«ZENBAKIZTIJA»

        Idazti onegaz jazo yatana badaezpadakua ezta. Apal-ostia neure esku-artian jaso neban. Apal-ostia lango ordurik idaztijak irakurteko eztago.

        Leyua zabalik ba-daukazu, argira aneika mitxileta etorriko yatzuz. Baña gabeko irakurrijak beste onura bat daukoe: urrengo goxian bixi-bixi gomutan dagoz.

        Bart, ba, «Zenbakiztija», Euzko-Ikastola-Batzak argittaldu daun zenbakizti barrija jaso neban. Olako idaztijak aldija igarotekuak barik zentzunez arakatutekuak dira. Burubak lan egin biar dau! Edonok nekegarri dirala idazti orreik esango leuke.

        Lenengo ingoskijan asi nintzan. «Arana-Goiritar Sabinen gomutez», neure begijak aurkittu eben. Idazti baten aurrian jarteko itzal txarra ezta, itzal ori. Arana-Goiriren babespian ondo dago.

        Euzko-elertijak beste nori bere lorakuntza zor dautso? Ganera geure Irakasle arek umiak begijetan erabilli euzan. Gomutan: «Umiaren Lenengo aizkidija» Bizkaiko euzkeraz irakurtzen ikasteko. Buru-argija zan eta umiak ikaspidez aztia zer zan ondo ekijan. Euzko-Ikastola-Batza ixango ete-zan Sabin ludijon agertu ezpazan? Neure ustez, ez. Euzko-Ikastola-Batzarik etzan sortuko Sabin jayo ezpa-zan. Nori opaldu idaztiño au, ba?

        Apal-ostian, «Zenbakiztija» irakurten asi nintzalarik gogai onexek erne yatazan. Mai-ganian idazti barrijau zabalik neukan. Sabinen gomutea neure ametsetan nerabillan.

        Bigarren ingoskira juan nintzan. Ara zer aurkittu neban: «Zenbakiztija, Lenengo mallea. «Nabarriztarra'k atondu ta Euzko-Ikastola-Batzak argittalduta. Bilbao, Verdes-Atxirikatar E.ren Irarkolea. Correo-9 eta Cruz-5».

        Nok atondu, nok argittaldu ta non irarri daben, gustija jakin dot. Eta nor da «Nabarriztarra» ori, ba? Bere etxian ezaguna? Ez, geure euzkera onetan sakonkiro diñardun idazle argijenetariko bat «Nabarriztarra» dogu. Ointsu «Josutxu» otoi-idaztiñua argittaldu dau. Lenago barriz «Aste Gurena». Gipuzkeraz «Gramatica Vasca» eta beste sei-saspi idazti geyago. «Amaika gabetako ipuñak» bere, idazle onek euzkeralduten dauz.

        Orren besteko langillerik euzkereak eztauko. Euzkeraz ondo idazten ezeze, euzkerea sakonetik arakatuten be, ondo ikasija dogu. Zenbakiztijau artu ta irakurten asi nintzanian amarrak ziran. Lenengo igoskijak argi-argijak ziran, bai?, eta irakurtiari emonik aurrera ekin neban. Begijetan lauso bat egitten yatan. Zer ordu ete-zan? Ikeratu be ikeratu nintzan. Gabeko ordubatak! Zenbakiztija gotti-beraño arakatuta neukan. Zer atzalduten dodan onegaz? Irakurgai edo nobela baten antzekua, idazti au dala. Atsegiñez irakurten dogula. Eta auxe bai gauza zalla akilan idaztijetan. Jakintza-gauzak nekegarri yakuz, idazliak sikuegi atzalduten dauzalako. Ezin ulertu ixaten doguz.

        «Zenbakiztija» au egin dabenak ederto zuzendu dabe okerra. Aranoa jaunari iruditxu batzuk egin-eragin dautsez. Umetan gura ixaten gebazan «santuak» daukoz. Gero asmakixunak, eragokunak eta abar edonok ulertuteko eran idatzi dabez.

        Olako erraztasunak eta euzkera begiko-begikua aurkittu neban ezkero, iru ordu luze igazi yatazan. Eta konturatu barik...

        Eta itz-barririk etzeban aurkittu? bato-batek, ittanduko daust. Bai, gixona, ainbat aurkittu be. Baña itz-barri orreik ondo-eratubak dira ta beriala ulertuten nebazan.

        Lenengo orrijan «akilan» ikusi nebanian «cultura» adiralduten eustala, ondo igarri neban. Zatiki, zenbakettu, zenbakendu ta abar erraz ulertuten dira. Ortxe «meritua».

        Itz orreik Arriandiaga abeak egiñak dira edo. Asko bayetz uste dot, aren tankerea dakae-ta. Baña itzok ulertuten eztabezenentzat ingitxu bat argittaldu dabe. Erderaz ta euzkeraz itzak antxe dagoz.

        Kalterik baña umiai egingo ete-dautse itz barrijak? Ezetz uste dogu. Umiai bardin yako itz barrijak ikasi edo zarrak adiraldu. «Suma» zer dan eztaki. Zenbakettu zer dan bere ez. Atzapen asko egin-arren suma zer dan ulertuko dau? Eztakit. Baña zenbaketturen itxorkuna erakutsi ezkero, betiko buruban sartuko yako. Orain arte onen antzeko zenbakiztirik ezkeunkon. Euzko-Ikastola-Batzari eskerrak ikaspidietan soñutsik ezkagoz. Laster beste idazti txukun bi argittalduko dauskubez.

        Euzko-abendearen egunetan egin eztana, gaur egitten dogu. Aurtengo urtia geure edestijan irarri dagigun; umiak euzkaldunduten asi garalako. Beste biderik eztago!

        Euzkera galtzen duala, esan darue. Egija da. Zelan oker au zuzendu? Ikastoletan sartu zadi, andixek lan gurena egingo dozuta. Euzko-Ikastola-Batzaren asmuak goralgarrijak dira.

        Geure zorijonik sutsubenak idaztiño au atondu, argittaldu ta irarri dabenai. Lenengua gauza ederra ixan yaku. Bigarrenaren zai gagoz.

32-XI-5