ILLUSTRISSIMO AC REVERENDISSIMO
IN CHRISTO PATRI

DOM. DOM.

FRANCISCO DE REVOL,
EPISCOPO OLERONENSI

Regi ab omnibus Consiliis, etc.

        Nuri züzen jüstuagoreki gomenda leite librüñu, hañbeste gizon bai debozionak, bai jakitiak, besten artian señalatürik zaudianek, bere bizitziaren xede huniala erakharteko, gidatako hartü ükhen diena; eziez zure handitarzünari, o jaun aphezküpü ezinago argitarzünez betherik zirena, zure bizitze xüxenian, kolore bizi eli batez phintatürik bezala, ageri direnen gañen, librü txipi huntan edireiten diren eskola hunak, zuñen ikhustia ezpeita neke zure botzari behatzen direnentako, eta jaun aphezküpü mündü oroz laidatü den baten eginbiden jardiestia desiratzen dien ororentako. Eta nula zure kargian, eta esküpian den diozesaren pharte batek ezin eskola hun hoietarik ajütürik ükheiten beitzian, bere sortzepeneko lenguajia baizik etzakialakoz: hartakoz hanko izalek ere, bestek hebentik idokitzen dütien abantalletarik, ükhen lezen pharre, hen üskarala ützüli izan den librüñü haur zure handitarzünaren gomendiaren, baitaere sustengiaren pian ezarri izan düzü; amurekatik hek ere untsa ezagüt ahal dezen zuñen justoki, eta konplitüki heben izkiribatürik daudian gaizak, zük egiten, eta erraiten dütüzüneki, pareyü batetan jüntatürik edireiten diren, eta thenpora beraurtan jardiets ahal dezen, zure exenplü ederraren argia aitzinetik dielarik, gizona bere herranentietarik bere beithan sar erazitzen dian berthütia, eta haren berauren ajütiareki boroga dezen obra hunen baten ere egiteko indarrik eztiela bere menguaren araur Jinkuaren graziaren sokhorriaz lagüntiak ezpadira, eta indartsü gertha erazitzen ezpadütü bizitze eternaliala gidatzen dien manü saintien konplitzeko.

        Grazia horren lagüngua dielarik arren ezagütüren dizie klarki, segür nüzü, librü txipi hunen behin beno haborotan irakurtetik, zuñen maithagarri, eta profeitable den, zuri artzañ hunari bezala jarraikitia; orotan gainti berek ikhusten dien tenphoran, zük eztüzüla deusere egiten Jesü-Kristen, zuñen medioz Jinkuaganat hüllangia ükheiten beitügü, imitazioniareki üdüripen miragarri bat eztianik; eta zuñen eskusa gabe den, salbamentiaren jardiesteko, zük herexa eizten deizkükünentan gañen ebiltia; amurekatik khiristi ororen botuek hedatü behar dien lekhiala heltzera iseia ditian, eta zer nahi beita phenari ihesirik eztezen egin, desiratzen dien ürrhentze dohatsiaren atzamaiteko. Zure gehienguaren autoritate bizitze xahiareki jüntatürik daguenak, o jaun aphezküpü gisa oroz uhuratü izatia merexi düzüna, borthizki bulkatüren zitizü bere lenguajia baizik, besterik batere eztakienak, nuizere librü haur irakurtüren beitie, heben, bere bizitziaren xüxentzeko, eta bihotzaren debozioniareki estekatzeko, propi diratekiala ezagütüren dütien gaizen ororen sü eta gozo handibateki konplitzera, zure handitarzünaren maniak, zuñ jaun erretoren medioz enthelega eraziren beiteizü, erakhar ditzan ber huni ahal bezañ ardüra so egitera, amurekatik berek borogatüren dien gaizak segürta ditzan, zuñen handi datekian frütü ezpiritüal jardietsiren diena, irakurte saintü huntan debotki, eta gogua ihurat baztertü gabe thenpora enplegatüren dienian.

        Besthalte eskolan dabiltzan haurrek üdüri da abantalla haur jardietsiren diela, üskararen irakurten ikhasten dielarik, hala nula latia eta franzesa ikhasten beitütie, hanitxez ehiñerago goguan etxekiren dütiela katiximan erakusten zaitzen egia saintiak, eta Jinkuaren laidoriuen kantikuak; errejentek erakutsi deikeienian bere lenguajiaren hañ laster irakurten, nula bestetan trebatzen beitütie.

        Triballüñu hunen muldezko leteretan ezartia unhesten badüzü, o jaun aphezküpü ezinago konplitü zirena (hori beitate Jinkuaganat eta zure manü pian ezarri izan zaitzün ardietarat düzün amuriuaren señalebat), haur dukezü zure handitarzünari baizik ezin emaiten den laidorio bat; zü ziratekiala zure aitzinetiko ororen lehena, ardi saldotik pharte bat hañ bazka huniala eraman dükezüna, zuñek beste bazkagütan batetan ere müthürrik ezin phausatzen beitzian, eta zuñek harentako ükhen düzün huntarzünaren orhitmentxa bethierekoz begiratüren beitü segürki, ezagützia ere bai kharreiatüren. Lan hunen egiliak dena bezanbat, bere desirkünterik handienak konplitürik litikezü, harek egin dian iseyüñu haur zure handitarzünaren gogoko baliz, eta nuren ere abantallatako, Jinkuaren ajütiareki, hasi eta akabi izan beita, hen beren salbamentiala hel erazitzeko zerbütxa ahal ledin, eta moian beraurtzaz klarki ageri izan ledin, zuñen lüharraitürik, eta zunbat aphalmentüreki den zure handitarzünaren begirari eta zerbütxari leial bat, eta hari ezin haboro estekatü den bat.

M. M.

JAUN BIKARI JENERALAREN APROBAZIONIA

        Irakurtu dizüt jaun aphezküpiaren manüz Jesü-Kristen Imitazionia züberuako üskarala herri beraurtako jaun aphez batez orai berri ützülia librü hori atenzionereki irakurtüren dianak ikhasiren dizü bere büriaren untsa ezagützen, mündü falsü, eta erhuaren mesperetxatzen, eta bihotza zelialat altxatzen dialarik zuñ diren moian segürak hara heltzeko. Hartakoz konbeni dela jüjatzen dit lehen beno lehen izan dadin inprimatia Jinkuaren gloriagatik, eta züberua herriko fidel ororen profeitü ezpiritüalagatik. Mauleko hirian baranthallaren laurgerren egünian, eta mila zazpi ehün, eta berrogeieta hamasei gerren urthian.

Jauregizahar
Mauleko erretor eta Diozesako bikari jenerala

IRAKURZALIARI

        Haur düzüla, ene irakurzale maitia, zuregatik zure lenguajiala ützüli izan den librü bat, zuñ mündü ororen erranalia, eskritüra sainta berhezten delarik, beita, bere salbamentia egin nahi dianaren, izaten ahal den librürik hobena, eta baliusena; hartakoz ere eztüzü heltü bada batere haboro lenguajetara ützüli izan denik (hañbestera drano juan izan düzü, sokhorri ezpiritüal hunen bat bederak bere herriari emaiteko ükhen dian nahikünte borthitza), arrazu horrek berak salduatan desira erazi deio lan hunen egiliari, bere herritar gaxuer sortzepenezko lenguajia baizik eztakianer sokhorri berauren emaitia, ustez Jinkuaren bide hersian ebiltia, bere büriaren aphal etxekitia, mündiari gerla thai gabezko baten egitia, eta zelialako inbeia saintü baten ükheitia, librü hunen medioz ezagüt erazirik, bere salbamentiaren egitera erakharriren zütian: bena bere flakheziaz lotsatürik egon izan da thenpora lüzaz bentüratü gabe bere desirkuntiaren konplitzera.

        Azkenekoz hargatik lotsa hura garhaitürik, atrebitü izan da üskarazko librü gaxoñu hunen argiala ager erazitzera, ustez ezi (nula hatsarre bati beitaude gaizak oro), hartarik landa izanen den nurbait, harek hüts egin lütükianak xüxentüren, eta hobekiago haren lehen iseia ezariren dianik, edo beste zunbait argitarzün zuri, ene irakurzale maitia, emaitera ekharri izanen denik. Nitzaz dena bezanbat, Jinkuak baletsa, enian ükhen beste deseñik batere, haren gloria handiaren txerkatzia, eta zure salbamentiari bide segür baten erakustia baizik, amurio propi traidore gaxto harek pharterik batere gabe, zuñ, uhuñ estalgünez estalgüne nuntik zer ebatsiren dian dabilan bat bezala, gizonen bihotzetan sartzen beita, hen obra hun uste dütienen gaixtotzeko, eta ezdeusteko, eta hetarik phakü ükhen behar lükienen her gal erazitzeko.

        Hura da altxatürazi zahar zuñtzak gabetü behar dügüla apostoliak erraiten deizüna, zeren haren propitajia den bezala orhiaren hant, eta mingatz erazitzekua: orobat ütsü den amurio harek, laidable uste dütügün egitatiak banitatezko aiziak hant erazitzen dütialarik ürrintzützen beitütü, eta hen mereximentia oro ezdeusetara erakharten. Hura da gizon zahar zuñtzaz bilaizi behar dügüla apostolü berak manü emaiten deizüna, amurekatik gizon berriaren beztimenta hunek beztitürik bekhatü orijinaletik baratü zaizün khozü gaxto haren kuntre bühürtzen ikhas dezagün, eta gure mente orotan azken hatsiala drano hari gerla egiten. Hura da hitz batez etsai ezaba ezin ikhusten ahal dügün bat, gureki sorthü, gureki hil behar dian bat, hartzaz zerbütxatzen da ezpiritü gaixtua gure bere lazuetan arzamaiteko, eta guri eskien artetik ezkapa erazitzeko salbazale adorabliak merexitü deizün gloria eternala.

        Arren zer dirokegü zük eta nik, ene irakurle khariua, besterik phensa, baizik ere behar dütügüla gure phenamentiak beleratz etxeki, eta gure egin ahalak oro bihotztoiki enplegatü, hañ ikharagarri den, eta hañ ezabaki bere phozua barreiatzen dian etsaiaren kuntre, amurekatik gütan abantalla ükheiteko lütükian bidiak zerra diatzogün.

        Lehen phensamentü ükhen behar dügüna da gihaurdanik eztitakiala hañbeste itxura hunen üdüriaren pian gordatzen den etsaiari bühürt, barnetiko, eta kanpotiko sokhorriak gabe, zeren gihaurtan ezpeitirogü ediren flakezia, ezkazkeria, eta eritarzün baizik. Barnetikuak daude Jinkuak bere grazia saintiak ezpiritien argitarzün, eta bihotzen gortharzün emaiten deizünetan, zuñen merexitzeko hanitx zerbütxatzen beitzaizkü kanpotikuak.

        Kanpotiko horik aldiz daude exenplü huner jarraikitian eta librü hunen irakurtian. Ellkidizü eskietara eror ahal librü sokhorri puxantagorik eman litzirozünik, eziez hunek emanen beiteizü. Ezi batzen eta besten ükheiteko moianik hobena, eta llabürena bada sant augutinek dioian bezala, gure bürien, eta Jinkuaren untsa ezagutzia. Etziniro, zunbat nahibeita txerkü eginik, ediren librürik, hobeki ezagüt erazi litzirozünik, zuñen gure enthelegü ororen gañetiko den Jinkuaren izaria; era zuñen ezin erran ahal beno aphalago den gure ezdeustarzüna, gure flakezia, eta gure ajütü mengua.

        Har ezazü arren har, ene irakurzale maitia, boztario handireki, zük orotan gainti zure sortzepenezko lenguajia baizik eztakizüna, librü zure zihauren egin izan dela üdüritüren zaizün haur. Hunen irakurtiareki batian agertüren zaitzü, lehen gorderik egoiten zeitzün eskaskeriak eta makülak, hetarik sendotzeko moiana edireiten düzülarik. Heben orai drano zihaurtzaz ustekeria sobera hun ükhen dütüzünen fundamen gabia ezagütüren düzü, hetariko soltantxaren Jinkuari galthatzeko. Heben zure ezdeustarzüna zunbatetara drano duen senditüren düzü, zük khürütxe eta aphaltarzün baizik eztüzüla merexi untsa ikhusteko. Heben ikhasiren düzü, Jinkuagatik baizik ezin egürükiten düzüla, zure flakezia gaizkiala hañ erortoki denaren azkargarri eta sendogarri moian hun denik batere. Librü hunen eskolek zure ezpiritiari segürantza oso bat emanen dizie, hobiago dela Jinkuaren begien aitzineko gizon bekhatüz estalirik lizan bat ere, bena ümilitatiaren handitarzünez begiak zelialat goititzera ezin bentüratzen den bat, eziez süperbius bere hunki egin hanitxez phakü lizatian bat; zeren bere büriak aphal dadüzkaner Jinkuak hüllandanik so egiten beitü; gora dadüzkaner aldiz ez hürründanik baizik.

        Eztüzü balinba ihesirik eginen zure arimari hañbeste abantalla ükhen erazi ahal diruan irakurte baliusari. Ez segür bezala nüzü zihaurek, ihurk erran ahal litzirozün beno hanitxez hobeki, ikhusiren, ezagütüren, eta gozatüren dütüzüla huntan edirenen dütüzün egia saintiak. Has zite solamentz boronthate oso bateki, Jinkuari zor dütüzün gaizen konplitzian fidel izanen zirela: eta borogatüren düzü zihaur beithan zerbait hunialat bulkatüren zütianik, eta zure biziuek ahalketürik, hen kuntre hun diren konsellier behatüren zira, iseiatzen zirelarik her jarraikitzera. Ezagütüren düzü orano segürki zure debozionalatko hotztarzüna khanbiatüren dela, zelialako berotarzün saintü batetara; eta zure gaizkialako enjogidüra hertüren dela, eta hunialakoa, emendatüren.

        Bena nula librü hunek irakurtu izan behar beilüke familia asuek hobekienik profeita ahal liruen bezala, huntizale hortako, familiako gehien irakurten dakienek irakur lezen azkarki egünian kapitülü bat goizian edo arratsaldian, orok entzün ahal liroien bezala, mixkandiek hañ untsa, nula gañeratikuek; hel baledi aldiz lenen hanitxtarzünak eliroien ütsartzerik eman, egün oroz egin bide horren konplitzeko, elükeie behar aments iganterik ez bestarik eitzi igaraitera hazkürrü saitü hori bere arimer eman gabe.

        Izanen da düda gabe zunbait erraile, üskararen irakurteko usantxa gabiak gaitz, phenus, eta gogo gabe gertha eraziren diala egin bide horren konplitzia, hori hala izanik ere hatsarrian, gerualat bethi hertüz juanen dira, ihur kostümatzen den bezala, eta emeki emeki beste lenguajen irakurtia ikhasten den bezala hunena ere ikhasiren da. Arrazu hori dela kausa errejente behar lükeie eskolier üskara baizik eztakianer librü huntan irakurten erakatsi. Gisa hortan gaitz üdüri den gaiza ehitüren da, eta gogo eta profeitü habororeki batbederak irakurtüren dü berak enthelegatzen dian lenguajia. Eztüzü arren estaküriarik batere ükheiten ahal, zure arimari sokhorri hun horren emaitetik gibeltzen ahal zütianik. Zihauren barnetiko ezagützia har ezazü jakiletako, eia ihurk erran ahal litzirozün beno hobeki eztüzünez senditüren, librü hunen irakurtian bihotzeko khanbiamentiak bide xüxenian ebilteko, eta Jinkuaganako desirak haren konplitükiago zerbütxatzeko, eta eia hanitx ordüz zelüko inspirarzünek etzütienez bizikiago hunkiren, eziez hanitx pherediküren entzütiak. Mendrenetik aments hori dateke iseyüñu hunen egiliak Jinkuari bere boto aphal beno aphalaguetzaz zuretako galthatüren dian grazia, amureketik haren lan egina zure arimaren salbamentütako, eta Jinkuaren gloriarik handienarentako gertha ahal dadin hala biz.

        Hitz zunbaiten enthelegatzea neke zatekiala jente komünaren üdüritürik, hen beren ezagützeko moiana jardiets ahal dezan amurekatik phena hartan datekianak, ezarri izan dira hollen zola zunbaitetan, hen enthelega erazitzeko mengua zirela uste ükhen dütügün argiak.