(PRESENTACIÓN)

(Zumaya)

Melior est fructus meus auro et lapide pretioso.
Urrea ta arri argitsua baño obea da nere alorta.
Proberbios deritzaion liburuko 8 garren irakurburutik artutako itzak.

        N. a. m.: Betikotasun onaren jauregian sartzeko, zeru eder gozoetan gure animak zuzen eramateko bide bi baño besterik eztira arkitzen, bata umetxo abek daramaten bidea, errugabeko bizitza; bestea, beiñ gaistakerietan erori eskero nai ta nai ez eraman bear degun bidea, negarrezko bizitza. Gure Ama Maria bedeinkatua, sortueratik añ garbi, añ aberats ta añ apaiñdua izan zan emakume miragarria txit umea zala sartu zan Jerusalengo eliza santura, gastea zalarik erten zuan Nazaretko bakartadera, errugabeko bidietatik ibilli zan beti, gaistakerietatik oso urrutian bizi izan zan, orbanaren kereizak berak egundaño ikutu etzion; baño ala ta guztiz ere badaki negarrezko bidearen berri, bada bere seme Jesus maitea, errugabea izanarren, gizonen pekatu (gaistakeri) guztiak bere gañean arturik, bide neketsu orretatik joan zitzaion, eta orduan Mariak, Ama on batek bezela, negarrez jarraitu zion bere Seme laztanari Kalbarioko mendiraño. Orregatik dakizki zerurako bide biak, orregatik izan liteke Maria gure gidaririk onena bide bi oietan.

        Zuek ere, eleiza onetan zaudeten gurasoak, bide bi oietatik batean ibilli bear dezute zeruetan sartzea nai badezute beintzat, bide bi oietatik batean erabilli bear dituzute zuen umetxoak zeruetan gero zuekiñ batean idukitzea nai badezute: lenengo errugabeko bide zuzen ta garbian, eta gero, berentzat zorigaistokoa izango dan egunen baten bide ortatik ertetzen badue, negarrezko bidean, berekin batean negar egiñaz.

        Badakit nik zuen ume maiteai esaten diozkatzuela asmatu al dituzuen izenik bigun, gozo, ezti ta samurrenak; badakit, zuen iritziz, zuen umeak baño eder, galant ta argiagorik eztala izaten besterik iñor; bañan askotan zuen amatasunak itxutu egiten zaituzte ta eztezute egia ikusten ta eztezute egia esaten. Badakizue nola izango diran zuen umeak egiaz onak, zintzoak, argitsuak eta ederrak Jaungoikoaren aurrean? Zerurako bide oietatik batean erabiltzen badituzute, orrela izango dira zuen erraietan sortu diran umetxo abek, urrea ta arri argitsua baño askozaz alort obeak, orrela esango diozute egunen batean Jaungoikoari: melior est fructus meus auro et lapide pretioso. Au da, n. a., artzalde onetako nere itzaldi laburraren gaia. Lagundu zadazute Jaungoikoagandik jaristen lanbide onetarako bear detan argia, Ama Mariani, oitura dan bezela, Agur Maria esanaz.

        Melior... etc.

        N. a. m.:

        1. Antziñetako egunetan gure Jaun ta Jaungoiko andiak israeltar danak Faraonen mendetik atera zituan eta Ejiptotik Kanaango lurraldera seireun milla gizonek erten zuen, seireun milla, ume eta emakumeak kontatu gabe, Jaungoikoak berak lagundu zien bidean, Jaungoikoak mirari asko egin zituan aien alde; itxasoak legortu ziran israeltarren aurrean, odei batek gorde zituan etsaien begietatik, mirariz zerutik biraldutako janariak ase zituan; ta ala ere, badakizute zenbat gizon eldu ziran Kanaango lurrera? Bi gizon bakarrik, seireun millatik bi, Josue ta Kaleb; beste danak bidean ondatuta il ziran. Ta zer daukagu guk gertaera orrekiñ zer ikusi? Ai! Asko, n. a., txit asko. Haec in figura sunt, dio Paulo santuak, gertaera beltz ori kristauen artean gertatzen danaren irudi bat baño ezta. Itxasoa, jakintsu batek esaten digunez, bataio santuan ematen zaigun uraren irudia da, orduko isrraeltarrak bezela gera batio santua artu degun guztiok, Jaungoikoak zerutik biraldutako janariarekiñ indartzen gera gu ere, A. S. S.n, eta Josue ta Kaleb Kanaango lurrean sartu ziran gizon biak esan nai dute kristauen artetik ere gutxi sartzen dirala zeruetako gozotasunean.

        Ai! Negarrez esan bear gendukean gauza da. Bataiatu ta laster edo umetasuneko lenengo urtietan iltzen diranak kendu eskero, oso gutxi dira errugabeko bide zuzenetik zerura dijoazenak. Arrazoiaren argia gure animetan sartzen dan egunean bertan, ertetzen digue bidera griña gaistoak, munduko arrokeriak eta animaren etsaiak, eta askorentzat arrazoiaren argia datorkion eguna izan oi da gaistakeri gabeko azkenengo eguna. Esan zaidazute neri, zar zamarrak zeraten aditzalleak, non dira gaur gure gaistakeri gabeko egun doetsu garbiak? Ai! Aspaldian egin ziguten agur, oso urrutietan ikusten ditugu, zuek eta nik negarrezko bide neketsutik ibilli bearko degu, Jaungoikoaren errukiari eldu bearko diogu zeruetan sartuko bagera.

        2. Baño egun eder oietan daude oraindik emen dauzkagun umetxoak, eta oiei lagundu bearrean gaude bide ortatik zeruratu ditezen. Umeak geienetan, errugabeko bidetik gaistakerirako bidera ertetzen dira, edo bide zuzena nondik dagoan erakutzi etzaietelako, edo norbaitek okerbidera atara dituelako. Bidezko batzuek bezela dira umetxoak, eta erbestean dabiltzan bidezkoak galdetzen duten bezela «nondik eta nola joango naiz onelako lekura?, galdezka dabiltza umeak ere, nondik joango naiz ni zerura, nola joango naiz? Badakite zer bear duen, beren animak eskatzen dien gozotasuna, zorion betea, baño eztakite ongi nondik eta nora dabiltzan, ta beren bidean billatzen dituenai galdetzen diote ondo ete dijoazen, batzuetan mingañarekiñ itzez; askotan begiakin, besteak nondik dijoazen begiratuaz. Ta nola beren bidean lenengo billatzen dituen gurasoak izan oi diran, gurasoak erakusten diotena edo geiago gurasoetan ikusten dutena ori da umeak jarraitzen duten bidea.

        Mariari ume-umetatik erakutzi zien beren gurasoak gaistakeri gabeko bizitza, Jaungoikoaren bildur santua, eleizako bidea; eta berez ona, garbia, umilla ta birtetsua izan da ere, bere ama Ana ta bere aita Joakiñen ontasuna, umiltasuna ta birtutea ikustean, geiago ta geiago indartuko zan bere ontasunean, bere buruari onela esanaz: «ondo nua nere guraso maiteak dijoazen bidetik. Maite nau ni nere amak, badakit ondo, maite nau nire aitak; neuk ere maite ditut lurrean beste iñor ez bezela. Berak ekarri naute Jerusalengo eleizara Jaungoikoa dala nere jabea, Jaungoikoa dala izaterik maitegarriena erakutziaz, ta Jaungoikoa maitetuko det gauza guztien gañetik; au da zoriontasunerako bidea; ondo nua».

        Eta zuek, gurasoak, zer erakutzi diozute umeai, zer ikasi dute zuekandik? Jaungoikoak egiñak dira, bere irudira egiñak dira, bere odolarekiñ zerurako irabaziak, eta Berak eman dizkitzue zueri beretzat asteko, batez ere animari ondo begiratuaz; eta, bear bada, zuek, beren gorputza jantzi dezue oso apain; bañan animari eztiozute eman birtutearen jantzirik; animaren ajolarik gabe bidearen erdian utzi dituzue zuen umeak bakarrik, iñoren laguntasun gabe, zuen begiak ikusten eztituen tokian, eta orduan anima lapurretan dabillen deabru gaiskilleak berak zorionduko dituala esanaz eraman ditu okerbidetik aurrera infernuko atariraño ta Jaungoikoaren errukiagaitik eztaude gaur infernuan. Bear bada janaritu ta ase dituzue beren gorputzak, bañan animak goseak dauskatzue, ta goseak dagoanak eztu indarrik ta indarrik eztuana edozeiñ etsaik aspiratuko du. Eremuaren erdian bakarrik eta goseak egon zanean Jesus, deabrua joan zitzaion Jaungoikoaren seme indartsua bera aspiratzeko asmoetan, vidit hostis famen et speravit victoriam, eta nola joango etzaio goseak dagoan ume argalari?

        3. Jakob guraso zarrari azkenengo ordua etorri zitzaionean, oso larritu zan gisagaixoa oroimendurik beiñ batean bakarrik biraldu zuala bere seme laztan Jose mendian zeuden anaiakgana, ta bakarrik biraltze orretatik Joseri kalteak etorri zitzaizkolako eta bere anaiak pekatu egin zutelako. Zenbat larritasun eztitue izango guraso askok eriotzako orduan beren umeak perill andiko bakartadean utzi dituelako, edozeñ ordutan, edozeñ tokitan, edozeñekiñ, egunaz ta gabaz? Eta ajola gabe egoteak bakarrik ainbeste kalte badakar, zenbat geiago ekarriko du gaistakeriako bidea erakusteak? Badira guraso batzuek (gutxi erri onetan, baño badira) beren seme-alabai egundaño gauza on bat erakutzi eztiotenak: ez gurutze santuaren señale bat egiten, ez jaikieran edo oerakoan Aita gureatxo bat edo beste erresatzen, ez errosario santu bat esaten, ez il ondorean gurekiñ zer izango dan, ez zerurik dagoan, ez infernura joango ete diran, ezertxo ere ez; ta ori asko eztala, beren umetxoen aurrean edozer gauza esaten ta egiten dute, edozer loikeri, edozer birao, edozer madarikazio, edozer errieta. Zer ikasi bear dute ume oiek? Erdaldunen artean dabillenak erderaz ikasten badu eta frantzezen artean dabillanak frantzezez, gaistoen etxean bizi danak nai ta naiez gaistakeria ikasi bear.

        4. O n. a. gurasoak! Zuen seme alabakiñ orrelakorik gertatu bada, zuek atera badituzue errugabeko bizitzatik okerreko bizitzara, saiatu zaitezte gaurtik aurrerantzean negarrezko bidetik zuen umeak zeruko ateraño eramaten. Negarrezko bide au garratz ta neketsua dala esan dizuet asieran, ta ala da egiaz, oso da neketsua. Eleizako guraso Anbrosio santuak gauza onen gañean oso bildurgarriro itz egiten digu: Felicius inveniuntur qui inocentiam servaverint quam qui congrue penitentiam egerint, errezago arkitzen dira lenengo garbitasuna galdu ez dutenak, gero negarrezko bidetik zuzen dijoazenak baño. Bildurgarrizko gauza da Anbrosio santuaren esakera au, baño baita ere egia andia. Lenengo pekatua izan oi da egiten gaitzena, bada bein bat egin ezkero oso errez datoz besteak bere atzetik errezkada luzean. Bein pekatu bat egiñ ezkero, ateak, zabalik daude beste guztientzat, lotsa santuak igez egiten du, griña gaistoak deiezka dabiltza, deabrua beti dago anima zirikatzen ta anima gaisoa len baño askoz argalagoa Or, gure basarrietan urak lubaki zati bat botatzen badu, berialaxen ondatuko dira lubaki guztiak. Orregatik egin bear dira alegiñak lenengo ur-sartzeak tokirik izan ez dezan, orregatik egin bear da alegiña lenengo pekatua egiñ eztediñ.

        Oso gutxi dirala dio Anbrosio santuak, pekatuakgatik bear bezela negar egiten dutenak qui congrue penitentiam egerint, eta ala da. Eliza santaren lenengo gisaldietan, gaistakeri andi bat egiten zutenak joaten ziran elizara garisumako lenengo egunean, beltzez jantzirik, eta an, eliz-artzai nagusiak ipintzen zioten buruan surtako autza ta ateratzen zituan elizatik kanpora ta itzitzen zituan bereala eleizako ateak. Pekatari oiek, beren etxean, bakartadean, erreguetan ta badaur egiñaz igarotzen zituzten astegun guztiak eta jaia zetorrenean joaten ziran berriro elizatarira, baño etziran barrura sartzen. Geroago ematen zitzaien eliz barrura sartzeko baimena itzaldiak aditzeko bakarrik, edo oso auspezturik, arpegia lurrean zuela arren egiteko, baña etziran egoten elizan Meza bitartean. Egun asko, aste asko igaro ta gero ematen zitzaien parkazioa. Gaur eztauka eleizak orrelako gogortaderik, bear bada bere semealabetan lengo fede sutsurik arkitzen eztualako. Gaur oso errez parkatzen zaizka pekatuak edozeiñi. Eleizak esaten dio kristauari, Jaungoikoaren izenean bigun-bigunkiro bigunago ezin dan bezela egiten dituan gauza on guztiak izan ditzala pekatuen zorra ordaintzeko quidquid boni feceris...; baña Jaungoikoaren samurtasunari ondo ta leñargitsu erantzun bearrean, pekatuaren sorra ordaintzeko gauza on asko egiñaz, berriz ta berriz lengo pekatuakiñ edo andiagoakin joan oi dira kristauak autortokira. Orregatik dio egia andia Anbrosio santuak, au da, gutxi joaten dirala zerura negarrezko bidetik beste bidetik baño ere gutxiago.

        Bide onetatik egiaz joatea da animaren erdian gaizki egiña min izatea, biotz-biotzetik pekatua gorrotatzea, geiago gaistakerian ez erortzeko asmo sendo sendo bat beti idukitzea: animae dolor et detestatio de peccato comisso cum proposito non peccandi de coetero. Bide orretatik egiaz joateko bene-benetako damua bear da, bene-benetako negarra, S. Pedro batek egiñ zuan bezelako negarra, Magdalenarena bezelakoa, beti beti iraungo duan negar ta damua. Egun bateko damu ta negarra ezta ezertarako: egun bateko damua euki duen asko daude infernuetan, ta beste askoren artean Kain da Judas bera.

        Jesus Jaungoikaren negarra kendu ezkero, Mariaren negarrak izan dira lurrean negarrik samiñenak, negarrik andienak, negarrik luzienak. Belenen Jesus jaio zanetik asi ta Kalbarioko mendiraño etzituan Mariak bere malkoak beñere legortu: Ejiptoko bidean igesi zijoala, Jerusalengo eleizan ta Jesus iltzen ikustean, etxeko bakartadean ta jente guztien aurrean negar soliak egiten zituan Mariak; eta ez bere gaistakeriakgatik negar egin bearrean zegoalako, ezpada gizonen itxumen ta eskergabekeriagatik, ondo ikusten zualako geien-geien negar egin bear zutenak farre algaretan ibilliko zirala lurreko bizitzan.

        N. a. m.: Zerura sartzea nai badezute, bide bi oietatik batean ibilli bear dezute nai ta nai ez, bide bi oietatik batean erabilli bear dituzue zuen umeak. Lenengoa da obea, bigarrena besterik ezezkoa. Ernai bizi zaitezte, lan egin zazue zuen umeak pekatu bat bakarra egundaño egiñ ez dezaten, zuen bizitzan pekaturako biderik ikusi ez dezaten. Zuen alegiñ arekiñ semealabak zeruratzen badituzue, zorion andia izango dezue zeruetan, ta ah eder ta apainduak Jaunaren aurrean zuen umeak ikusten dituzuenean, egiaz esango dezute: Melior est fructus meus auro et lapide pretioso: ara or, Jauna, nere alabatxoa, ederragoa da urre gorria ta arri argitsua bera baño. Baña zuen arduragabetasunagatik zuen umeak galtzen badira, orduan bai sartuko zeratela nai ta nai ezko negarrean, egundaño amaituko eztan amorruzko negarrean.

        Baita zuek ere, ikastetxeko nere arreba onak, zuek ere zorionduak izango zerate zeruan ta lurbira onetan darabiltzuen lanbide orregatik umeren batzuk zerura eramatean esan dezakezute: Melior... Badakizute zenbat balio duan anima batek; badakizute zenbat odol eder ixuri zuan Jesusek eta zenbat malko Ama Mariak anima oiek irabasteko; badakizute gañera guraso askoren arduragabetasuna; ta orregatik jarri zarete umetxoen bide-erakusle, ume oiek Jaunaren arpegia ikustera eraman naian. Badaki Jaungoikoak zer lan ederrean zabiltzaten ta Berak sarituko zaituzte ongi, lur onetan sari ta eskerrik billatu ez arren.

        Zuek, n. umetxo maiteak, izan zaitezte beti onak, beti garbiak, Ama Mariaren antzera, eztezazutela alperrik galdu bataio santuan artutako jantzi txuri ederra; baiñan iñoiz argaltasunez, gaistakeriren baten erortzen bazerate, ez egon pekatuan egun batean ere, ez egundo lotara joan pekatuan zaudela, garbitu animak laster, ta sartu leialkiro, iraunkor ta gogorik onenarekiñ negarrezko bidean.

        Eta zuk, zerurako bide biak ongi dakizkizun Ama Maria, erakutzi egiguzu zerurako bidea, lagundu zaiguzu gure itz, gogo ta pausu (oinkada) guztietan, emen Jesusen legea beteaz' bizi izan geralako gero betiko zorion ta gozotasunera iritxi dezagun. Amen.