XLIX
Espiritu Santuaren Bazk-ondoko
amargarren igandeko irakurraldia

Amen dico vobis, descendit hic justificatus in domum suam ab illo. Luc. 18.

Gaia: Zeruko bide zuzena
bekatuaren kalteak gogotik ez uztea

        Humil beldurtiei lagunzen die Jangoikoak eta beren beldur humillagatik len edo gero honratzen ditu; baña arrotzar galduei ematen die burutik bera ta azkenean betetzen ditu lotsaz ta nekez. Hau guri adirazi ta beldur danean sarrerazi naiez da egungo Ebanjelioz Jesusek ematen digun berri bat. Jende-sail bati predikatzen hari zen batez ekusi zuen Jesusek beti bezala an arkitzen ziran zenbaitek beren gogoan zekarten gauza. Oriek aldi artan gogoan zekarten gauza zen beren alde goganz eta urte andi bat eta besteenzat agitz txarra ta utsa.

        Berak zirala uste zuten munduko gizenak eta gizarte berean ez ezik, Jangoikoarekiko ere esku andia zutenak; bada uste zuten berak zirala munduko gizon santanzez ta birtutez beteak eta beste guziak arkitzen zirala animako bearrez ta utsez galduak eta orregatik begitan artuak eta oinpe berean zekarzten beste guziak: in se confidebant tanquam justi, et aspernabantur ceteros.

        Orretan zeuden antustari arro oriek interprete jaunen ustez faritse-tzar arroetatik ziran. Poliki jaunzten zituzten beren son-eko guklak; jatera zijoazen aldian jautzen ta garbitzen zituzten eskuak okalondo bereraño; ekus zitzaten ta guzien honra beretu naiez guzien begietan egiten zituzten gauz onak eta oriek begira zegoztela etzuten egiten ongi etzirudien gauzarik. Eta zeren ardo gutirekin burua galzen dutenen erakoak ziran, unte zuten etzutela besterik bear manduko guzien ta Jangoiko beraren begitart ona ta maitanza irabazteko ta orregatik guztiz ongi nai zien beren buruei ta ezer-ezean zeduzkaten beste guziak.

        Beren barreneko muñu hau oriei kenzeko ta bere eskura bear zen gisan berak ekarri naiez atera zien Jesusek orain zuk adituko dezun berri hau. «Igan ziran bein Elizan otoitzak egitera bi gizon» (esan zuen Jesusek beraren hitz onak aditzen zeuden guziei begiratu ta), «Farise jakinsua bata ta perillezko tratuz bizi zena bestea edo publikanoa. Farise jaunak etzion belaunik ere Jangoikoari makurtu ta zutik edo jarririk zegola asi zen bere buruarekin isillik jardukitzen (ta jardukitze ta barrengo erausi hau da aldi artan ark egin zuen otoitz guzia): Nere Jauna, esan zion gizon onek Jangoikoari, eskerrak zuri zeren egin ez nauzun beste gizon lapur gaistagin, andre ezkondu berei ere barkatzen ez dienen gisakoa, ez eta arako tratale nastu hura bezalakoa ere. Bitan barutzen naz ni haste oro ta bilzen dudan guziaren amarrenak ematen ditut urte guzietan ta aldi bakoitzean».

        Hau ark bere buruarekin zerausan aldian, Elizako zoko batean sarturik zegoan perillezko tratalari publikanoa. Bere bekatu gaistoak ematen zioten alkeak eta lotsak etzion uzten burua goratzen gañeko aldera ta egiten zuen guzia zen bere bizian egin zuen gaizkiaren damuz tund onak bere bularrari okabilka ematea ta suspirioka ta indar andiarekin esatea: «Jauna, bekataritzar andi bat naz ni ta urrikal zakizkit, arren». Eta nola Elizatik jaitsi zirala uste dezue bata ta bestea? Farisetzarra Elizara zenean bezain arroa ta galdua ta bekatari beldurti humilla bekaturik bage ta Jangoikoaren graziz ederki jaunzia: descendit hic iustificatus in domum suam ab illo.

        Orra Jesusek aldi onetan agertu zuen berria. Eta zer ote da berri onekin adirazi nai diguna? Jangoikoarekin ongi gelditu nai duen bekatariak ez duela ill arte guzian gogotik utzi bear bere bekatua; hau da alabaña, ekusiko dugun bezala, zerurako bide zuzena.

§ I.

        Badira zenbait bekatari beren bekatua konfesariari esan ta, konfesariak ematen dien penitenzia egin ezkero beren lan guzia bukatu dutela uste dutenak; baña ustanz txarrarekin asetzen dira ori uste dutenak; geiago da guri geren bekatua barkatzeko ta bere aldian zeruko gloria guri emateko Jangoiko bekatuz aserretuak eskatzen diguna; bada eskatzen ta esaten digu: «Begira, egin dezun ta konfesatu rik dadukazun bekatuaren kema zere gogotik ez utzi bein ere»: de propitiato peccato noli esse sine metu (Eccl. 5,5). Zergatik ez? Aldi onetan ekusiko dugunagatik.

        Baña orretan sartu baño len esazu, bekatu barkatuak ere kezkatu bear badu bekataria, zenbat kezkatu bear du bekatari bera konfesatu duela jakiñagatik barkatu zaion ez dakien bekatu gaistoak? Eta nork esan dizu Jangoikoak barkatu dizkitzula egin dituzun bekatu guziak? Oriek zuri Jangoikoak barkatzeko, alegiñean ta bein baño geiagotan ekarri bear zenituen zere gogora; oriek berak ongi-ongi ekusi ta artu bear zenituen betiko begitan ta oriek egiñaz ongi urrikiturik aitortu ta konfesatu bear zenituen konfesariaren oñetan ta onen absolbanz-barkanza artu baño len artu bear zenituen, berriz bekatura bage, zere egunak bukatzeko asmo-neurriak eta orretarako utzi len gaizki maitatzen zenituen gauzak, eta maitatu len ezin ekusi zenituenak. Eta hau guzia gauz erraza dela uste dezu artara oitua etzegon bekatari batenzat?

        Bekatarietatik anitz oitzen dira bekatutik konfesiora ta konfesiotik bekatura. Bekatuak ez ditu egin aldian anitz izutzen ta gutiago izutzen ditu egin ta gero, ta ongi oztu ondoan edo zenbait egunen edo hasteren buruan, ta beren bekatu hau ta onen gisako beste guziak konfesatzeko prestatzen dira otz otzean ta kezk edo egin dituztelako naigabe andirik bage, ta prestanzaren erakoa da gero orien konfesioa, otza edo epela, ta bekatuaren urrikiment eta damu andirik agerzen ez duena.

        Al-ere konfesatu den bekatariaren eritziz ona ta bear den gisakoa da egin duen konfesioa ta bere konfesioko iturrian utzi ditu bere ustez zituen bekatu guzien loiak eta gelditu da garbi-garbia ta grazidun egiña. Baña amets-anz-iduria izan oi da orren idur-eritzi ta uste guzia ta bere bekatu guziak konfesatu ta gelditu oi da bere bekatu beren zikinkeri guziarekin, proberbio batekin Espiritu Santuak adirazten digunaz: «Badira», dio Espiritu Santuak, «jendagiro garbitu dirala uste ta zikin gelditzen diranak»: generatio, quae sibi munda videtur, et tamen non est Iota a sordibus suis (Prov. 30,12).

        Hau bera zerutik jaitsi ta adirazi zuen S. Theresak ere; bada andik agertu ta esan zion bere ezagun bati: «Etzenuke siñistuko zernbat diran beren bekatu guziak konfesatu ta suleze infernura jaisten diranak, eta ara jaisten dira beren ustez ongi konfesatu ta gaizki konfesaturik gelditzen diranak; eta gaizki konfesatzen dira, zeren arzen ez duten egin dituzten bekatu gaistoen bear bezalako urrikimendu ta ondu nairik. Urrikiment eta ondunai hau eskuratzeko bidea da konfesatu diran ta konfesatzeko dauden bekatu gaistoak sarri ta mugaz gogoan erabiltzea; bada hau egiten duenak eskuratua daduka bere urrikment eta ondunaia edo bere konfesiorako eskurako du. Bekatuaren urrik-menturik izandu badu gizonak, izandu zuten Dabidek len ta gero S. Pedrok. Dabidi agertu zion Nathan profetak bere bekatuaren itsustasuna ta hura ekusi ta gelditu zen Dabid damuz erdallatua ta hitz biz ark hura konfesatu horduko, profet berak esan bazion ere barkatu zuela Jangoikoak aren bekatua: Dominus quoque transtulit peccatum tuum, etzuen bere bizian gogotik utzi bekatu bein egiña. Zergatik, uste dezu? Zeren bere damu andiarekin sartu zitzaion biotzaren erdiraño aren oroitzapena ta zebilkon beti, berak dionaz, bere begietan; bada dio: «Jauna, zu begira zengozkidala egin nuen nik nere bekatu itsusia ta badaramat, bai, zegokan saria; bada nere gain ta nere begietan dut nik beti hau»: malum coram te feci...et peccatum imeum contra me est semper (Ps. 50).

        S. Pedrok ostegun santu arratsez ukatu zuen bein ta berriz ta irugarren aldian (ta aldi onetan juramentuz) Jesusi zor ziona, bai ta Jesusen eskolakoa zela ere. Amoriozko begiz begiratu zion Jesusek arrats berean ta begitan eman zion bere bekatu itsusiarekin. Alkez, lotsaz ta damuz beterik iges egin zuen bereala eta egondu zen damu ta negar urrengo egunetan edo iganderaño. Igandean biztu ta agertu zitzaion Jesus adiskidanzan ta horduko bekaturik bage arkitzen zenari bezala. Urrengo berrogei egunetan ta zerura igan arte guzian egondu zen Jesus beste zenbait aldiz ere S. Pedro-rekin ta egin ziozkan besteri baño ontart eta mesede geiago, ta azkenean egin zuen bere Bikario ta Elizako Aita Santu: ta al-ere ollarraren kanta aditzen zuen guzian bere bekatuaren damuz negar ta negar egondu zen emen bizitu zeño, zeren ollar kantak gogora ekarzen zion arrats artan egin zuen gaizkia ta Jainkoak bere graziarekin barreneraño sartu zion urrik-ment-damua.

        Anitz izaten ez dira orien gisan beren bekatua barkaturik arkitzen dela jakiñagatik beti gogoan dadukatenak eta beti berriro begitan arzen dutenak; ez eta hura konfesatuagatik barkatu zaielako betria dutenak ere; baña siñes dezakee aren ziñezko damu-urrikia erditsiko dutela, hura sarri, maiz ta askotan gogoratzen badute; bada bekatua gogoan erabilze hau biotza beratzeko, Moisesek aitz gogorrari ura eman-erazteko artako zigorraz ematea bezala da.

        Israeldar guziekin basoz ta eremuz zijoan Moises Egiptotik Kanango probinzi andira. Edatekorik bagez egarri andiarekin arkitzen ziran bein israeldar oriek. Eskatu zioten ura Moisesi, Jangoikoak artako eman zion esku andiarekin milagro andiak egiten zituenari bezala. Artu zuen Moisesek artako zuen zigorra ta an arkitzen zen aitz bati eman zion ukaldi-golpe bat; baña urik erakarri bage; eman don bigarrena ta eman zuen aitz-arri agor gogorrak israeldar berak ta orien ganadu guziak bear zutena ta agitz eta agitz geiago: percutiens virga bis silicem, egressae sunt aquae largissimae (Num. 20,11).

        Orra bekatar gogorrari ere bere bekatuarekin agitzen zaionaren ainzur egokia: hura maiz gogoratu ta bein ezpada, berriz beratzea ta egiñaz ongi damuturik gelditzea; bada bere bekatua askotan, sarri ta maiz gogoratzen duenak ekusiko du bein ta berriz ta geiagotan argatik galdu duela Jangoikoaren grazia ta zeruko gloria, ta erdisten ezpadu Jangoiko beragandik bere bekatuaren barkanza, jaitsiko dela sulezera erretzen ta erretzen an beti egotera, ta ez duela barkamenturik erditsiko gaizki egiñaz, ongi ta ziñez damuturik Jangoikoari humilki ta ondu-nai andiarekin ez eskatzera; ta bururik badu askotan hau gogoratzen duenak, bere burua orrenbat neketan ez sartu naiez pozik artuko ditu damu on hau ta ondunaia. Eta orra, bekatua bere aldetik aienatu ta zerurako bide askunz on bat arzeko bidea, gogoan bekatua askotan ekarzea. Baña bekatua maiz eta askotan gogoratze onek badu on geiago ere, orain guk ekusi bear dugun bezala.

§ II.

        Jangoikoak bekatua barkatu ta ere ez du barkatu oi bekatuari dagokan neke guzia. Bekatu barkatuari dagoka emengo edo purgategiko zerbait neke, ta zenbat ere txikiagoa bekatu barkatuaren damua, anbat andiagoa egin zuenari gerorako gelditzen zaion nekea. Bekatu berari dagoka, bekatariari bekaturik egin ezpalu Jangoikoak eman uste ziozkan grazi zatietatik zenbait ukatzea. Bi nekagiro orietatik bere burua errazki ateratzeko ta zeruko bidean arinki ibilzeko ere anitz lagunzen duen gauza da bekatariak bere bekatu barkatua gogoan erabilzea(k).

        Bekatua gogoan dakarren ta dakienak aren alde Jangoikoari zor diona arzen du (ta neke andirik bage) baruz, penitenziz, mezak enzunez edo aterreraziz, komunioz, induljenziz, otoitzez, limosnaz ta beste bidez bere zorrak ateratzeko asmoa, ta asmatu duena egiñez ateratzen ditu bekatuari zegozkan zorrak eta kenzen Jangoikoaren gogotik bere bekatua; bada Jangoikoak bere gogoan daduka bekatu barkatua, bekatutik gelditu zaion arzeko alde, ta hau artu ezkero, ez du Jangoikoak zertako gogoan iduki bekatua; bada horduan ezpaliz bezala da Jangoikoarendako bekatu bera, ta orregatik dio S. Agustiñek: «Nai badezu utz dezan Jangoikoak gogotik eta ken dezan begietatik zure bekatua, ez dezazula zuk ken zereetatik»: tu peccatum tuum ante faciem tuam converte, si vis, ut inde Deus faciem suam avertat (In Ps. 50). Eta bekatua ezpaliz bezala Jangoikoak alde bat utzi ezkero, ez du bekatuagatik ukatuko bestela eman uste zuen grazirik edo lagunzik.

        Orra, bada, bide zein ona bekataria bere burua bekatupetik atera ta zeruko bidean arinki ibilzeko bekatua gogotik ez uztea. Bai ta bekatu berririk ez egiteko ta zeruko bidetik ez ateratzeko ere, orain ekusi bear dugun bezala. Nai dezu, bekataria, ez galdu leneko bekatu zereen konfesioz ta penitenziz irabazi dezuna? Bada zere gogotik ez utzi len bekatuz galdu zenuena ta berriz ere gal zenezakena, esaten dizu Aita Santu S. Gregoriok; «gogoranz hau da alabaña birtuteen zaillerik enena»: recordatio peccatorum custodia est virtutum.

        Zergatik dela uste dezu birtuteen ta animako irabanz guzien zaitzalle onen ona bekatuaren oroitzapena ta leneko zere bekatua askotan gogora ekarzea? Zeren oroitzapen, gogoranz onek agerzen diozkan bekatariari izandu dituen galzeko perillak eta perill orien goganzak beldurzen duen ara berriz ez urbilzeko. «Bai, gelditu nai badezu lotsaz ta beldurrez betea, oroi zaitez leneko zere ibiller ta amiltegi izugarriaz», esaten dizu profeta Ezechielek: recordaberis viarum tuarum, et confunderis (16,6).

        Bai, oroi zaitez aurtasuneko zere zikinkeriez, gaztetasuneko zere ibiller galgarriez ta geroztik egin ta eragin dituzun gaistakeri guziez ta ekus zatzu oriek egiten asi ziñanetik orain arte guzian izandu dituzun galzeko bideak eta perillak; bai ta non arkitzen ziñan ere, gaur amiltegi orretatik edozeñetan malkortu baziña edo Jangoikoak zutaz urrikaldurik besotik artu ta bezala gelditu ezpazindu? Non, baizik sekulako sulezean? Baña zenbat neke ta tormenturekin? Zure bekatu gaistoei zegozten guziekin.

        Esan dezakezu noski gezurrik esan bage: «Nere buruko illeondoak diña badira nere bekatu gaistoak, bai ta nere buruari gañez eragiteko diña ere»: multiplicatae sunt (iniquitates meae) super capillos capitis mei (Ps. 39,13). Eta orrenbat izan edo gutiago nere bekatu berak, estali-lotuak bezala iduki dituzte nere begiak eta orain arte guzian ez dut ongi beinzat ekusi non arkitzen ninzan edo amiltegi ta gal-bide zein izugarrian nebillen ni denbor orretan: comprehenderunt me iniquitates meae, et non potui, ut viderem (Ps. 39,13).

        Jangoikoari eskerrak, orain bad-ere idiki ditut begiak eta ekusi dut amiltegi ta perill beretan edo gaistoago askotan sar nitekela, len baño kontuzago nere oñak ez erabilzera; ta beldur izan naiteke berriz aratzen banaz, ez nazala len bezain errazki andik aterako; bada len anbat aldiz aserretu nuen Jangoikoa aserretuko nuke berriro ta aserrerazi nezake, bein ere berriz palakatuko etzaidan gisan ta orra ni horduan betiko galdua!

        Ez, ez; ez dut hau bezain gal-bide gaistotan oñik sartu nai nik. Zori gaistoan sartu nituen len ere; bada andik etorri dira nere bekatu guziak eta bekatu berei dagozten neke ta egiteko gogorrak. Gogorragoak eta gogorragoak Jangoikoak igorri-bidalzen badizkit ere, guziak artuko ditut Jangoiko beraren izenean ta leneko nere bekatu gaistoen alde ta nekagai, ta bekatu berririk ez egiteagatik prest nago nere bizia ta dudan guzia galzeko.

        Era onetan hitz egiten du bere bekatu gaistoak begitan artuak daduzkan edo gogotik uzten ez dituen bekatariak; eta biotzez ta esperanzez hau esaten duen bekataria ongi prestaturik arkitzen da bekatu beren zorrak eskatzen duten penitenzi guzia egiteko; bai ta sekulan berriz bekaturik ez egiteko ere. Eta orretan arkitzen den bekataria bekatu barkatuekin edo bekatu guzien barkanza erdisteko prestaturik arkitzen den bekataria da. Eta orra zerurako bide zein zuzena bekatua gogotik ez uztea. Jangoikoak dizula ori gogotik utzi bage bizitzeko bear dezuna, bai ta gauz on anitz egiten dituzula, ill horduko edo andik laster zeruan sarzeko grazia ere: bai arren, bai.