L
Espiritu Santuaren Bazk-ondoko
amaikagarren igandeko irakurraldia

Et adducunt ei surdum, et mutum, et deprecabantur eum, ut imponat illi manum. Matth. 7.

Gaia: Zori gaistokoa da
bekatuan gogorzen denaren eriotza

        Beren begiz ekusten dutena baizik ez dute gizonak siñistu nai milagrozko bidez agerzen etzaiela; ta siñist-eraziko bazituzten Apostol jaunak gure legeko misteri andi-gordeak, egin bear izandu zituzten nork daki zenbat milagro ta gauz andi; ta al-ere eunetatik batek etzuen siñisten aditzen ziena; bada Elizako berri onak diotenaz, Españi guzian Apostol Santiagoren sermoiak aditu zituztenetatik zazpi baizik etziran bataitu; ta etziran geiago bataitu, zeren geiagok siñetsi etzuten ark ziona, izanagatik ark zion hau bere Apostol aren lagunak ziotena, eta ark hau esanagatik beste berak bezala ta milagro zenbait, bear zen aldian, egiten zituela.

        Eta beste Apostol jaunak zebilzan bazterretan ere bakoitzak ziran bataitzen ziranak, Apostol hitzak aditu ta milagroak ekusi ta ere, bataitu bage gelditzen ziranen aldean, Jerusalengo, Antiokiko, Erromako ta beste errietako berriak edo histori zuzenak adirazten dutenaz; ta bakoitzagoak edo agitz gutiago izanen ziran bataituko ziranak, aditoen zutenaren alde ekusi ezpalituzte ekusi zituzten milagro andiak.

        Gizona zer den dakienaren eran hitz egiten die S. Pablok egungo bere Epistolan Korintharrei; ta bataitu ta fededunak bezala beren siñistanzan ta fede santan sendorturik uzteko agerzen die gure onerako ta bekatupetik guziok atera ta zerura eramateko Jesusek egin zuen milagrorik andiena; bada agerzen die bere etsaien eskuz ill ondoan Jesusen berezko biztea ta glorira igatea ta guri zeruko bidea trabarik bage ta ango ateak zabalduak uztea.

        Kristo Jaunak Apostol bereei erakutsi zien munduko adile guziei milagroz predikatzeko bide hau, ta erakutsi zien berak egin zuenarekin; bada predikatzen asi zen alditik ill arte berean edo irur urtez egin zituen milagro guziak ez lituke artuko, Ebanjelista S. Joanek dionaz, mundu guziak. Predikatzeko bide hau agertu ez ezik, eman ere zien Jesusek Apostol bereei; bada eman zien bear zen aldian deabru gaistoak aienatzeko, errak buruan eskuak ezarri ta sendaturik uzteko, izurria ta pozoia beren kalterik bage edateko, ta beste milagro anitz egiteko eskua. Eta Apostol jaunen ondorengo predikari anitzi ere eman die Jangoikoak bear den aldirako esku bera ta esku onekin egin dituzte batak eta besteak anitz eta anitz milagro, ta milagroz ekarri dituzte gure legera edo atera beren bekatupetik bestela eskurako etzituzten anitz bekatari ta jentil.

        Kristo Jaunaren milagro anitz ekusten zituzten zenbaitek eskatu zioten egungo Ebanjelio santuak dakarren milagrozko gauza. Galileko itsas bazterrera zen batez ekarri zioten Kristo Jaunari gizon gor-mutu bat eta eskatu zioten eskuz ukitu ta senda zezala. Eskutik artu ta baztertu zuen Jesusek gizon gor mutua, sartu ziozkan bi belarrietan bere beatz-heriak, zabal-erazi ziozkan ezpañak eta aoa, bere listuz busti zion mingañ-mihia, goratu zuen Jesus berak bere burua, begiratu zuen zerura ta asa zen negarrez ta suspirioka ta esan zion gor-mutuari: «Idiq-zabal zatzu», ta Jesusek hau esate berean, idiki ta zabaldu ziran gorraren belarri biak eta aoa, aditzen zuen esaten zen guzia sekulan gortasunik izandu ezpalu bezala ta hitz egiten asi zen bere bizi guzian hitz egin balu bezain ongi ta aisa.

        Eskuz ukitu ta sendatzea eskatu zioten Jesusi gizon hura ekarri zioten artekoak, eta orra zenbat geiago egin zuen Jesusek eria sendaturik uzteko. Zertako ote? Guri adirazteko Jangoikoaren ta predikarien hitzak aditzen dituzten bekatari gaistoak beren egunak gaizki bukatzen dituzten gor gogorrak dirala eta hau da aldi onetan guk ekusi bear duguna.

§ I.

        «Akaball-bukanz gaistoa du», dio Espiritu Santuak, «biotz gogorrezko bekatariak»: cor durum habebit male in novissimo (Eccl. 3,29). Zergatik ote? Ekusiko dugu, ekusi ta nola gogorzen den gaitz-bekatuan bekatariaren biotza.

        Gogorzen da gaitz-bekatuan bekatariaren biotza ura neguan bezala. Bere iturritik irten-ateratzen da neguan hura erdi bero, erdi epela. Arzen du andik bera urrengo lats edo ibairako bidea ta neguan arkitzen duen aize otzak kenduagatik berekin dakarren epelza, ez da ber-bereala izotz-ormatzen ta badabil bere bidez azpiko ibai ur andiraño; baña trabaren bat arkitu ta bere bidetik bazterreko toki zabal batera atera ta gelditzen bada, neguko ifar otzak errazki ta laster kenzen dio daraman beronza. Neguko egun guzi.an ez da agerzen eguzkia edo berotzen ez du ur gelditu ifarrez oztua ta ifar berak aize ta aize egin ta oztuz ta oztuz dijoa. Urrengo arratsean ifarra bizitu ta asten da ormatzen ura ta gisa berekoak badira urrengo egun guztiak, orm egiten da, ta era berekoak izaten badira urrengoak ta urrengo gau-egunak ta ur ormatua arkitzen bada eguzki gutik ukitzen duen toki lezeren batean, egiten da arri ta kristal, zenbaitek esaten dutenaz, edo Espiritu Santuak dion gisan, kristal ta arri dirudien orma: frigidus ventus aquilo flavit et gelavit cristallus ab aqua (Ecl. 43,22)... in similitudinem lapidis aquae durantur (Job 38,30).

        Eratsu berean, bada, anima gaistoa ere gogorzen da bere gaitz-bekatuan. Ongi bizi den anima badabill bere bidez ta Jangoikoaren legea uzten ez duela ta ala dabillen aldian ez da bekatuan gogorzen, ez eta bekaturatzen ere; baña bere bide on hau utzi ta bazterzen bada ta sarzen perillezko jokoan, danzan, edantegian edo lagon-arte gaisto makurren atzapar galduan ta oriekin badabil zezenez zezen, festaz fest, bellez bell, bein ezpada berriz emanen dio hitz loiaren, ukitz zikiñaren edo oroitzapen lizunaren aize otz gaistoak; eta lenbaitlen ematen ezpadio justiziko eguzki Kristo Jaunaren beroak eta graziak, eta predikari edo konfesor on baten hitzak bere bideratzen ezpadu, bazter ta ibiller orietako izotzak eta ortik datorren bekatuaren ifarrak edo infernuko neguko aize gogorrak egun oro geiago oztuko du ta ez da geldituko arri baten gisan bere biotza ormatu arte guzian.

        Orra, ez du aize otz ifarrak bat-batean ura ormatzen; artako negu otzaren ta zeruko eguzkiak erdi utzia dadukan aldiaren begira dago. Hau bera da deabru gaistoak bekatariarekin egiten duena. Bazterzen du bein konfesio ta komunio batetik edo aitzakiren bat billarazi ta utz-erazten dio konfesio ta komunio aldi batekoa ta gero beste ta bestekoa; kenzen dio burutik kongregaziorako ta predikurako gogoa; galerazten dio Jesus sakramentatua Elizan ekustea, Jesusen Amaren errosarioa esatea, egin oi zuen baruren bat egitea edo era bereko beste gauzaren bat; eta lenbizian ez du deabruak geiago nai; asetzen da biotzaren gogorzaren askunz orrekin, dio S. Juan Krisostomok: illi solis duntaxat initiis opus est.

        Baña ez du nai deabruak biotzaren gogortzaren askunz-asier hau aretan gelditzeko; nai du ark hau biotz beraren gogortzak eskatzen dituen beste gauzak eragiteko ta egiten du emen bekatariarekin Ebarekin len paradisuan egiña. Ebari an begiak gorrerazi ziozkan Jangoikoak debekatu zien frut ederra ekusteko; baña frut hura Ebari erakustea izandu zen Eba frutaren zal-erazteko, artara eskua gora-erazteko ta azkenean eskuan arrerazi ta jan-erazteko; ta lan gaisto hau Ebari eragin arte guzian etzen deabru engañaria gelditu.

        Era orretan, bada, bear ez diran gauzak zuri eragin ta bekatu gaistoan gogorrerazteko eramaten zaitu gauz orien egintegi, joko, danz, bell eta fest-jostaket zenbaitetara; bada eramaten zaitu joka dezazun beste gauzetako bear dezuna, besteren gauza edo ezin joka dezakezuna: danzara, an zuri begiz, gogoz, eskuz, oñez, ibilliz, hitzez, belaunez edo beste bideren batez egin dezazun Jangoikoaren legea urratu bage ezin dagikezuna. Edantegi berora, edanez zure burua edo osasuna gal-erazteko; hume gaisoak azitzeko ta zorrak ateratzeko bear zenuena gal-erazteko; zurekin an egoten diranen itxeko bakea nasteko edo zere itxeko gaisoak gero zuk aserrerazteko; lagun arte txarrera edo neska-mutil sallara edo fest artara ta onetara, batak bestea hitzez, eskuz edo beste bidez zikindurik uztera; bukanz gaisto orien ondo ta billan dabill deabrua orietarako bidea ta askunza billatzen duen aldian; ta orregatik deabruak bere asier oriekin azkenean nai duena da amurraiari arranzaleak hamu bazkaz estalia botatzen dion aldian nai duena.

        Ez dakizu zer den arranzaleak amurraiari hamu bazkaduna luzatzen dion aldian nai duena? Amurrai eroak bazk garbi utstzat eta beldurrik bage bazk hamuduna aoan arzea, hamuz hura josi ta bein bere eskura ta azkenean maira eramateko. Hau bera, bada, da deabruak nai duena len ekusi ditugun jostaketak edo gure aragi atseginz-zale galduak nai dituen beste bazkak agerzen dizkigun aldian; bada agerzen dizkigu bazk oriek estalzen duten bekatuaren amu zorrotza guri tragarazteko, bere eskura bein ta gero infernuko maira gu eramateagatik; eta bere arranz galgarri orretan dabill deabru gaistoa, ill ondoan gu sulezean betiko sartuak uzteko.

§ II.

        Zenbait aldiz lenbiziko bekatuarekin eramaten du deabruak anim-arraia bere infernura, baña geienetan ez; ta bekatuaren hamuarekin emen gelditzen zaion bekatariak iges egin ez dezan, egiten duena da arranzaleak arpoia sartu dion balearekin egin oi duena. Arrai andiegia da balea hamuz ta hariz arrapatzeko ta hau atzitzeko billatzen du arranzal-mariñellak arpoi bat bere sokarekin. Txalup ondoan balea ekusi horduko arzen du esku batean arpoia, bilzen du bestean ari ditxekon soka ta txalup gañera igan ta baleari tiratzen dio bizkar-saietsera. Arpoiak baditu amuaren gisako trabak eta bein ongi sartu ezkero, barrenean gelditzen zaio baleari arpoi punt-trab-duna. Arzen duen miñarekin sarzen da bereala urpean, ematen dio mariñelak soka ta badarraika beren txaluparekin, zeren dakien ez duela ats-asnaserik urpean arzen ta laster agertuko dela an edo emen.

        Ur gañera datorreneko bilzen du mariñelak arpoi-soka bere txaluparekin bale erituaren aldean arkitzeko. Aratzen dira laster aren lagun txalup-dunak. Saiets bakoitzetik sarzen diozkate batak eta besteak eskuan dituzten burdin zorrotz txuzo ta lanz luzeak, egiten dioten zulodi guzitik odolez ustu ta lenbaitlen ill-erazi naiez. Horduko oñaze berriekin urratu nai ditu baleak bazterrak eta ondatzen da berriz itsasoan ta badabill urpean odola ta odola dariola, bearrak berriz ur gañera dakarren arte guzian. Berriz agerzen deneko an ditu bere aldean mariñelen txuzad berriak eta egiten du leneko aldian egiña; baña len bezain aserkunz eta asaldanz andiarekin ez, zeren len baño gutiago den duen odola ta indarra. Eta urrengoan edo beste agerraldiren batean gelditzen da betiko ur ganean ta txuzadaka kenzen diote nai bezain aisa duen odola ta bizia; ta beti eskuan iduki duten sokarekin txalupari lotu ta badaramate arraunka ur bazterrera; kenzen diote duen gizena, urtu ta lumera egiteko; erre ta jaten dute giarra ta salzen dute gañerako guzia.

        Bekatuaren hamua iritsi duen bekataria badabill bale arpoidun onen gisan batetik bestera; baña bere eskuan iduki oi du deabru arranzaleak hamuaren haria edo beka-bidea; ta aragiaren edo gogo gaistoaren ats-asnasea artu nai duen aldian tiratzen du deabruak leneko bere jostaketara, edantegira, danzara edo beste bekatu-bideren batera ta bekatu berriz urratzen dio an bere biotza.

        Uzten dio gero deabruak jaten ta edaten ta lo ta beste bere lanak egiten, bai ta konfesatzen ta komulgatzen ere; baña bere hamu-bekatuaren haria eskutik utzi bage, aldiak dakarren aldian ta bekatuduna bere bide galgarriratzen den guzian bekatuaren txuzada berriak ari emateko ta aldian baño aldian zeruko indar ta beldur gutiagorekin uzteko; bada bekatu bakoitzarekin galzen du bekatariak Jangoikoaren grazi-aldi ta lagunz andia, eta zenbat ere laburragoak zeruko lagunzak, anbat txikiagoak bekatudunaren indarrak; eta bidenabar zenbat ere gaitzera oituagoa, anbat beldur gutiagorekin bekatu berrian sartu ta arkitzen dena.

        Gaitz-bekatura oitzen denak ekusten du zenbait denboraz ez diola Jangoikoak bizia kendu, ez eta osasunket eta ondasunket andirik ere; bada anitzi Jangoikoak kenzen ez die orrelakorik azkeneraño ta esaten du Eskriturako erotzar batek ziona: «Zer gaitz edo naigabe da nigana dena, nik gaizki ta bekatu egin badut ere?»: peccavi, et quid mihi accidit triste? (Eccl. 5,4), ta gelditzen da, bekatu ta bekatu egin ta ere, kezkarik bage ta ill bear ezpalu bezain lasai eta bekatuan gogorturik gelditzeko beldurrik ez duela. Baña orrelakoetatik zenbaiti agi-gertatzen zaie S. Gregorio andiak agerzen digun bati len gertatua.

        Bizitz eneze gizon batek egin zuen larunbat santu batez bekatu. Egin bezain laster gelditu zen agitz arritua. Egun artan ta urrengoan edozein ots edo soñu adi zezaneko, an zetorrela uste zuen deabru amurratua, hura artu ta bizirik sulezean ondaturik uztera; ta ondatu beldurrez egiten zituen nork daki zenbat ziñatze, otoitz eta gauz on. Irugarren egunerako oztuise zen aren beldurra ta zazpigarren eguneko arkitzen zen beldurrik bage ta konfesioz oroitzen etzela. Ustekabean ta konfesatu bage ill zen egun artan ta ortzitu zuten beste illen gisan. Andik laster atera zen obi-arriaren zirritutik keez nasturikako ta usai gaistozko su bat. Kendu zioten gañetik arria ta arkitu zuten illaren gorputza su ta gar egiña ta infernuko usaia zeriola; ta etzen itzali sua, ez eta kendu ere usai gaistoa, esku batean bill ziteken auts egin artean gorputz guzia (Dial. c. 13).

        Baña bekatari hau ta onen erako zenbait ez dira orain guk ekusten ditugunak; guk orain ekusten ditugunak dira bekatari bekatuan gogorturik eta balea mariñelen eskuan bezala ilzen diranak. Ekusi dugu odola ta indarra kenduz ilzen dutela mariñelak beren balea; ta deabruak gogorzen du bekatariaren biotza, bekatariari gal-eraziz Jangoikoaren lagunz anitz eta grazi ta bekatar bera utzi artean, grazi ta lagunz orien odol gutirekin ta indarrik bagez ur gañean gelditzen den balearen gisan ta eran. Horduan zenbat gauz on adituagatik, ez du bekatariak egiten egin bear lukena, zeren deabruak loturik dadukan bekatu beraren sokaz ta katez ta zeren bere bizi zikin izugarriak arritzen duen gauz enik egiten ez uzteko; ta gelditzen da, ilzen dagoen balea mariñel-arranzaleen atzaparretan bezala, deabru gaistoaren atzapar izugarrian; ta gelditzen, infernuko sutegian erretzen ta urzen sekulan ta beti egoteko. Orra bekatuan gogorzen denaren zori gaistoko akaball-bukanza. Eta orra gogorz orretarako bidea.

        Artu dezu zuk ere arako bide hau? Asi zara egiten zenbait bekatu? Fili, peccasti? «Ken zaitez ortik eta ez bekatu berririk egin bein ere», esaten dizu Espiritu Santuak: non adiicias iterum (Eccl. 21, 1). Eta bekatu berriak eragozteko artu ta lertu bear dituzu Babiloniko mutil txiki guziak. Zori enekoa hau egiten duena: filia Babilonis misera... beatus, qui tenebit, et allidet filios ad petram (Ps. 136, 8). Zer aur dirala uste dezu Babiloniko aur gaisto arri batean zuk lertu bear dituzunak, bekatu berririk ez egiteko? «Oriek dira», dio S. Agustinek, «bekaturako naikunz galgarriak»: nascentes malae cupiditates (hic). Eta naikunz oriek zuk lerzeko edo zeregandik aienatzeko, utz izkitzu agertu ditugun bekaturako bideak eta beste galgarri guziak; zai zatzu zere begiak eta animaren beste ate ta leioak, eta ez dizute biotza gogortuko zere bekatu egiñak. Aterako dezu zere burua erio gaistoaren atzapar gaistotik eta iganen zara zori eneko glorira. Jangoikoak dizula artako bear den lagunza ta grazia. Bai arren, bai.