XXXVII
Espiritu Santuaren
Bazko bigarren eguneko irakurraldia

Sic Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum daret. Joan. 3

Gaia: Espiritu Santuaren etorbide
ta indar andia ta eskatzen duten prestanza

        Atzokoaren gisan egungoa ere Espiritu Santuaren festa da ta al-ere ez da ageri gaurko Ebanjelio santuan Espiritu Santua, Espiritu Santuaren etor-er berera zuzenzen dena bad-ere Ebanjeli guzia; baña egun bertako Epistolan agerzen zaiku siñisle on zenbaitetara etorria. Espiritu Santua artu ta zenbait denboren buruan predikatzen hari zen bein Jerusalendik urruti S. Pedro. S. Pedroren sermoi ta prediku onetan arkitzen ziran judatar zenbait Jesusen lege berrian sartuak eta beste guziak jentillak ziran. Aldi artako bere enzule guziei esaten zien S. Pedrok: «Guri bere Apostol eskolarrei agindu ta manatu zigun Jesusek mundu guzian ager genezala gerok dakiguna ta hura bera dela Jangoikoak illen ta bizien juez egiña. Hau bera da lege zarreko profetak agertu ta klaratu zutena ta ez da orien artean bat (bide batez edo bestez) hau egin etzutenik. Profetak adirazi zutena, bada, ta guk gerok dakigun ta adirazten duguna da dena den gisan ta Jangoiko-gizona dela Jesus siñisten dutenei ta siñistanz onek eskatzen duena egiten dutenei beraren betiko Aitak barkatuko diela egin duten bekatu ta gaiztaginz guzia».

        S. Pedrok hau adirazi zuen aldian aren predikuan arkitzen ziran guzietara jaitsi zen Espiritu Santua, ta horduraño jentil ta idolotar mutuen eran izandu ziranak, asi ziran hitz egiten Espiritu Santuz bete ziranen gisan ta len etzekizten zeruko hitzkunzan gauzak esaten ta len Jangoikoaren berria ta siñistanza zuten berak bezain zuzen-ederki Jangoikoa beren laudanz-bedeinkanzez betetzen. Hau ekusi ta arritu ziran S. Pedro berarekin ara ziranak eta an arkitzen ziran judatar fededunak, eta aldi artan Kristo Jauna beren Jangoikotzat artu zuten jentil guziak batai-erazi zituen Apostol berak.

        Eta orra, siñistanz ona ta gure legeko fedea da animak Espiritu Santua arzeko prestatzen dituen gauza; ta gauz, siñistanz hau Nicodemusi arrerazteko egungo Ebanjelio santuan Jesusek agertua. Jerusalengo gizon andien konzilio ta bilkunz batek illerazi zuen Jesus maitagarria. Gizon orietatik bat zen Nicodemus, baña konzilio artan oriekin sartu bazen ere, etzuen onzat eman Jesusen eriotza, zeren lenagotik Jangoiko-gizonzat artua zedukan Jesus maitagarria, ta artua zedukan Jesus berarekin egondu zen aldi bat ezkero. Aldi ori da egungo Ebanjelioan arkitzen dugun egonaldia.

        Aldi onetan, bada, beste gauzak ere bai, ta esan zion Jesusek Nicodemusi: «Orra zein maite duen Jangoikoak mundua; gal ez dedin igorri ta bidaldu dio gizon egiñik bere Semea, ta munduak ez galzeko ez du onek esaten diona siñistu ta aditzen diona egitea bai ta besterik bear. Hau egiten duena ongi aterako da beste munduko tribunalean; ez du alabaña ara eramanen beldurrik bage ager ez diteken gauzarik. An ezin ager ditezken gauzak gaiztoen gauzak dira, isilka ta gordeka egiten diran gauzak eta Jangoikoaren legeak debekatzen dituenak eta mundu itsuari argi egitera datorren Jangoiko berearen Seme Jangoiko Jesusek ere debekatzen dituenak». Orra gaurko Ebanjelio guziak Jesusek Nicodemusi esaten diona.

        Jesusek Nicodemusi esatea Jangoikoaren tribunalean ez dela ongi aterako Espiritu Santua ta onen grazia artu ez duena, esatea diña da an ongi aterako dela siñistanz ona ta fedea duena. Espiritu Santua artu ta an ongi aterako denak, bada, prestatu bear du bere anima siñistanz orrekin ta beste gauz batekin. Zer gauz den beste gauz hau ekusiko dugu, ekusi ta zenbat bidez datorken animara Espiritu Santua.

§ I.

        «Espiritu Santua ez da beti gisa batean etorzen anim guzietara», dio S. Thomasek (I. p. q. 43); «etorzen da», dio, «zenbait aldiz agerian bezala ta besteetan gorde-estalia». Hau bera da lurreko edozein erregek ere egin oi duena; bada eizira edo isilkako debozioren batera ateratzen den aldian lagun gutirekin ta gordearen gisan dabill; baña lenbiziko aldian bere kortean sarzen edo egun andiren batez karrikaz-karrika dabilzen guzien erdian agerzen da karroz ederrenean, zaldizko soldaduz ta soldadu armatuz ingurutua, bere jauregiko zaldunak beren kotxe-karrozetan dakarziela, ta erriko ta beste an arkitzen diran guziak leiotik, balkoitik eta toki ageri guzitik biba-ka, mokader zurizka ta beso-ka dagozkala.

        Espiritu Santuaren lau etor-modu agerzen ditu S. Thomasek. Lenbizikoa da, dio, Jordan deritzan ibaian egin zuena. Sartu zen bein Jesus ibai andi onen urean S. Joan Baptistak ematen zuen bataioa arzera ta beraren betiko Aitak munduari adirazi naizik etzela Jesus an bataitzen ziran besteak bezala bekataria, idiki zuen zerua ta igorri usoa zirudiela Espiritu Santua, ta bi edo iru jira Jesusen inguruan eman ta jarri zen poliki beraren buru gañean ta denbor berean aditu zen Aitaren hitza: «Hau da atseginz andi bat egiten didan nere Seme maitea» (Luc. 3,22). Espiritu Santuaren aldi onetako agerkunz onek eta ur gañeko agerzak adirazten dute andia dela bataitzen denaren animan Espiritu Santuak egiten duen zori oneko grazi-isurza.

        S. Thomasek dakarren Espiritu Santuaren bigarren agerza da Jesus beragana Taborko mendian egin zuena. Igan zen bein ara Jesus bere irur Apostol artu ta, eta bat-batean ingurutu zuen an argizko odei batek eta gelditu zen Jesus aurpegian eguzki ederra zirudiela ta argi guztiz txarmagarriz betea; bada elurra bezain zuriak gelditu ziran Jesusen soñeko guziak eta arkitu zen beraren gorputza zuen Jainkonzari zegokan edertasunez jaunzia. Arritu zen anbat edertasun ekusi ta S. Pedro, ta an zuela uste zuen zeru guzia ta agertu zion Jesusi betiko an gelditu nai andia. Nondik zela uste dezu Jesusen aldi artako edertasun hau? «Ingurutu zuen odei artan zetorren Espiritu Santutik», dio SThomasek; ta hau bera da Eliz Ama santak transfigurazioko festan adirazten diguna; bada fest onetan dio Elizak, «argizko odeian ta odei agitz edertuan agertu zela Espiritu Santua»: in splendenti nube Spiritus Sanctus visus est.

        Espiritu Santuaren irugarren ager edo etor-modua Doktore santu berak dionaz da Kristo Jaunak biztu ta zerura baño len bere Apostoluei aiz-egin ta egin zuenaren gisakoa. Aldi onetan eman zien Jesusek Apostol bereei mundutar gaiztoak beraren legera ekarzeko ta Jangoikoarekin bat egiñak uzteko bear zuten esku guzia; bada eman zien gaizto beren bekatu itsusi andienak ere barkatzeko bear zutena, ta eman zien esku andi hau bere ezpañez aize egin ta esaten ziela: «Ar orretako Espiritu Santua»: insufflavit in eis, et dixit: accipite Spiritum Sanctum: quorum remiseritis peccata, remittuntur eis (Ioan. 20,22). Aldi onetako Espiritu Santuaren etorrerak adirazten du apaiz egiten diranak egite berean Obispo jaunaren hitzez arzen dutela Apostol Jaunak izandu zuten egitekoa ta eskua, ta bidenabar arzen dutela Espiritu Santuaren indar ta grazi beren egiteko hau ongi egiteko bearko dutena.

        Espiritu Santuaren laugarren ager-modua da guzien artean otsik andienekoa ta geiena munduan banatu zena, ta hau da atzo ekusi genuena ta Jesusen Ama, Apostol guziak eta orien lagunak Jesusen afaltegian graziz ta doaiez bete zituena. Mihi-mingañen itxura zuten gar zatietan ta gar zati an arkitzen ziran guzien buru gañean gelditu ziranetan agertu zen aldi onetan Espiritu Santua, ta agertu zen soñu ta eskanbil andiarekin; bada Espiritu Santua artu zutenak eta orien itxe-aldeetakoak beinzat aditu zuten buru gañean trumoiez urratzen den odei baten soñuaren erako soñu edo aize andi bizi bat; eta soñu ta aize, Espiritu Santua artu zutenak beldurtu ta oarrerazi zituena; beldurrera ta ikarkunz andi onen ondoan jabetu zen Espiritu Santua an arkitzen ziran guziez, dio Eskritura Santak: seditque supra singulos eorum (Act. 2,3).

        Laur oriek dira Espiritu Santuak agerian egin dituen ta Doktore santuak dakarzen etor-modu-erak; baña ezin konta-al-diña ezkutuan ta isilka egiten dituenak, ta egiten du orretan Espiritu Santuak emengo errege jaunak egin oi dutena: bein edo berriz agerian ta soñu ta eskanbil andian ibilzea ta egun oro isilka ta ezkutuan bezala.

        Isilkako Espiritu Santuaren etorrera izandu zen S. Pedroren egungo Epistolako predikaldian egin zuena; baña aren etor-modu hau laster ezagutu zuten S. Pedrok eta S. Pedrorekin an arkitzen ziran judatarrak, zeren artu ta bereala asi ziran hitz egiten Espiritu Santua artu zutenak baizik hitz egiten etzuten eran. Milagrozko hitzket oriek bear ziran Jesusen lege berria ager berrian. Geroz ere izandu dira zenbait santu Espiritu Santua artu ta era bereko hitzketa egin dutenak; baña egin dute Jesusen lege bera berriro eraman duten bazterretan ta orietatik dira S. Francisko Xavier ta S. Luis Beltran.

        Orrelako milagroen bearrik ez den gure baztarretan ere askotan ezagun da norgana etorri den Espiritu Santua ta hau ezagutu nai duenak egin bear duena da nola bizi den bakoitza ekustea; bada Espiritu Santua arzen duena gaiztoa bazen, onzen da ta ona bazen, obetzen: praecipue missio invisibilis attenditur, quando aliquis proficit in aliquem novum statum gratiae (ubi sup. ar. 6 ad 2.). Hau da Samuelek Sauli bein esan ziona: «Zuganako da, esan zion ark oni, onelako aldian Espiritu Santua ta egiñen dezu len ezin egin zenuena»: Insiliet in te Spiritus Domini... eta mutaberis in virum alterum (I. Reg. 10,6).

§ II.

        Espiritu Santuak isilka egiten dituen etorrerak dira geretzat guk eskatu bear ditugunak, eta eskatu bear ditugu lendanik arzeko prestatu ta. Hau da edozein gizonek errege andi bat bere itxean arzeko egiten duena, bere itxe guzia ongi garbitu, txuritu ta apainzea; ta deus-ez bat da munduko andi ta errege guziei dagoten prestanza Espiritu Santuari dagokanaren aldean, bai ta errege aberats-emalle andienak bere etorraldian utz dezakena ere Espiritu Santu berak berean uzten duenaren ta utziarekin eragiten duenaren aldean ere, bein Elias profetari ta beste batez Judith alargunari eragin zionak adirazten duenaz. Bata ta bestea arkitzen ziran beren aldian era ta gis agitz ertsi-estuan ta Espiritu Santuaren bear andian; israeldarren artean bata, ta bestea eun ta berrogei mill soldaduk ingurutu zuten erri txikian. Hau zen Judith, Elias bestea.

        Eliasen neke andi estu hau izandu zen israeldarren errege gaizto Acaben ta onen emazte Jezabel ez obearen denboran. Acab zen, Eskritura santak dionaz, israeldarrak izandu zuten erregerik gaiztoena: fecit malum in conspectu Domini super omnes, qui fuerunt ante eum (3 Reg. 16,30). Onez etzuen ondu nai Acab erregek eta zeatuz bazen ere zentzarazi naiez, igorri zuen Jangoikoak Espiritu Santuak emanikako grazi ta esku andiarekin Elias profeta ari esatera: «Jangoikoari nik eskatu arte guzian agortuko dira zeruko odeiak eta ez dute ur tanta bat ere botako»; ta urte zenbaitez ark ez eskatu ta etzuten bota, ta gero, bota zuten aldian, bota zuten Elias berak Jangoikoari eskatzen ziola; bitarte guzian Jangoiko berak daki zenbat neke ta egarri ekusi zuten israeldar ta orien ganadu guziak. Egun batez kendu ziozkan Jezabeli bere profeta txar gezurti guziak eta Jezabel (zen guzia) su ta gar egiña ibilli zen, nondik hura arrapatuko zuen zazpi mil zati egiñik uzteko; ta aren igesi, zearka ta bide ezaguntara bage, joan zen berrogei egunez Elias Oreb zeritzan urrutiko mendi batera ta Jezabel sutuaren beldurrez sartu zen ango zulo batean.

        Agerzen zaio an aingeru bat eta esaten dio: «Or zertan zaude, Elias?». «Nere burua zaitzen», eranzuten dio Eliasek; «bada profet guzietatik ni gelditu naz bizirik eta ill nai naute ni ere; ta beste guziak baño amurranz andiagoarekin ni, zeren Jangoikoaren izenean beste profetak baño geiago zeatu ditudan nere Jangoikoaren etsaiak». «Ez dezu perillik», esaten dio aingeruak, «Jangoikoak gordeko zaitu edozein tokitan. Zoaz mendi gañera, etorriko zaitzun Espiritu Santuaren lagunza ta indarrak arzera ta presta zaitez arzeko otoitzez ta Jangoikoari eskatuz»: sta in monte coram Domino: ecce Dominus transit (ibid. v. 11).

        Egiten du Eliasek aingeruaren esana ta aditzen du mendiko arbol ta arri guziak ondotik ateratzen dituen aize bat eta uste zuen an zetorkiola Jangoikoa. Baña «Ez», esaten diote, «ez dator zuretzat or Jangoikoa». Badator bereala lurraren ikaranz eta asaldazio andi bat eta bereala zeruko otsa: «Ez eta emen ere»: non in commtione Dominus. Badator gero su andi bat ta onekin batean zeruko hitza: «Ez eta suan ere». Badator azkenean aize mee leun bat eta artan zetorrela Espiritu Santua ezaguturik, estali zuen aurpegia ta atera zen aren bidera ta artu zuen bere egitekorako bear bezala; bada aren aldi artako egitekoa etzen lengo gisan gizonak zeruko suz erreak uztea, profeta gezurti anitz ill-eraztea, errege ta erreinu guzia aize idorrez ta zeruko agorrez zeatzea, baizik Hazael Siriko errege ta Jehu Israelko egitea ta Eliseo bere ordezko profetatzat arzea; ta egiteko onek eskatzen zuen suz ta garrez beterik arkitzen zen profet bat ez, baizik profet leun eztiduna ta era onetakoa egin zuen aldi artako etorraldian Espiritu Santuak Elias profeta.

        Beste egiteko zen Espiritu Santuak Bethuliko alargun Judithi bere aldian emana; bada eman zion munduko soldadu nagusi arroenari bere eskuz burua ta bizia kenzea ta bidenabar eman ziozkan artako bear zen biotza ta indarra. Asiriko erregeren soldadua zen soldadu arro hau. Holofernes zen soldadu onen izena. Holofernes onek eun ta berrogei mil soldadu oñezkorekin, ogei ta bi mill zaldizkorekin ta nork daki beste zenbat mil jenderekin ingurutu zuen Bethuliko erri txikia, gosez ta egarriz edo beste bideren batez laster arzeko. Beste aldeetara bota zuen ara zijoan ur guzia ta egarriz ta gosez agitz estutu zituen erritar gaisoak eta bost egunen buruan beren buruak eta erria Holofernesi emateko asmoan zeuden erriko berak ere, bitarte artan andik edo emendik arzen ezpazuten zerbait lagunz eta arinz.

        Hau aditu ta aserretu zen Judith, eta deitu ta esan zien errian esku geiena zutenei, nola artu zioten Jangoikoari berea ta eman ziozkaten bost egun, oriek joan ezkero Holofernesen eskuetatik ezin atera zitzakena baliz bezala. Adirazi zien oriek berak eta beste erritar guziak egin bear zutena; sartu zen bera bere otoitztegian zilizioz ta autsez betea, ta auspez jarririk eskatu zion Jangoikoari humiltanz eta uste andian, ziola bere egitekorako biotz eta indar andia: da mihi in animo constantiam. Jaiki zen andik biotz osoarekin ta Espiritu Santua arturik, eta artu zuen adirazi ziona osoki egiteko asmo ta gogoa, ta bere neskame bat artu ta atera zen erritik; sartu zen soldadu guzien erdian; billatu zuen orien nagusi Holofernes ta, orditu zen arrats batez, bere ezpatarekin kendu zion burua ta, hura gorderik zeramala, itzuli zen soldadu beren erditik errira ta, illik hura ekusi ta, beraren soldadu guziak eskuko armak aurtiki-bota ta zutena utzi, ta joan ziran igeska bizirik gelditu ziranak beren erregegana. Orra non Espiritu Santuak ematen duen aldian aldiak eskatzen duen indar ta lagunz guzia.

        Eta orra bidenabar nola erdisten den Espiritu Santua, otoitzez ta eskatuz. Ala erdits zuten Eliasek eta Judithek, ekusi dugun bezala; bai ta Apostol jaunak eta orien lagunak ere; bada Espiritu Santuaren begira egondu ziran anitz egunez ta egun orietan egondu ziran otoitz ta otoiz ta eske ta eske. Nai badezu, bada, etor dakizun Espiritu Santua, damuz ta konfesioz garbitu biotza ta egin aren eske ta eske, bere etorraldian ematen dizun grazi ta indar andiarekin bizitz berri on bat egiteko ta artuko dezu, bai. Jangoikoak dizula, bada; bai ta hau bein ta berriz ta askotan ta beti ongi eskatzeko grazia ere. Bai arren, bai.