www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Azalpenak eta beste 1932
Estepan Urkiaga, «Lauaxeta»
1932, 1991

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Azalpenak eta beste 1932, Esteban Urkiaga Lauaxeta (Agurtzane Mallonaren edizioa). Euskal Editoreen Elkartea, 1991

 

 

aurrekoa hurrengoa

«JOSUTXU»

 

        Emen daukot idaztiño barri bat. Umientzako otoi-idaztiñua. Eta zelako otoi-idaztiño ederra! Neure agorako ezta olakorik argittaldu Euzkadin. Euzkera erraz ta garbijan Zabala-Arara abeak jarri dausku, Cataluñeraz Ribera abeak idatzi ebana.

        Arin erderara be itzuli eben, punterengua dalako. Mamiz osotuba da benetan, etxako uts bat idoroten. Otoyak gura dozuz? Ara zelako otoyak daukozan; Josu, eredu, Miren, eredu, Josuk umiai, Mirenek umiai, goxeko-gabeko otoyak, Autortzeko biar diranak, Jaunartzian esaten doguzan otoyak. Eta jaupea entzuteko eztozu era obarik aurkittuko idaztiño onetan baño.

        Irakaskixunak dakarz beste alde baten. Azkenez abestijak, Josu-Bijotzari, Miren deunari, Iñaki deunaren ereserkija, Sabinan izkijaz. «Angelis» jaupea be bai.

        Baña mamiz ondo orniduta ba-dago, azalez be eztago txarto. Ezta erdi be! Irudi polittak daukoz benetan. Otoi gustijak daukoe euren iruditxuba onduan. Umiak olakoxe irudijak gura-ixaten dabez.

        Bilbaon argittaldu dabe idaztiño au, Euzkeltzale-Bazkuneko jaunak. Erraztitar Joseba Mirena ixan dogu irarkolean zintzo-zintzo ibilli dana, okerrak zuzendu ta izki-dotoriak aukeratu dauzana.

        Umien bijotzak Jaun-Goikuagana eruateko bide asko dira. Baña biderik onena eurai atsegin yakoen bidea. Ortik eruan biar dira umiak. Eta ondo dakigu umiak pozik eskuratuten daula irudi ta idantzezkidun gauzea.

        Edozelako idaztiñuak-barik, idaztiño dotoriak emon biar yakoez. Emen dozu egilliak diñuana.

        «Umiai. Zubei, Josutxuk matte-matte zauzan umioi, opaltzen dautzubet idaztiño au. Artu, ta bertako ikaskixunak aditaldu egikezubez.

        Idaztiño onetan irakasten yatzuben gustija betetzen ba-daukezube, orain kistar onak ixango zarae ta gero zoruntzubak beti donokijan.

        Josuk argiztu ta jabon zagikezala, ta idazti onen bidez zuben bijotzetan azi ona erre ta garatu daikela opa dautzube EGILIAK».

        Asmo ederra dauko, egiz. Olako idaztiñuak idazten diranian elburuba ezta galdu-biar.

        Geure batzokijetan, eleiz-gixonak eta sariketa gustijetan beste saririk etxakoe umiai emon biar idaztiño au dan-artian. Emen zerurako bidia ikasiko dabe. Sarri esan daruago euzko-umiai iñok eztautsela zeruko biderik erakutsi nai, baña orainguan jaun onak eta argijak ixan dira umiakana jatsi diranak.

        Euzko-Idazkaltza-Burubari zor-yako idaztiño au. Ez aiztu. «Josutxu» ixen politta, ixen mattekorra.

        — Baña karuba-ete ixango da? —ittaunduko dozube.

        Karuba danik ezin esan duban be gauza obarik ezin artuko zeinkaelako. Laurleko bi ordainduten ba-dozuz or juatzu idaztiño dotore au. Laurleko bi! Olako alatzak abertzaliak egitten dabez. Txindija nondik ataraten daben eztakit.

        Euzko-ume bat, abertzalien seme bat ikusten ba-dot ertxadonan «Josutxu» barik entzutekuak entzungo dauz bere atteak. Orain eztago akuakulurik: euzkeraz eztago otoi-idaztiñorik-eta. Bai dago iñozko ederrena.

        Euzkera-zalla? Burutik atera dozu ori. Zabala-Arana abearen euzkerea edonok ulertu dagikena da. Eta zelako euzkera samurra!

        Au irakurri-ordukoxe «Josutxu» eskatuko dozu. Beste saririk eztot gura, zeben umientzat onena dalako.

32-VI-17

 

aurrekoa hurrengoa