JESUSEN NEKALDIKO ITZALDIA

Ambulate in dilectione sicut et Christus
dilexit nos, et tradidit semetipsum pro nobis.
Ibili zaitezte maitasunean, Jesusek, bere bizitza
gugatik eman arteraiño, maitatu genduzan bezela.
(Done Paulok Efesotarrai esan zizten itzak,
bere eskutitzeko 5.en agerraldian, 2.en esakizunean.

        Nere aditzaille maiteak: Gaurko egun triste, astun da negargarrian, kristauen aurrean itz egin bear duan apaizak eztu batere jakituri bearrik, eztu iztun ederra izateko premiarik, Jaungoikoarentzat aditzailleen biotzak irabazteko. Naikoa dala uste det Jaungoiko kurutzean josirik dagoanaren istori edo kondaira esatea, biotzik otz da gogorrena berotu ta biguntzeko; ez bakarrik kristauen artean, baita ere siñizte gabeko gizonen artean, egunoro gertatzen dan bezela mundu zabalaren azkenengo mugetaraño Ebanjelio osasungarria zabaltzen dabilzenakiñ.

        Baiña, alaz guztiaz ere, kristandadearen erdian ostiral doneko egunean itz egin bear duen eleizgizonai, etorri bear zaiete gogorazio bat, edo neri beintzat badatorkit. Ara emen nere gogorazioa: nere aditzailleak milla bider entzun due Jesusen Nekaldiko kondaira. Zer esan nezake, bada, kondaira donearen gaiñean? Nola itz egingo det, alde batetik, nere aditzailleen artean dauden kristau garbien biotzak eskatzen duan era samurrean? Eta bestetik, Eleiza onetan pekataririk bada, zer esan nezake pekatarien arrizko biotza biguntzeko aiñan, milla bidar aditu badute, alper-alperrik, Jesusen Eriotzako kondaira, batere bigundu gabe; eta badatoz berriren-berri Eleizara fede edo siniztearen izpirik eztutela, damutasuna zer dan eztakitela, ta bizitza berritzeko asmorik eztutela? Zer esango det oientzat, sartzen badira Eleizetan ikusmitasunagatik bakarrik, edo besteak egiten duena egitearren, egun abetan beren burua nora bota eztakitelako?

        Danen aurrean aitortzen det, eta ez umiltasun gezurrezkoarekiñ, ezpada egiaz, aitortzen det, oso laburrak dirala nere adiñean billatzen ditudan argitasunak, indar gabea dala nere boza, benetan motela nere mingaiña, biotz garbikoak naiko duen samurtasunarekiñ itz egiteko ta pekatariak nere itzaren indarrez Jaungoikoarengana biurtzeko. Onetarako Jesusen odolak Kalbarioko mendian ikusi ziran bezelako mirariren bat egin bearko luke.

        Eta, nork daki? Gaur errukitasunezko eguna da: nork daki, bada, gure Jaun eta Jaungoiko mirari guzien egille Altsuak, bere errukitasun neurrigabeagatik, nai badu gaur goizeko itzaldi txiro edo pobre onen bitartez asetzea jente on, garbi, bidezko ta donetien biotzak, biguntzea pekatari gaiztoenen bularrik gogorrenak, eta makurtzea gizonik arroenen buru lerdenegiak?

        O! Nere aditzailleen artean badago iñor, Jerusalengo uria bezela, gorra izan dana gaur-arteraiño Jaungoikoaren dei maitasunezkoarentzat; badago iñor emen pekatuko laiñu beltz tartean bizi danikan, zer poza nerea, gaur goizean esango detan kondairaren bitartez entzungo baluke, bere biotzaren erdian, Jesusen maitasunezko deia, ta ikusiko baluke Ebanjelio donearen osasunezko argi ederra! O denok, a.m. ikusiko bazendukete bear bezala Jesusen Pakezko ta Maitasunezko erakuskera ta agergarri donea!

        Nolabait betetzeko nere gaiñean artu detan eginkizuna, daukat asmoa, n. a., zuen aurrean esateko, al detanik ongien, baiña batere tolesgabe, batere apainduri gabe, Jesusen Nekaldi edo Pasioko kondaira arrigarria, beste oroitzen zaizkidan gogorte batzuekiñ, bakar bakarrik begiratzen diodala nere Jaungoiko maitearen izen on bedeinkatuari. Artzen ditut itzaldi onen esakaitzat Done Paulo Jesusen ikasle ta zeruko erakutsien zabaltzaillearen itz eder abek: Ambulate in dilectione sicut et Christus dilexit nos, et tradidit semetipsum pro nobis: ibilli zaitezte maitasunean, Jesusek bere bizitza gugatik eman arteraiño maitatu genduzan bezela, eta nai nuke Kristo, gure Jaunak bere azkenengo egunetako Nekaldi ta eriotza bildurgarrizkoan ematen dizkigun maitasunaren agergarrietan, guk ikastea berari zor diogun maitasuna ta gizonak batak besteari iduki bear diogun maitasun benetakoa.

        Baiña eztakit artu detan lanbiderako naikoa indar izango detan. Biotzak gaurko egunean eskatzen digu ixiltasun ta pake osoa gertaera andi onetan gogartzeko, begiak oso erraz malkotzen zaizkit neri, ta asieratik bertatik geiegi samurtua nagoela deritzat.

        Non billatuko det, bada, bear detan indarra? Zugan bakarrik, O kurutze done ta adoragarria! zu zera gaur nere laguntasun guztia! zuk piztu bearko dezu nere argaltasuna. ¡O Crux, ave, spes unica! Zugana nator, zuri deitzen dizut, zugan itxedoten det bear detan indarra ta sendaera. O Crux, ave, spes unica. Aita gurea.

        Ambulate, etc.

        N.a.m. Eleizako guraso jakintsu Done Agustiñek erakusten digu, ez litzatekela izango Jaungoikoa jakintsua ta ona, pekatua kastigatu gabe utziko baluke. Orregatik, Jaungoikoa txit zuzen ta donea dalako, beartu zuan gizona egindako pekatuaren zor andiari arpegi ematera, baiña etzan billatzen lur guztian zor onen neurria betetzeko diña zan gauzarikan. Gizonak pekatu egin lezake, ta, zorigaitzean! askotan egiten du pekatu, baiña ezin lezaioke iñortara ere pekatuaren zorrari erantzun. Bada ¿Quid est homo? Zer da gizona, Job santuak dion bezala, Jaungoikoarekiñ berdindu nai badegu? Autsa, aizea, kereiza, utsa. Lenengo gizonak pekatua egin zuanetik, bada Jaungoikoaren aserrean geunden, zor andi bat geunkan Egillearen aurrean da zeruetako ate zabalak itxita zeuden lurtarrentzat. Orregatik zan gauza bearra norbait billatzea Jaunarenganako zor andi oni erantzungo ziona, zeruetako ateak irikiko baziran gizonarentzat. Etzan iñor mundu ontan, da zeruetatik jetxi zitzaigun Jesus maitea; atsegiñ da gozotasunezko toki santu eder ura utzirikan, etorri zan lurrera ta lurrez jantzi zan, gizonari zion maitasunagatik, Jaungoikoaren Semea Berbera! artu zituan bere gaiñean doekabe ta samintasun guztiak, gizona zeruko doez da aberastasunez betetzeagatik; makurtu zan zerutik lurreraiño, lurretik zeruraiño gizona jasotzeagatik. Ara emen Jesusek gizonarenganako zeukan maitasunaren lenengo agergarria.

        Eldu zanean Jesusentzat, lur doekabe au utzirik, Aita Betikoagana biurtzeko ordua, eman zien gizonai maitasunaren azkenengo beste andi bat, Aldareko Ezkutapen edo Sakramentu txit Donean gizonen janaritzat betiko utzitzean; ta bereala, Aitari eskerrak eman ta gero, ondo zekiala zer gertatu bear zitzazion laster, erten zuan apaltokitik bere ikasleakiñ batera, igaro zan Zedron esaten zaion erreka ujoltsu baten gaiñetik, eta joan zan Jetsemaniko baratzara. Ordurako berriz, batzarrean zeuden legezarreko eleizgizonen nagusi ta agintariak, Jesus katigatzeko era on bat erabaki naiean; ordurako Judas salkindari galos da zorigaiztokoak batu zituan gizonik eraille ta okerrenak: bazebiltzan ordurako erri guztia gaintatzen da gezurraren alde autortuko zuen gizonak billatzen; da baita ere baster sokoen batean, gure Gozabetzaille edo salbatzailleak bigaramonean eraman bearko zuan kurutzea josten ariko ziraden noski. Dendena zekian Jesusek, eta ainbat lasterren bere bizitza eman nai bazukean bezela, gauza negargarri abek gogoratzean, azkartzen du, zolitzen du bere pausoa geiago Jetsemaniko baratzarontz.

        Baratza onetan sartzen dan bezelaxen lausotzen zaizka begiak, tolestatzen ditu belaunak, galtzen ditu indarrak eta sartzen zaio arimaraiño samiñ da bildurtasun andi bat. Cæpit pavere et mæstus esse. Nolatan da gauza ikaragarri au? Ez naiz geiago arrituko, Jaungoikoa iltzen ikusi ta ere, Jaungoikoa bildurrez ikusirik baiño. Jaungoikoa bildurtu! Nola bildurtzen da eriotzaren aurrean, ildakoai bizitza ematen dien Jaungoikoak? Cæpit pavere et mæstus esse. Zer da au, Jesus nerea? Non da, munduan jaio ziñanetik gaur arteraiño gizonagatik neke ugariak eramateko, iduki dezun gogo sutsua? Kristauak, gizonak antziñetatik Jaungoikoaren aurrean daukan zorrari arpegi emateko ordua eldu da; Jesusek artu ditu beregan gizonen pekatu guztiak, posuit Dominus in eo iniquitatem omnium nostrum; bere begien aurrean jartzen zaizka orain Jesusi erri guztien pekatuak, dierri danen gaiztakeriak; gizaldi guzietako naskagarritasunak; eta ikustean Jesusek bere arima, arimarik garbi, eder da aberatsena, arima berdiñgabea, arima Jaungoikotarra; ikusirik arima au ainbezte ta ainbezte gaiztakerik loitua bezela, estutzen da Jesus, larritzen da, ta bere Aita zerukoaren aurrean auspezturik, esaten du: Pater mi, si possibile est, transeat a me calix iste: Aita nerea, al bada beintzat, igaro dedilla nigandik edakai edo kaliz samin au.

        Nola ez estutu? Oroitzen da Jesus, pekatuak kentzeko zerutik etorri ta pekatuak kentzeagatik bere bizitza emanarren, jarraituko duela pekatuak munduan, da askorentzat, eztirala itxiko beiñ ere infernuetako ate beltzak; oroitzen da, gero ta gero ere, pekatariak irainduko duela bere Aita donea, infernuak iretsiko dituela ezin esanala arima; oroitzen zaizko Judas, Jerusalen, da itxutasun andi baten erori diralako galdu bear duen judeatar guztiak. Badauka Jesusek gogoa, gogo sutsu ta egiazkoa dauka gizonaren zorra kentzeko; baiña ikusirik ainbezte itsusitasun bere gaiñean, ikusirik beregañ mundu guztiko pekatuen astuntasunak, esaten du berriz ere: Pater mi, transeat a me calix iste, baiña gaiñera dio: verumtamen non sicut ego volo sed sicut tu: eztedilla izan, ala ere, nere gizontasunaren borondate argala, ezpada zurea, nere Aita. Eta alderdi bi abetako borondate bi abekiñ ainbezteraiño estutzen da Jesus ere, asten da odolezko izerdi ugari batean, odol santu arekiñ baratzako lurra bustitzeraiño. O, kristauak! Ikusi zazute Jaungoiko Altsua bildurtua ta ikaraz pekatuaren aurrean da gogartetu zazute pekatuaren itsusitasun bildurgarria; ikusi zazute Jaungoikoa odolezko izerditan pekatuaren zorrari arpegia ematen asten danerako; ta ala ta guztiz ere gertu dagoela gure zor dana kentzeko, guretzat zuan maitasunagatik; eta esan zadazute maitasunaren agergarri au, naikoa agergarri dan ala eztan.

        Goazen aurrera, ta ikusiko ditugu naigabeko mirari andiak. Bukatu zuan Jesusek bere arrena ta erten zuan etsaien bidera. «Jaiki zaitezte ta goazen, esan zien lenago ikasleai, bada emen dator saldu nauan adiskidea». Surgite, eamus. Ecce qui me tradet, prope est. Osta esan zituan itz abek Jesusek, sartu zanean baratzan gizon gaizkille aldra andi bat, makilla ta ezpatakiñ, Eleizgizonen izenean Jesus katigatzera. Judas zetorren aurretik! Emen bear litzateke Jesusen biotzeko sentiera zorrotz, bigun, leiñargi ta samurra ezagutzeko nolabait zeiñ biziro mindu zuan bere ikasle onen saltzeak. Zeiñen irain da eskergabetasuna sentitzen dezue geiago zuek ere, aditzailleak, ezagutzen eztezuen gizon batena, ala zuen adiskidetzat iduki dezutenarena. Eztago zer-esanik ere: bada, orduan, zeinbat geiago naigabetuko zan Jesus gozoa Judasek zaltzen zualako, besteak lotzen zuelako baiño! Judas zan gizon bat ainbezte gizonen artean aukeratu ta jaso zuana Kristo bere Maisuak, bere adiskide ta lagun izateraiño; Judas zan mundu guziko joan-etorrietan Jesusekin batera ibilli zana; Judas, oraindik orduak zirala, umiltasunik andienarekiñ Jesusek oiñak garbitu zizten ikaslea; Judas, añ ongi zekiana Jesusen zuzentasun da errueza; Judas, milla bider bere Maisua ikusi zuana mirari izugarrizkoak egiten, gizon errukarri askoren malkoak legortzeko; Judas, gau artan bertan Jesusen gorputz da odolarekin janaritua izan zana... eta Judasek saltzen du Jesus laztan bat emanaz!

        Laztan bat! Pakezko ta maitasunezko seiñalea, maitasunik gabe ta gerra-soiñuan bere Maisu edo Erakuslea katigatzera datorrenean! Baiña Jesusek eztio erakusten aserrearen izpirik ere: estutzen du saltzaillea bere bularraren kontran, esan nai balio bezela eztiola gorrotorik gordetzen eta bere eskuan daukala bide onera biurtzea, nai baldin badu. Adiskidea, esaten dio, zertara zatoz? Zer da zure begietan irakurtzen dedan lotsa ori? Gizonaren Semea, zure Erakusle zerutarra laztan batekin saltzen dezu?

        Eta, ai Jauna, Jauna! Zeinbat Judas dabiltzan munduan! Zer, nere kristauak? Zergatik izutzen zerate? Ezkera gu Judas bezelakoak, Jaungoikoari gure pekatuakiñ, ainbezte naigabe ematen diozkagunean? Eztizkigu Jaunak egiñ ainbezte mesede, eztizkigu eman ainbezte arimako ondasun, eztigu erakutsi ainbezte amodio; mesede, ondasun da amodio eskergabekeri andienarekiñ eranzun ditugunak? Eztabiltza mundu guztiaren adiskidetasunaren billa; eztaukagu biotz bat mundu guztiari eskeiñika darabilguna, ukatzen diogula Jaungoiko Egilleari bakarrik?...

        Badarame Jesus gizonik gaizkille ta amorratuenak, Jerusalengo kaleetan zear, lapur baten antzera, gizon iltzaille baten gizara, loturik bultzaka ta diadarka. Jarraitu daiogun, n.a., bada orain esan leiteke asten dala Jesusen Eranpe andia. Jarraitzen dio Pedrok ere, ta sartzen da Jesusen atzetik Anasen etxeko ataian. Pedro bada Jesusek aukeraturik daukan ikaslea Eleiza Santuaren burutzat, Pedrok ainbezte maita badu bere Erakusle edo Maisua, Pedrok agindu balio eriotzaraiño jarraituko diola —etiam si oportuerit me mori tecum, non te negabo— ondo dakian ezkero Jesukristoren errueza, Pedrok aterako du arpegia Jesusen etsai guztien aurrean. Ai, ez, kristauak ez! Beste naigabe berri onek ere erori bear zuan Jesusen gaiñera. Pedrok eztu arpegirik ateratzen bere Maisuaren alde: bildurtu da Anasen otseiñ edo neskame zirzill batek esan diolako Jesusen ikaslea dala, ta ukatzen du Jesus iru bider, azkenean juramentuarekiñ. Non novi hominem.

        Egiaz da gaur infernuaren aginpideko eguna, bada ezta iñoiz munduan onelako gauza negargarririk izan. Epaille, ekadoi edo juezen mendean gelditzen diran gaizkille danak, eraillerik andienak eta gorrotagarrienak izan badira ere, beti daukate beren aldeko gizonen bat aldamenean, jakituna geienetan, iztun-ederra askotan, bere jakituri ta argitasun guztiak eraillearen alde ipiñiko dituana beti. Eta Jesusek, ainbezte mesede sorterriari egin diozkan Jesusek, Zeru ta lurraren jabea danak, eztauka iñortxo ere bere gordoztaritzat, ez lurrekorik, ez zerutarrik. Mundukoak, bildurturik iges egin due, bada mundutarrak, geienetan, eztakite jarraitzen zerbait irabazi al dutenean baiño; omnes relicto eo fugerunt eta zerutarrak, utziten dute laguntasun gabe, infernuaren aginpideko eguna dalako, gizonen pekatuak Jesusek beregañ dauzkalako. Zer diot utzi dutela? Jaungoiko zuzenak, ikusten dituanean munduko pekatu zikiñak Jesusen gaiñean, pekatuaganako aserrez da gorrotoz beterik, jasotzen du bere ekadoi edo justiziako zigorra ta ematen du biziro ta indartsu zartada gogor bat bere seme maitearen arpegian. (Jaungoikoaren zigorra zan, eraren baten, Anasen morroiak, burnizko eskuarekin Jesusi eman zion zartadatzarra). O pekatariak! Gaur artean ezagutu ezpazenduten ere, ezagutu zazute, gertaera arrigarri onetatik, pekatuaren astuntasun neurrigabea! Ta ezagutu zazute gaiñera Jesusek zigun maitasuna, ikusirik utzitzen duala maillatzen zeruko pozgarria dan arpegi ederra, Jesusek berak sortu zuan esku argal bategandik.

        Borreru aien artean igaro zuan gaba Jesusek, bere egoera ixill, malso, paketsu ta Jaungoikotarrekiñ erakuste andiak ematen zieztela. Goizean goizetik ateratzen due ondo lotuta, eramaten due Pilatosen jauregira, andik Erodesenera, ta berriz Pilatosenera, txorotzat arturik. Txorotzat, a., txorotzat jakituri ta argitasun guztien iturburua!

        Baiña zer oben edo errugatikan zerabillen onela Jesus? ¿Quam accusationem affertis adversus hominem hunc? esan zien Pilatosek erriko jendeai. Etzegoan arrazoirikan, o nola! etzegoan arrazoirikan Jesusen kontra; baiña eleizgizon aien eziñ ikusia ta infernutarren amorrua asetzeko alde batetik, eta bestetik Jaungoikoaren pekatuaganako aserre santua kentzeko ta gizonaren zorra estaltzeko, il bear zuan Jesusek. Ala bada, arrazoiaren tokian zerbait esan bearrik, diote Jesusen etsaiak: «gaizkillea ezpalitz ezkenduke zugana ekarriko».

        Pilatosek, errugabea zala Jesus da eziñ ikusiagatik il nai zuela ezaguturik, eta atera naiean gaizkille aien beatzen artetik, oroitu zanean katikutegietan zegoela gizon gaizto Barrabas izenekoa, jente guztien gorrotoko gizona zana, esan zien Jesusen etsaiai: «badakizue Paskuako denbora edo sasoian azkatzen degula iltzeko dagoen gizon bat; zeiñ azkatuko det aurten, Jesus ala Barrabas?» Ta jende guztiak oiu egin zuan bat batera: Barrabas, Barrabas!

        A, Kristauak! Zeiñ laster aztutzen diran jendeak artu dituen mesedeakiñ! Alperrik egingo zinduzten zuek ere milla mesede, alperrik biotza eskuetan zendutela erakutsiko zenduten egiazko maitasuna: gauzarik txikiena naikoako da, edo, bear bada, ezta ezertxore bearko, atzo hosanna deitzen zizutenak gaur zuen kontra gorrotoz oiu egiteko: Crucifige, crucifige eum. Etzaitezte miraritu: orrela dira gizonak, eta orrela ziran Jesusekiñ ere. Zeiñek egin dio erri bati Jesusek Israelgo erriari ta mundu guztiari bezte mesede? Betikotasunetik, zeru goietatikan egin dizkigun mesedeak alde batera utzita ere, zeinbat ontarte ta mesede egin ziozkan munduan Israel sorterriari? Zeruko egia eder betikoak erakusten ibilli zan Judea guztian, gizon ezjakiñen adin edo entendimentuak argitzen ibilli zan, jakin zezaten egia zuzena, galdu etzitezan ainbeste maitatzen zituan gizonak. Egin zituan mirari asko, or da emen, batzuek estutasunetatik ateratzeko, besteen malkoak legortzeko, gaisoak osatzeko, ildakoak beren etxadi edo familietara poz da alaitasunez beterik biurtzeko. Orra Jesusek gizonari eman zion maitasunaren agergarri asko. Baiña galdetzen zaietenean israeltarrai: «Zeiñ azkatuko degu, Jesus ala Barrabas gaizkillea?» «Barrabas, Barrabas,» diadar egiten dute judeatarrak. O, gizonen griña gaiztoak dakarren itxutasuna! O, atzotik gaurko egunera dagoan jira-bira!

        Pilatos bildurti emeak, jende amorratu aiei naikida pixkat emateagatik, agintzen du zartada bildurgarrizko batzuekiñ arrazatzeko Jesus-Jaungoikoa; ta egoitzarik errukarrienean ateratzen du gero kale-aldera, esanaz: Ecce homo: ara emen gizona. A, nola dagoen Jesus laztana! Zeru ta lurra egin zituen esku altsuak, indar gabeak eta loturik dauzka; burua, bururik jakintsu, eder da maitagarriena, arantza gogorrezko koroi batekin jantzia; bere gorputz donea, ondo estaldugabea soiñeko zar burlagarri bat lepotik bera duala: dana dago eria, dana zauriz ta odolez itsusitua. Uste dezute, a, era negargarri orretan ikusi ezkero Jesus, bigunduko dirala judeatarren biotzak? Ez, kristauak, gizona itxutzen danean, abereak guztiak baiño okerragoa da, ta Jerusalengo jenteak itxutuak zeuden, infernuko odol egarriak amorraturik zerabiltzan: Crucifige, crucifige deitzen dute, biriak guztiak bota bearrean.

        Gauzarik pozgarriena ikus bear balitz bezela, jotzen dira otsande edo pregoiak Jerusalengo kaleetan, batzen dira jenteak arpegi alaiekiñ, inguratzen dute Jesus; da zaldien perra-ots, tronpeta-soiñu, borreruen diadar da oiu odolgirodien artean badarame estropozuka, tiraka ta bultzaka kalbarioko mendirontz Jesus otsan, umill da malsoa.

        Kalbarioko mendira daramela, ertetzen zaio bidera Jesusi negarrez emakume bat. Kristauak! Emakume ura Jesusen Ama zan! Zer esan neike geiago gauza onen gaiñean? Semerik laztan da maitegarriena urkamendira daramatela borrero biotz gabeko batzuk, bidean billatu duala, bere Amak! Zer esan neike geiago?

        Urkamendi artara nolabait igotzean, jostzen due Jesus kurutzean, iltze gogor batzuekiñ, egur igarra balitz bezela; jasotzen due ajolakabe kurutzea, ta, ara or! Jaungoikoaren odolez bustirik dagoan mendi-gaiñean Jaungoikoa, Jesus laztan donea, gizonaren itxurarik gabe. Begiratu ondo, pekatariak, pekatuaren egikera gaiztoa, maitasunaren agergarririk andiena. Jesusen arpegi zerutar berdingabea, loiturik eta maillatua dago; bere begiak, begirik gozoenak, malko minkatxez erreta dakustaz; eztauka indarrik burua zutik idukitzeko, ta kurutzearen ondoan jartzen badu berez, sartzen zaizka barrurago arantza zorrotz ikaragarrizkoak, odien gaiñean utzitzen badu gorputza, urratzen zaizka geiago lengo eritasunak; eta eskuak ezin due jaso gorputz guztiaren astuntasuna. Ta kurutzearen inguruan borreru biotz gabeak farrez da burlaz dabiltza! O Jaun da Jaungoikoa! Noizko dituzu zure aserre santuaren tximista bildurgarriak?

        Ixo. Pater, dio Jesusek kurutzetik, Pater, dimitte illis non enim sciunt quid faciunt. «Nere Aita, parkatu zaiezute, zer egiten duten eztakitelako». Aditu dezute, kristauak? O Kristo Jaungoikoaren erakuste done ta miragarrizkoa! Jaungoiko Altsuak bere eskuekiñ egindako lur zati batek iltzen du kurutzean bere Egillea; ta Jaungoikoak, bere etsai odol-zaleak farre ta ziñu edo burla egiten dioten bitartean, kurutze gaiñetik parkazioa eskatzen dio Aita zerukoari bere iltzailleentzat. Nere aditzailleak, zuen artean izan badira bata bestearen ezin ikusi ta gorrotoak: zuen artean iduki badituzue alkarri egindako injuri edo irain garratzak, izan ote dira Jesus maitagarriari egindakoak aiñan andiak? Eta eztiozkatzute biotz biotzetikan parkatu gaur batak besteari? Jesusen irakastegiko edo eskolakoak bagera, nolatan bere erakuste doneari eztiogu jarraituko? Nere a. maite maiteak, pakezko mandataria naiz ni emen da nik esaten dizutet Jaungoikoaren izenean: parkatu dezaiozutela alkarri edozein aserre zuen artean izandakoa; eta nai ezpadezute parkatu, jakin dezazutela beintzat Jesusen erakutsia: parkatzen eztuanarentzat, eztagola parkaziorik Jaungoikoaren aurrean. Da nor dago emen Jaungoikoaren parkazioa bear eztuanik, nor da Jaunaren aurrean zorrik eztaukanik?

        Gure arrotasun da panparroikeri deabruzkoaren kontra, nolako erakustea Jesus maitearena! Illezkor izanikan illkor eginda, Jaungoikoa izanik gizon eginda Jesus, da gizonen artean azkenengoa. Urkamendira eramaten dituen gaizki ta gizon iltzailleak, azkenengo orduetan, nai duen laguntasun guztia izaten due, ta mundu guztiak errukitzen ditu: Jesusek laguntasun apur bat eztauka, bada, esaten detan bezela, kurutze inguruko borreroak farre ta ziñu egiten diote: ta bere azkenengo egarrian beastun samiña eskeñi diote. Baiña, ai, nere kristauak!: etziran judeatarrak bakarrik Jesusi beastuna ematen ziotenak eta Jesusen errukirik etzeukatenak, etziran bakarrik. «Eztet errukirikan,» esaten du gaur ere, Jaungoikoaren izen donea madarikatzen duan gizonak; «eztet errukirikan,» izkuntza loietan farrez egoten diran gazteak; «eztet errukirikan,» beren mingaiñ infernutarrekiñ lagun anaien izen ona galtzen dutenak; «eztet errukirikan» Eleiza Donearen aginduak bete nai eztituanak; «eztet errukirikan» norbaitek egindako iraina edo okerra parkatu nai eztuanak. Kristauak, Jaunarekiñ errukitzen etzeraten kristauak, billatuko dezute zuek Jaungoikoaren errukia azken-ordu larrian?

        Consummatum est, dio: dendena amaitu da. Gizonaren maitasunagatik artu ditut neregan gizonak eraman bear zituan nekeak eta oiñazeak, eta denari arpegi eman diot. Bai, n.a.: zeruak bete ditu bere agindu guziak. Illun da argiaren artean luzaroko gizaldietan iraun duan guda okerra azkendu da, bukatu da betiko; amaitu dira Jaungoiko gezurrezkoak, erori bear dute beren eleizak. Zapaldu du Satanas Jesusek, atera du gizona deabruaren beatzetatik, mundua katigurik gabe dago, Jaungoikoa ta gizona paketu dira, irikiak daude zeruetako ateak, Jesusek amaitu ditu bere lanak: consummatum est. Baiña aiñ andia da Jesusek guganako daukan maitasuna, aiñ neurrigabea da eze, arraitu zaitezte, a! indarrak lagunduko balioteke, gugatik geiago eramateko prest daukagu Jesus. «Nere semeak, iruditzen zait esaten digula, asko eraman det zuen maitasunagatik; baiña oraindik ere geiago eramango nuke indar guztiak galduta ezpaneuzkate. Egin det al detana, oiñaze andiak artu ditut nere gaiñean bizitza euki detan artean. Bost milla zartada ta geiago eztitut artu ezin nualako; geiago artzeko gogoa baneukan oraindik. Irurogei ta amar arantza dauzkat buruan, eztauzkat geiago, geiagorentzat tokirik eztaukadalako; geiago eukitzeko gogoa badaukat oraindik. Neu josteko kurutzea ekarri det lepoan neuk bakarrik Jerusalengo uritikan kanpora, Kalbarioko mendi tontorreraiño eztet ekarri, ezin nualako: borondatea baneukan. Ixuri det nere odol guztiai; tanto bat geiago balego nere zaiñetan, poz-pozik ixuriko nuke zuek gatikan. Consummatum est. Iru ordu daramazkit eriotzaren ataian, geiago luzatu al banuke nere oiñazea, luzatuko nuke, geiago neketzeagatik. Egin det al detan guztia, eman det euki detan dana: Consummatum est. Milla bizitza baneuzka, milla bizitza emango nituzke gizonagatik, bat bakarra daukat eta bera gogorik onenarekin ematen det. Naikoa egin det, nere semeak? Egin daiket geiago? Zerbait geiago al badaiket, esan zadazute, nere semeak, eta gogorik onenarekiñ egingo det». Maitasunaren billa zabiltzaten pekatariak; zer nai dezute maitasun geiago? Ta ainbeste maitasunek eztu onkaitu edo merezi gure biotz dana? Eztu merezi gure eskertasuna, gure errukia, gure maitasunik sutsu ta iraunkorrena? Bai, n. a., ondo merezi du Jesusek eta baita ere, Jesusen izenean, gure lagunanaia danak. Orregatik esaten dizutet guztioi berriz ere: Ambulate in dilectione, etc. maitatu zazute alkar, Jaungoikoak maitatu genduzan bezela, agergarri onetan ikusten dezuten gizan.

        Eziñ leike iraun geiago Jesukristoren bizitzak. Ikaraz beterik eriotza bera, badijoakio kurutzeraiño, eskatzen dio baimena Jaungoikoari, ematen dio Jaungoikoak, eta Jesusek esaten du bere azkenengo itza: Domine, in manus tuas commendo spiritum meum. Jauna, nere arima zure eskuetan utzitzen det. Eta, ai!... kurutzeak dardara bat egiten du, Jesusen bularra jasotzen da, gelditzen zaio biotza, makurtzen du burua, ta uste det... Jesus! Jesus!... a, kristauak! Jesus il da!... Zeru ta lurraren egille bedeinkagarri, Zeru-lur ta baita ere infernuaren beraren jabea dan Jaungoikoa, izate guztien guraso ta jatorria, ontasun guztien iturburua, edertasun guztien ispillu garbia, gozotasun guztien mamia, maitale utsa, il da, gizonaren maitasunagatik. Emisit spiritum. Jerusalen errukarria! Eroriko dira zure gaiñean zeru-goiaren aserreak: zure gaurko farre-algarak negar-malko ugarietan biurtuko dira. Izango dituzu goseak eta egarriak. Agertuko dira Erromatarrak, sartuko dira zure kaleetan zear garaitzaillero, ta eztizue arri bat beste arri baten gaiñean utziko, bada munduan ekadoirik ezpadago ere, Zeruan bizi da Jaungoikoa.

        O nere Jesus laztan kurutzean josia! Ara emen gu negarrez, kurutzearen oiñean auspezturik! A, nola utzi zaituan pekatuak! Zer arrazoi andiarekiñ esango dezun: filios enutrivi et exaltavi, ipsi autem spreverunt me. Asi nituan semeak, eman nien nere maitasuna, ondasunez bete nituan, ta, ara emen eman diraten ordaiña! Zer egin diet nik semeai mesede baiño beste gauzarik? Popule meus ¿quid feci tibi? Nere erria, nere kristaua, zer egin dizut? Responde mihi.

        Zer erantzungo det, Jauna! Ezagutzen detala nere errua, damuturik nagola, ta milla bizi nai nituzkela euki danak zugatik emateko. Emen dauzkatzu zure oiñetan seme guztiak, bat batera esaten dizutela: Nere Jesukristo Jauna, Jaungoiko ta gizon egiazkoa, zu zerana zeralako, damu det, damu det biotzetik zure kontra pekatu egiña. Agintzen dizut, arima arimatik agintzen dizut, maitatuko zaitudala gauza guztiak baiño geiago; ta zugatik, zure izenean, maitatuko detala nere etsairik andiena ere: onela zure lege donearen barruan ibilli naizalako, izan dezadan Zeruan mundu onetako neke guztien zaria. Amen.