Coronación a la V. de Begoña

(1900)
(Bilbao)

Quomodo si cui mater blandiatur, ita ego
consolabor vos, et in Jerusalem consolabimini.
Ama batek bere umea gozatuten daben gisara
neuk gozatuko zaituet, eta zeruetan
izango zarie betiko zorionduak.
(Isaias Igarlearen liburuko 66 garren irakurburu
ta 13 garren bersotik artutako itzak.)

        Neure biotzaren erdiko anai maiteak: (Bederatzi urrenaren azkenengo eguneraño eldu gara). Bederatziurren onetan Begoñako Ama Mariaren arpegi ederra ikustera alderdi askotako gizon da emakume aldrak etorri zarie, batzuk oñez da mendirik mendi, antziñetako euskaldunen gisara, gabaren erdian bide luzeak ibilliaz; beste batzuk errenkada luzean bata bestearen atzean dabiltzan suburdietan, azkarrago etortearren lurraren azpitik eta ibar berde narotsuen ziar, baso ta solo guztiak erdierditik ebagiaz; askok igon dozue Bilbo barrutik, ez Ama Maria gutxien maite dozuenak; eta danok ikusi zaituet, etxepe batekoak legez, siñiste onaren da egiazko maitetasunaren lokarri bigunakaz ederto alkarturik.

        Gaur goizean etorri zarienok, nire euskerazko itzaldi edo jarduna entzuteko asmoan geldituta zagozen ezkero, badakit guztiok zariela neure anai maiteak, J. Kristoren lege-zale zintsoak, Euskalerri bedeinkatu onetan sortuak, odol garbiko gizonak. Poz-pozik eta gogorik onenagaz esaten deutsuet guztioi ondo etorriak izan zaitezala. (Biotza samurturik daukazuela uste dot, ez nik esango deutsuedana gaitik, ezpada Andre Mariaren aurrean zagoezalako baiño. Bere arpegi ederra ikusteak bakarrik bigundu zaitue. Ama da, bear bada etzenduen aspaldian ikusiko, ta aspaldian ikusi eztan ama baten ondoan dagozan seme-alabak beti egon oi dira samurturik.)

        Baña, zerk ekarri zaitue zuen errietatik Begoñaraño bederatziurren onetan? Zertara etorri zarie Ama Mariaren elizmai edo altara aurrera? Zuen lurrak eta zuen ondasunak zeruetatik gorde daizala esateko ustean? Zuen etxeak bedeinkatu daizala? Zuen aita edo ama, anaia edo arreba, alaba edo semeren bati osasuna emon daiola? Edo bakotxaren premiña ta bearrak alde batera itxirik, etorri zarie gaur gure Euskalerri maiteak aspaldian daukan sotiña bein kendu naian, bere begietako malko samiña ligortuteko gurari onagaz, Begoñako Amari esatera Bera izan dedilla Bizkaiaren zuzendari ta zaintzalle, Beragandik itxaroten dozuela laguntasuna, Bere eskuetan isten dozuela Bizkaiaren ausia? Ori alan bada zeruak argi egin deutsue, ta alan dala deritxot. Erri andietako agintarien etxe-aurrera aldraka, oioaka, deadarrez joaten dira gizonak zerbait bear dabenean, da emoten deutse agintariari paper bat edo geienetan batek egiten dau berba, batek esaten deutzaz agintariari guztien premiñak. Bizkaiko erri guztietatik etorri zarie zuek bederatziurren onetan gure lurreko Ama Nagusi ta agintzalle andienaren etxera, bere bearrean gagozala ta gure erri maite onek daukazan naigabeak gozatu daizala esateko asmoan.

        Egin daigun, bada, geure arrena, egin daigun eskabidea; baña ez paperez, aoz, zerren aozko esana askozaz beroagoa da ta obeto entzuna izaten da. N. a. m.: neuk egingo dot eskabide ori zuen izenean.

        Baña onetarako, itxaropenez beterik berba egin daiogun, ondo izango da aida batean ikustea Mariak bere eskuetan daukazala gauza guztiak eta guztizko biotz samur da ta maitalearen jabe dala. Au da nire itz edo berbaldi laburraren geia.

        Begoñako neure Ama, neure Ama zerutarra: ara emen euskaldunak. Euren izenean berba egitera natorkizu. Nire argaltasunarentzat ames andiegia zan, da eztot egundo zure aurrean berba egiteko usterik euki; baña ni baño andiagoen aginduz onetara jarri nazan ezkero, lagundu egidazu zeuk, Zeruetako erregiña donea, emoidazu argia, indartu naizu bear dan era ta egokitasun onean egin daidan neure jarduna. Au eskatuten deutsugu danok, ekandua dan legez goi angeruagaz batera Agur Maria esanaz.

        Texto.

        N. e. b: Argala da gizona, urri ta neurtuak dira bere argi ta indarrak, guztiz laburra bere adore ta alizatea.

        Jaiotzatik illarteraño beti ta gauza guztietan egon oi da laguntasunaren bearrean. Umea dan bitartean ezertarako ezta, bere gerriaren gañean ezin jaso dan untza dirudi; bada untza orma zarrari edo zugats gogorrari eutsita goratuten dan legez, gizonak bere gurasoen sendotasunari eutsirik asi bear izaten dau; ta ondo asi ta gero bere, sendoa dala ta goietan dabillela uste izanarren, beti ta edozetarako arkituten da norbaiten bearrean. Jakituriako bide illunetan oinkada bat edo beste ibilliko bagara, gauza eder da apaingarrietan zerbait aurreratuko badogu, lantegirik edo burdinbiderik izango bada, beste errietako gizadiakaz saldu-erosterik euki nai badogu, orko ta emengo, goiko ta bekoakaz egin oi daroagu alkartasuna. Iñoren laguntasun baga eztau gizonek gauza on bat egin: eztau jauregi edo eliza eder bat gizon batek bakarrik asmau ta jaso; eztau liburu jakintsu bat bestiakandik zerbait ikasi baga argitaratu; eztau burdinbide laburtxu bat egin, urriñeko uretara joango dan ontzi andi bat eztau amaitu. Argal askok alkar arturik lurreko gauzetan zerbait egin daroagu, ekiñaren ekinez, jardunaren jardunez, baña beti gabiltz geiago naian da beti daukagu gañean gure arrotasunak aspiratuko dituan argaltasuna, adorerik eza, indargetasun apalgarria. Gurari andiak daukaguz biotzean, gogo sutsuak erneten jakuz arimearen barruan, baña geienak eziñaren ur andietan itota geldituten jakuz. Askotan ito jataz niri beintzat neure biotzeko gurariak, askotan esan bear izan dot: «ezin neike». Au da, nire iritxiz, gizonaren aoan ondoen datorren esatea.

        N. e. biotzekoak: goietan dagoz alizateak, zeruetan dago Jaungoikoa. Berak sortu zituan, ezerezetik eta itz bat bakarra esanaz, zeruak eta lurra, aingeruak eta gizona, mendiak eta itxasoa, uretan da legorrean dakusguzan apainduri guztiak; berak egin ditu neguko edurra ta udabarriko loreak; berak emoten dautsa argi ta berotasuna eguskiari ta gabari illuntasunaren estalki baltza; berak daukaz aidean goi eder urdiñ izartsuak; bere besoaren indarrak botaten dau odeietatik tximista gori kiskalkorra; berak emoten dautsa aise ta olatuari arnasa andiko orrua bildurgarrizkoa; berak ondatu daikez une batean gizonaren egitadarik sendoenak; berak birrindu daike lurbira guztia ta bere gurariagaz lurbira barriak sortu.

        Orregaitik, siñistedun gizonak, lurrekoen laguntasunik eztauken orduetan, edo adiskide ta erritar guztiak ezer ezin daikiela esagututen dabenean, zerurutz jasoten dabe euren biotza, zerurutz euren eskaria; orregaitik preminetan dagozan guztiak billatuten dabe Mariaren bitartekotasuna, bada Ama Maria da zeruetako erregiña, Jaungoiko donearen eskumako aldean jarrita dago, ta Izate done orren aginpide guztiak bere eskuetan daukaz.

        Baña, zelan da Maria ainbeste anditasun da eskubideren jaube? Jaungoikoari bakarrik dagokiona zelan dago gaur Mariaren eskuetan? Berba bat bakarragaz adierazoten emongo deutsuet. Maria, Jaungoiko gauza guztien Egille orren Ama da. Egun dontsu baten, berez da betikotasunetik illezkor da altsua dan Jaungoikoak zoriontasunaren jauregitik lurrera etortea erabagi eban, gizona lurretik zeruraño jasoteko asmo ederragaz. Da Lurbiaren asieran faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram esaeban gisara, «egin daidan, diño, ama bat neuretzat neure irudira: sortu bedi garbi; neure garbitasunari dagokion legez, gizonen jatorrizko gaistokeri bage; eztaiola orbanaren kereisiak ikutu; iñok izan ez dituan da izango ez dituan edertasunakaz jantzia izan dedilla, arimako aberastasunez neurribage apaindua, neure eskuetatik urten daben izaterik aberatzena». Ta sortu zan Maria infernuaren sakontasun baltzari dardara eragiñaz, zerua ta lurbira guztia atsegiñez beteaz, garbien artean garbiena, ederren artean ederrena, maitagarrien artean maitagarriena. Ta Mariagandik jaio zan lurrean Jaungoikoa, Jesusen izena artuaz, Mariak zaindu eban Jesus-Umearen lo gozo-gozua zeruko aingeruak baiño milla bidar obeto, Mariak asi eban Jesus bere bular garbietan; Mariak lagundu eutsan Jesusi erbeste onetako ibilpide neketsuan, Belenetik Egiptoraño ta Jerusalengo uri barrutik Kalbarioko mendi tontorrera. Dana, oso-osorik izan zan Maria Jesusentzat: (ta Jesus Mariarentzat (gerorako) Jesusentzat izan ziran Mariaren gogamenak, Jesusentzat bere itz bigun eztitsuak, Jesusentzat bere begiak, Jesusentzat bere espanak, Jesusentzat bere arnasea, Jesusentzat bere izate guztia; Jesusi emon eutsazan bere biotzeko samurtasunak (eta Jesusek Mariari), Jesusegaitik agortu zituan bere malkoen iturri garbi ta ugariak. Eta izanik Jesus bakotxari bere saria emoten deutsan Jaungoiko zuzen esker andikoa, zelan sarituko ezeban Andre Mariaren ardura ta lan gogotsua? Izanik Jesus lapur bati azken orduan egindako arrena entzuten dautsan Jaungoikoa, zelan entzungo ez ditu bere Amaren arrenak? Izanik Jesus bere ikasleak Israelgo erriaren erabagitzalle jarri zituan Jaungoikoa, zelan ezeban ipiñiko bere Ama lurbira guztiko ansien erabagitzalletzat? Egia andiagaz esaeban Nikomediako Gregorio doneak Mariaren mende ta agindupean itxi zituala Jaungoikoak sortutako gauza danak, eta eztagola Mariak ezin daikean gauzarik: nihil resistit tuae potentiae, nihil resistit tuis viribus; omnia obediunt tuo imperio, omnia tuae potestati serviunt.

        N. e. m.: Elizako beste guraso askok Mariak daukan eskubidearen gañean diñozkuena ezteutsuet esango, geiegi luzatu ez nadiñ. Ezta premiñazkoa. Lurbira guztiak daki Mariaren aginpidea zenbaterañokoa dan: emen bertan, eliza onetan bertan erakutzi dau iñun baizen ondo gizon gaistoak zuzenbidera ekarriaz, errenari oñak zuzenduaz, sugarren erditik eta ujolen indarretik erre edo itz barik gizonak atareaz; itsuai argia emonaz, mututuari miña, gaixoai osasuna, etxadi askori ondasuna, zoriona ta bakea. Irakurri egizue neure erakusle on Etxebarria jaunaren liburua, Begoñako Andre Mariaren kondaira, ta an ikusiko dituzue Andre Mariak Begoñan egin dituan mirari asko, beste asko, geienak argitaratu barik geldituarren. Baña zer diñot nik eta zetan nabill? Guk zer daukagu iñun da ezer irakurri bearrik? Zeñek eztaki Bizkaian Begoñako Amak zeru ta lurrean daukan eskubidea? Zeñek ezteutsa emen, larri ta estu izan dan orduren baten Begoñako Andre Mariari arren egiñ? Zeñek eztau esagutu zenbaterañokoa dan Maria guztiz donearen aginpide luzea? Esan daiela euren lurrak legorturik egon diran eretian euri eske etorri jakozan erriak; esan daiela olatuen artean besoak zabalik bere laguntasuna eskatu dautsen itxasgisonak; esan daiela izurri urte bildurgarrietan bere aurrera negarrez etorri diran gizadiak; esan daiela eliza onetako ormetan esegita dagozan pintura gomutagarriak. Nik eztaukat geiago esan bearrik.

        N. e. b.: Itxi daigun gauza esagututzat Mariaren aginpide andia (ta goazen bere erruki ta maitetasuna ikustera) Maria Jaungoikoak bere amatzat betikotasunetik aukeratua dala esan dogu, ta zelan Jaungoikoak bakotxari bere izakera ta bizikeran bear daben argi, era on da egokitasuna emoten deutsan, jakiña da Mariari emongo eutsala Jaungoiko santu, errukior da maitekorraren Amak bear eban ontasun, erruki ta maitetasuna. Etzan naikua Mariarentzat beste edozeñ done edo santuk daukan ontasuna: Jaungoikoaren ontasun da errukia santu guztienen gañetik dagoan antzera Mariaren ontasun da errukiak beste sortutako izate guztien gañ-gañetik egon bear eban, da jaio zan egunetik bertatik Maria milla bidar onagoa zan, erruki ta maitetasun geiago eukan bere anaientzat beste done ta aingeru guztiak batera baño. Ta, zeñek neurtuko dau gero Jesusegaz bizi izan zanean ikasi eban erruki ta maitetasuna? Neurtu egizuez itxasoetako urak, neurtu egizuez zeruak, neurtu egizue Jaungoikoa, ta orduan jakingo dozue zenbaterañokoa dan Mariak gizonentzat daukan maitetasuna. Errekorra dana eziñ leiteke erre baga suaren erdian egon; usaiñ gozozko loreakaz dabillena usai?' gozoz beterik gelditu oi da; ta Maria maitetasunezko surik andienaren erdian bizi izantzan, zeruko lorarik ederrenaren jaube izan zan, Jesusen jaube; beragaz etsepe batean bizi izan zan ogetamairu urtean; bere altxo ta besoetan euki eban milla aldiz; bere arpegi ederrari musuka, bere begi zerutarrai begira, bere ule kiskurrak igortzika egongo jakon sarri askotan. Zelango usaiñ gozoak esarriko iakozan bada Mariari, zenbat samurtasun ikasiko zituan Jesusegandik, zenbat ontasun artuko zituan ontasunaren asiera, sustrai ta iturburutik? Joane donea (santua) bein bere burua Jesusen bularrean euki ebalako eztia baño gozoagoa izan zan, da bere bizitza guztian maitetasuna erakusten jardun eban. Da Mariak bere erraietan euki badau Jesus, ainbeste aldiz euki badau bere bularraren ondoan (kontra), Jesusen Biotz santuko taupada neurtuak Mariaren biotzagaz batera ibilli badira, nok esan daike zenbaterañokoa dan Jesusen Biotzetik Mariagana sartuko zan maitetasunaren ibai zabala? N. e. Maitetasuna da Jaungoikoa. Maitetasunagaitik etorri zan Jesus lurrera, alderdi guztietan ondo egiten igaro zituan emengo bizitzako egunak, transiit benefaciendo; maitasunagaitik itxi euskun gure elizmaietan bere gorputza, bere odola, bere Jaungoikotasuna; maitetasunez soraturik legez iltzan kurutze batean gizonagaitik. Ez euskun beste legerik ipiñi, maitetasunezko lege guztiz erreza baño: «maitetuko dozu gauza guztien gañetik Jaungoikoa, ta zeure lagun urkoa gero zeure burua maite dozun antzera», esaeuskun, da lege orren erroak Berak zabaldu zituan alderdi guztietan da sartu zituan batez bere Ama Mariaren erraietan, gizonaren biotzean. Ordutik aurrera berez doakio gizonari biotza maitetasunaren billa, itsua badago oker bidetik, ezer eztan gauza bat maitegarria dalakoan (Jaungoikoa baño maitegarriagoa); zeruko argiak lagun egiten badautsa Jaungoikoa lenengo maitetuaz, da gero, beren mallatan, bere eskuetako egintza ederrak. Maitetasuna nai-ta-naiezkoa da Jaunaren irudira egindakoentzat eta eztago iñor norbait maitetu eztabenik. Ara: elizgizona nas ni, begiratuten dautsat soñean daroatan jantzi baltzari, baña ez nas lotsatuko esaten, neuk bere badakit zer dan maitetasuna, maitetasunaren ezti apur bati ikutu izan deutsat. Neure gelatxoan daukat neure maitearen irudia, ta an, bakartadeko ixilltasunean askotan esan deutsadaz asmau ditudan gauzarik bigun da gozoenak, an egon natxako sarri laztan da laztan aspertu eziñik. Badakizue zeñena dan irudia, n. a.? Begoñako Andre Mariarena da, bera da neure Ama ta bera bakarrik dot maite gaur. Orain lau illabete beste ama bat baneukan; gaur umesurts nago, neure biotzaren naigabeak nori esanik eztaukadala. Ta nire irudira beste asko negarrezko leku onetan...

        Orregaitik erakutzi deusku Jesusek Aitagurea, arimea zeruetara jaso daigun arnasa ta poztasun apur baten billa; orregaitik Berak ipiñitako legea Berak ondoen bete gura izaeban, orregaitik Kalbarioko mendian iltzan gugaitik, bere eriotzeagaz esaten euskula: «neuk maite zaituet iñok baño geiago»; orregaitik, kurutzean ilten egoala, Amaren biotza zala maitakorrena gogoraturik, Ama bat emoeuskun, da ez edozeiñ ama, Jaungoikoak beretzat aukeratu, aberastu ta zeruko apainduriz jantzi eban Ama, Amarik onena, gozoena ta samurrena. Bere ondoan, Jauna kendu ezkero, izaterik onenak eztira onak, samurrenak eztauke samurtasunik, maitegarrienak eztira maitegarri. Ta poztu zaiteze, n. e. b., Ama santu ori, zeruetan dagozan erruki guztiakaz egun dontsu zorioneko batean Bizkaiko lurrera etorri jakun, gaberdian urteten daben illargia legez, Jaungoikoak zerutik Bizkaiari biraldu eutsan, irribarria legez Begoñan agertu jakun (goizeko izarra baño askozaz ederragoa) bere Amatasun samurra erakusteko asmoetan: da ordutik aurrera Begoñatik Bizkai guztira zabaldu ditu bere emote on ugari ta pozgarrizkoak. Eztago bada ezdabaidarik, Maria ezta bakarrik on ta errukitsua, Mariak maite gaitu ta maitetasunak ekarri eban bere bizkaitarrakana.

        Orrezaz ostean, guztiok dakizue maitetasuna, erantzuera txarra daukanean ilda gelditu oi dan legez, erantzuera ona daukanean asko geiago asi ta isiotuten dala; ta Bizkaiak Mariaren maitetasunari guztiz ederto erantzun dautsa beti. Bizkaiak egin dautsaz Mariari guztiz antxinatik baseliza egokiak bere mendi, saroi ta gallurretan; Bizkaiak eskiñi deutsaz Begoñako Amari, bere oletan egin daben burdiñea ta itxasoko arraiñakaz atara daben dirua; Bizkaiak emon deutsaz Indietatik ekarritako urrea ta zidarra Bizkaiak ipiñi dau Mariaren irudia bere ontzi azkarren aurrean, erri andietako kalietan da erritar bakotxaren etxe barruan; Bizkaiak jaso dau bere banderetan Mariaren irudia arrotzen kontra jasartu bear izan dabenean; Bizkaiak dauka Maria, Kalbarioko mendian kurutzearen oñean egon zan legez, Gernikako zugatzaren ondoan, geure batzar etxean, geure antxinetako gomuta zar guztien zaintzalletzat Bai; Bizkaiak maite dau Maria, ta emen zagoze zuek danok maitasunaren agergarri on bat emoten, orain ogei urte beste bat emon zenduen legez. «Begoñara», esan deutsue, ta Begoñaren izena entzun orduko danok asi zarie bidean Ama Mariaren arpegia ikusteko pozagaz, ta Berari zuen eskariak egiteko asmoagaz. Orregaitik uste dot Mariak guganako daukan maitetasuna gure erantzuera onagaz asko geiago asi jakola, zeruetako erregin altsua guri laguntzeko prest daukagula, Ama batek bere umeak gozatu oi dituan legez Mariak gozatuko dituala gure naigabeak. Quomodo sicut mater blandiatur ita ego consolabor vos.

        Min dot geiago esan ez bearra, baña eztago astirik, eta onenbestagaz esagututzat itxi bearko dot alde batetik Mariak eskubide andiak daukazala ta bestetik bere biotz samur da errukitsuaren jaubea dala.

        Orain bada, n. e. b., esan ditudan gauza guztiak egiak diran ezkero, ustekidarik andienagaz esan geinkeoz Mariani Bizkaiak eta Euskalerri guztiak daukazan premiñak, itxaropenik onenagaz ipiñi geinke bere eskuetan euskaldun guztien eskaria. Egin daigun arren, edo egin daiodan neuk danen izenean. `Begoñako Andre Maria: emen gaukazuz zure eleizmaiaren aurrean gure samintasun andiak zuri esatera etorri garean euskaldunak. Ai Ama! Euskalerri errukarria, oraindik une asko eztala, berezkorra zan, bustarri baga egoan, zorioneko bizi zan iñoren ondamu barik bere lege zarraren egalpean; da oraiñ gure naigabezko egun illunetan, bere lege zarren liburua eskuetatik kendu ta urratu dautse, bere batzar-jauregiko ateak itxi ditue (zure irudia, iñoren arren baga, barruan gelditzen dala), Gernikako zugatz maite maitearen azpian ixiltasun illgarria dago, bada bere kerizpe osasungarrian eztira jarten Bizkaiko gizonak, kurutzeagaz batean dagoan zugatz bedeinkatu ori basterturik dago (kurutzeagaz batera), iltzat daukagu askok; da euskaldunak, lenago kurutzearen alde, erbesteko errietan ainbeste izerdi ta odol emon genduan euskaldunak, lenago Bizkaiari begiratu bear jakonean añ azkar, arduratsu ta ausardi andikoak giñanak, gaur moteldurik gagoz, nagitasunak loturik gaukaz, eztakigu bear dan aña egiten kurutzearen alde, euskeraren alde, antxiñetako ekanduen alde, (lege zarraren alde?); eztaukagu indarrik, estaukagu kemenik, eztaukagu adorerik, eta, ai! auxe da txarren-txarrena: ardura andirik bere ez askok. Egia da, negar egiten badakigu emakume argalen gisara, ta ori bere ez danok.

        Badira emen norbaitzuk, Euskalerrian jaioak, miñez euskaldun garbiak dirala esanarren, sorterriaren onari baño euren etxeari ta buruari geiago begiratuten dautsenak, euren gurasoak zer izan ziran asturik bizi diranak. Olangoen euskaldun odola izosturik dago, ta ez litzateke berotuko, ez litzateke epelduko gure erriko arerioak Gernikako zugatz igarragaz egindako su andi baten ondoan bere.

        Orregaitik, Begoñako Ama, gu argalak bagara, guk ezin badogu ezer egin, zuk guztia daikezu, ta zure eskuetan ipinten dogu Bizkaiaren ausia. Garbiro esango deutsugu geure gogamena: ez genduke gura ezertan bere geiegizkoak izan; ez genduke gura griña gaistoen lañoak gure adiña lausotu daian; zure Semeak aginduten daben legez lagun urkoari zor deutsagun maitetasuna gorde gura genduke; ezta bear da eztaukagu biotzetan iñorentzako gorrototik. Bakar-bakarrik eskatuten dogu emon daiguela guri geure legea, bada erbestean egindako lege gaisto barriakaz ezkabiltz ondo, ta gu okertuagaz iñor ezta zuzendu; itxi daiguela guri bakean geure gisara, bakotxak dakialako onduen bere etxearen barri; itxi daiguela il barik geure euskerea, ez bakarrik mendian da baserrietan, baita bere uri ederretako kalien erdian da elizarik andienen barruan, bada toki guztietan bizi izateko da Mogel da Astarloaren izkuntzea. Eztaiela euskerea ikastetxietatik kanpora bota, gauza donga ta barregarria legez; eztaiela emengo umien miña lotu Aita gurea ta Agur Maria euren gurasoak erakutzi dautseen gisara esan eztaien. Ontzat daukaguz bestien izkuntzak, baña geurea daukagu obetzat geurea dalako, zarrena dalako, onena ta ederrena dalako gure iritsiz. Azkenez, gure arerioak bakotxari berea emoten zaleak badira, alderdi guztietan erderaz ¡viva la libertad deiezka badabiltza, itxi daiguela guri geure gañ, itxi daiguela euskaldun da kristiñau isaten da izan daitezela eurak gura daben guztia.

        Orixe nai dogu ta besterik ez, Begoñako Ama. Gomutau zaite, Bernardo doneak esango leuskizun legez, eztala egundo iñor zugana etorri, negarrez ta zotiñez bere etxera biurtuteko. Ezkaizuz, bada gu geure naibageakaz atzera bialdu. O Jesus errukiorraren Ama errukiora! Eztaukagu gizonakan itxaropenik, Zu zara gure itxaropen bakarra. Entzun eiguzuz, bada, geure biotzaren erdiko arren beroak..., eta, guk deritxogunez, zuzenbidetik badator eskatu deutsuguna, egizu zeuk guztia al daikezun erregiña altsu orrek, jaditsi daigula gure gurariak eskatu deutsuna, biurtu gaitezala gaur daroaguzan baño egun obietara, lañu bageko zeru garbitik eguski alaiaren errañuak argi egin daiguela».

        Neure anai euskaldunak, agur. Bederatziurren onetan euskalerriaren alde egin zeinkienik gauzarik onena egin dozue, Ama ta bitartekorik onenaren eskuetan ipiñiko dozue zeuen arren da guraria, joan zeintekez zeuen errietara atsegintasunez beterik. Agur, bada, guztioi. Emen geldituko da Maria, baña bere begirada bigunak lagunduko deutsue zeuen bidietan. Maite danari, agur eginda gero bere, alkarregandik aldenduta bere, atzetik begira egoten gaiakoz, da Begoñako Amak maite gaitu. Berak bedeinkatuko ditu zuen gurasoak, zuen seme alabak, zuen anai-arrebak, zuen etxeak, zuen arlo ta zeregiñak; berak lagunduko deutsue oraiñ da eriotzako ordu larrian, da, euskaldun egiazkoak legez, bere Seme Jesusen lege ona beteten badozue, berak sartuko zaitue beti-betiko zorionera, ta zeruetan ikusi daigula alkar guztiok. Alan izan dedilla.