.

        Ara ziranean, «Ara», esaten dio dragoi-tzarrak, «ni nentzan zuloa». «Baña nola zeunden an?», esaten dio aiseriak. «Ara nola», esan ta sartzen da dragoia. Hura ara zeneko, keñuz aiseriak adirazi ta gañera botatzen dio gizonak leneko arria ta uzten du dragoia len bezain estalia ta karraisiz ta deadarrez bazter guziak urratzen dituela. Hura ala an utzi ta esaten dio aiseriak gizonari: «Orra, egin dut nik zuk nai zenuena ta utzi niri gaur idikia, esan bezala, zere ollategia»; ta ark «Bai, bada» eranzun ta badoaz bata batera ta bestea bestera. Illundu zuenean artu zuen aiseriak ollategirako bidea. Utzi zion hau gizonak idikia, baña aiseriak ez uste bezala; bada an sartzean sartu zuen burua gizonak ezarri zion tranpan, gelditu zen lazoz lepotik lotua ta ito zen negarra zeriola ta esaten zuela: «Ongi gertatu zait gertatu zaidana, bada lagundu diot nere gaitzerako munduan den eskergabeenari edo gizon gaistoari, giza-tzar dragoi baten ortzetatik ateratzeagatik ollo bat edo beste ukatu didanari ta azkenean neroni nere bizia kenzen didanari».

        Ekusten dezu zein itsusia giza txar onen aiseri ongilleaganako gogortasun eskergabea? Eta zein itsusia ote da Jangoikoarekiko gizon bekatariak duena? Bada Jangoikoak eman zion gizonari duen izanza, eman zion fededunari duen siñistanza ta grazia, ta graziarekin zerurako eskua ta deretxa. Len bere bizia ta odola gurutze batean ematen zituela atera zuen Jangoikoak gizon bera sulezeko dragoi izugarri deabru gaistoaren atzapar gogorretik, eta bekatuz berriz deabru beraren atzapar-etaratzen deneko, utzi diozka Elizako sakramentu bortitzak, atera dezaten atzapar beretatik eta bekatuari dagokan infernu sututik. Balakuz, beldurrez ta beste mili aldetara egiten du anitz, arako bidetik atera ta zeruko bere glorira eraman naiez: baña bekatari gaistoak ez-ekusi ta aditu egiten dio Jangoikoari ta bere bekatu berriekin berekiko iltzen du berriz ere bere Jangoikoa: Rursum sibimetipsis crucifigentes Filium Dei (Hebr. 6,6). Arki diteke eskertasun-gabe itsusi hau baño itsusiagorik? Eta onekin Jangoikoaren ontarteei ta fabore andiei erantzuten dienei ez dagote Ebanjelioko ezteietara joan etziran eskergabeei erregek eman ziena bezalako saria, edo bekatuko eriotza ta sekulako illunbea ta infernuko neke ta tormentu guzia? Bai segurki. Eta naiko dezu zuk zeretzat? Ez? Izan mitez, bada, eskerdun ona ta egizu humilki Jangoikoak adirazten dizuna; bada guzia izanen da zure onerako ta eternidade guzian Jesusen eztei ezin obeagoan ta gloriko jan-edan guztiz goiso asperzen ez dutenak egiten egoteko: bai arren, bai.