GABONETAKO ATEA

        Kepa deunagaz ta Judaren onduan, Josu, Ujazd urittik Piotrkowragiño joyan. Antziña-antziña ixan zan, gaur lurrak ikusten diran tokijetan urak baño eztiran orduban eta orain baratzak diran lekubetan oyanak ziran. Lurralde au basamortu baten antzekua zan, basetxe bat aurkittu-arte oinkada asko emon biar ixetan ziran eta gaztelurik azirako be etzan.

        Josu otz-zan eta minkarrija berari begiratzia. Arrijak eurak, be, ixotzez gogortuta egozan; Gabon-gaba zan. Irurak gose andija ziran eta ez txabolarik, ez ostaturik eta ez arimarik etzan ikusten. Noxian bein atseden egitteko asmoz geldittuten ziran: baña beriala jatsitten ziran otxuak eta pisti basatijak ziralako inguru aretan. Zelako orrubak eta otsak egitten ebezan, ikeraz ikaratuteko bestian.

        Kepa deunak zigortxu bat ekarran eta Judan arrijak artu ebazan. Jaunak esan eutsen:

        — Bilddur ezadixe, ene semetxu semiok. Zubekin naz!

        Kepa deunak eta Judak bilddurrik ezeben ixan; baña basabere bat beti basabere bat ixaten da eta, biar ba, gauzarik onenan tantai on bategaz ibiltia eskiyerrena ixaten yaku.

        Gaztelu batera gabaz eldu ziran. Antxe atseden egin eta otza kentzia uste eben. Baña doistarrena Gaztelu a zan eta atiaz mokoz-moko egin eutsen. Kepa deuna amorruz amorraturik joyan eta bere tantai ederra doistar baten buruban ausi-ausi gura eban. Juda, be, mormor etorran.

        — Sutan nago, Jauna, sutan nago! Sasi-gane aretan dagon ollarrari samea kenduko neuskijo, ia baretuten nazan.

        Baña Jaunak esan eutson:

        — Artez zagoz. Gixonak burubakuak dira; orrexegatik gaiztuak dira. Tximiñi-artian azke-ixaten da batak bestiari gauzatxubak estutia, baña gixonak gixonari lagundu biar dautso. Ludija olakoxia ixango da luzaruan...

        Eta aurrera joyan izketan, bere ikasliak, barriz, ostez yatorkozan. Otzaren-otsak gosia ekarran.

        Azkenez ostatu bat idoro eben.

        — Sartu gadixan —Josuk esan eban—; oindiño gixon onik bada ludijon.

        — Irakaslia —erantzun eutson Kepa deunak—, lauziriko bat eztarogu baña... Irakasliak sakelak zabaldu eragin eutsozan, baña txakur txikirik be, ezeukan, eta bere bijotza saminddu zan.

        — Neuk bere eztaukot —esan eban—. Ik, Juda, ordañez emon egiskuk.

        — Polskako txinditxu bat daukat —erantzun eutsen.

        Bi eukazan, baña gauza gatxa bijak emotia ixan yakon.

        Jaunak ondo ekijan Judak guzurra esan ebala. Judak atera ebazan sakeletik ogeta zortzi «gros» edo «sos» eta gustija txindditxu txikerretan.

        — Beste sos bi ixan biar dira-edo, baña okuluren baten yatzaz —esan eban idoro nayez.

        Eta berekiko iñuan: «Olantxe geyago aurreratuko dot». Jaunak artu ebazan txinddijok eta sartu ziran ostatuban.

        — Josukisto onetsija bedi!

        — Gixaldiz-gixaldi! Ondo etorrijak zadiz, on-onok. Nora zarua Goikuak dan eguraldi onetan?

        — Ludiz, emakume on ori, ludiz. Zeozer jan dagigun ete dozu? Arnasarik be artu eziñik gatorz.

        — Bai; ogija emon egiskuzu beriala —Kepa deunak jardetsi eutsen.

        — Ogirik eztogu.

        — Ondo dago: gaztai atxaltu batzuk edo lukainka...

        — Olakorik be, eztaukat!

        — Orduban, ene emakume ene ori, lapiko bete azeak edo errabunak..

        — Ezerez!; bein eta birrittan eztaukadala ezer dirautzubet. Zubek baño lenago beste jaun batzuk etorri dira ta gustijak iruntzi date.

        — Eta, pattarrik eztaukazu?

        — Pattara bai, baña txarra dala dirautzubet. Onena eruan dabe, len.

        — Edontzikada bana artuko ete dozube? Jaunak ittaundu eutsen.

        Judak txistuba jaurti eban goruntz eta Kepa deunak iñuan:

        — Tira, eztausku txarrik egingo. Edozer ondo etorriko yakula uste dot, bijotza, ba, abuan daukagu.

        — Baña sardiña-zarrik eztago? Biar, ba? —ittaundu eban Judak, gorrizka a arrain-zalia zan, ba.

        — Zardiña-zarrik eztago.

        — Zer egingo dot zeben aldez, ene lagun onok? —ittaundu eban Josuk tamalez.

        — Ene, ordaindu gura badozube, ata bat idoroko geunke —erantzun eutsen ostalari-emiak.

        — Geu berbazko gixonak gara, ordainduko yatzu —erantzun eutsan Josuk. Emon egiskuzu aberetxu ori ta laster erosiko yatzu.

        Emakumia juan zan eta aren billa eta Judak eskubetan artu ebanian, ikeragarrizko gora-berak egin eutsozan. Saleroslia baizan-eta. Lenengo aztatu eban, gero lumai putz-egin eutsen aragija ikusteko eran.

        — Argal argaltxu dago. Auts pillo bat baño ezta. Neuretzat bakarrik balitz, tira gosia kenduko neuke, baña irurontzat asteko be eztakagu.

        Kepa deunak burubari zirkin-eragin eutsan, berak bakarrik, be, jango ebalako aberea.

        — Egosi egixu —Josuk agindu eutsan. Gero ikasliakana zuzendurik:

        — Gauza gitxitxu dala irurontzat ezteritxazu, Kepa?

        — Gitxi da bai, jauna. Onduan baleukaz aza batzuk eta ogi zati bat.

        Josuk oldoztu eban zeozer eta esan eban:

        — Gauza bat egin dagigun: lo apurtxu bat egin daigun eta gosia baretuko yaku. Bittartian atea egosiko da eta ametsik ederrena egin daunak jan begi atea.

        Irurak etzun ziran berokiñaren onduan eta lo-egiten. Ordu bat geroxe Josu iratxartu zan.

        — Gora... Kepa, ametsik egin dozu?

        — Jauna, zeure ordezkua nintzala amets-egin dot eta zeure ogasunen giltza neukala. Txabola bat neuretzat neukan eta zintzoro otsein-egitten neutzun.

        — Ondo dago, adizkide mattia, neure ordezkua zara —Irakasliak esan eutsan esku zoragarrizko artian Keparen buruba—. Eta neuk... neuk zerubetan nintzala amets-egin dot. Lurrean txirorik, ez gaiztorik, ez maltzurrik etzalakuan, zerubetan nintzala; baserrittar bakotxak lur ederrak eukazala ta ludi osua pozik bixi zala.

        — Zeuretzat atea ixan bedi, ene Jaun orrek emetik ederrena egin dozu-ta —Kepak esan eutsan, gosiak tripetan aginka egitten eutsan-arren.

        — Eta zeuk Juda, zer amets-egin dozu? —mattekiro ittaundu eutsan, begijak igortzitten eguan gorrizka ari begira.

        — Nik Jauna? Neuk amets-egin dot... amets-egin dot atea jaten nebala —ixilka esan eban, bere begijakaz goyak zulatuten euzan artian.

        — Tira, ametsik txarrena ixan dozu. Emakume orrek ekarri egixu ata ori!

        Arinka eldu zan emakumia eta esan eutson Josuri gorrizka arek jan ebala eta osua, txakurrentzat azurrik bere itxi barik.

        Josuk errukiz begiratu eutsan Judari.

        — Orduban egiz amets-egin dozu atea jaten zendubala? Ametsik onena ixan dala, eztakixu?

        — Bai, amets on bat —bestiak erantzun eutson, begiratu-barik eta bere bixar loyari tira-egitten eutsen.

        — Bai, ezta? Juda, amets ori egin dozu, ezta? Tira, ba, geratu zadi berton ateak jaten eta azeakaz eta ogijaz jan egixuz. Neu ta Kepa beste toki batera juango gara, iñor atzipetuten eztaben lekura. Eta bijak juan ziran.

        Ona zegattik gaur Polskakuak baraubak gordetan dabezan.

32-XII-24, Lauaxetak euzkeralduba