(ERROSARIOA)

Aizarna

¿Quis potest similiter sic gloriari tibi?
Zein da beste bat zuk aria gloria daukana?
(Eklesiastes esaten zaion liburuan 48en buru ta 4.en bersuan)

        Amairugarrengo eunkidan, Albigensen esaten zitzaien fede ukatzalleak zebiltzazenian zabaltzen mundu guzian beren dotriña galgarri infernutarrak, eramanaz beren atzetik ainbeste arimia engañatuta ondamendiko bidetara, sortu zan Españatar leial goitandi bat pensatu zuana eleiz-etsai guzien aurrean jarri ta dendenak bentzutzea Maria txit santaren laguntasunarekiñ. Gizon au zan Guzmango Domingo. Eta badakizue nola nai zituan fede ukatzalle guziak purrukatu? Gizon ta emakumien batzar santu bat sortuarekin bakarrik, emanaz gizon ta emakume abei errosarioa esateko obligazioa fedea geiago pistu ta jasotzeko, erejia zapaltzeko eta pekatariak zeruko bidetara biurtzeko.— Baña zer egingo zuan batzar santu onekin? Zer? Fede ukatzalle guziak bentzutu, zapaldu austu ta desegiñ.

        Ezagutu zuan Santo Domingok bere argitasun ta jakituriya andian munduko indarrarekiñ geiyago zirala noski relijiyuaren etsaiak eta orregatik juantzan zeruko indarren eske. Sortu zuan batzarra eta agindu zuan guztiak errosariyua erresatzeko, au da, eskeintzeko koroi eder bat zeruetako erregiñari, eta nola eskeintsariya oi dan bezela, izan biar zuan Mariari geiyen guztatzen zakon gisara, koroia zan larrosaskoa, zergaitik diran larrosak Mariaren birtuteak obeto agertzen dituen lorak. Orregatik geratu zaio debozio oni erdaldunak rosario eta guk larrosagintza ezan geikion izena.

        Osta ziran asi batzar santa onetakuak errosariyua erresatzen gelditu zanian arriturik mundua ikusten zuan mirariarekin; pekatariak ta fede ukatsalleak zetozen Eleisa santagana aldraka, katolikuen espiritua biztu zan, ill zan herejiya, birtutiak artu zuan bere argitasuna eta Eleisaren arpegia ikusi zan bere lelengo egunetako edertasunarekiñ.

        Ikusirik gauza aiñ izugarriyak Eleisa santuak bota zituan batzar onen gañian bere bedeinkasio guztiak eta batak baña bestiak naiyago Aita Santutik asi ta askenengo katolikoraño jarri zituen beren izenak errosarijako kofradiya edo batzarrian.

        Orregatikan bada eztet esango geijegi esaten badet mundu katolikuaren iskiña batetik bestera etzala entzuten diadar bat baño. ¿Quis potest similiter sic gloriari tibi? Nun da beste batzar bat errosariyoko kofradia bezelakua.

        Erakutziko dizutet zenbat baliyo duan deboziyo onek eta zeiñ frutu ugarijak ekarri lezakezan gure gañera. Baña biar dan bezela gai au argitzeko biar det Espiritu Santuaren graziya zeini eskatuko diogun laguntasuna Maria txit santaren bitartez, esanarekin aingeruakin batian: Abe Maria.

        ¿Quis potest etc

        Eztet nai, n. a. m., beste kofradien anditasuna batere laburtu; ikusten det zenbat baliyo duen, esagutzen det beren santutasuna, badakit zein maitagarriak diran. Zabaldu bitez lur guztian eta bizi bitez urte askuan orain arte bezela izan ditezen erlijio ta Elisa santaren laguntzarako; baña utzi biar dirazue jasotzen biar dan bestean errosarioko kofradi edo batzarra; eta esaten onetarako eztala beste bat berak bezelako jaiotza, antsiñatasuna, zabalera, senidetasuna ta izen andiya daukanik. Itz bitan amaituko det lenego zati au.

        Asi gaitian bere jaiotzatik. Nun da beste bat Maria txit santak berak asmatu, erabagi ta konpondu duana? ¿Quis potest similiter sic glorian tibi? Bada errosarioko kofradiak esan lezake bera dala Maria txit santak asmatu ta erakutzi ziona Santo Domingori ereji guzien kontrarako armarik gogorrena bezela, pekatu ta griña gaisto guzien osagarririk onena bezela ta zabaldu zala laguntasunarekin.

        Begiratzen badegu bere antsiñatasuna, nork esan lezake berak bezela igaro dituala zaspi eunkida? ¿Quis potest similiter sic glorian tibi? Bada errosarioko kofradiak esan lezeke iya zaspireun urte dituala eta oraindik daukala bizitza gisaldi askorako Manaren laguntasunarekiñ.

        Eta bera bezela zabaldu danik, nun arkitzen da beste bat? Quis potest? Begiratu zazute eta ikusiko dezue jarriya edozein tokitan, probintzi guztietan, uri ta erritxo danetan: begira ta ikusiko dezue errosarioko kofradikuak dirala, emakumiak eta gizona gaztiak eta zarrak, pobriak eta aberatzak, txaboletan jaiuak ta jauregietan bizi diranak, sazerdotiak, frailiak, eta erregiak, aita santua bera, mundu guztia.

        Ikusi dezagun bere aidetasuna eta esan geinke berriz ere: ¿Quis potest similiter sic glorian tibi?

        Naikua da jakitia errosarioko kofradiya dala Santo Domingok sortu edo fundatu zituan frailien arreba; bada biyok dauke ama bat, Maria txit santa, bijok aita bat Santo Domingo eta biyok jaio ziran era baten amairugarren gisaldiko lelengo urteetan. Eta badakizue zeintzuk diran Santo Domingok sortutako frailiak? Ez dituzue esagutzen? Ara nola itz egiten duan aita santu batek beren gañian: «Da Predikatzalleen Ordena loratsua santidadian, izen andikua jakiturian, ugariya birtutean eta beti bedeinkatua Aita Santuak gandik. Bere gizonak dira langilleak Eskritura santak ikasten, oraziuan eta arimak salbatzen, ta zabaltzen due alde guztietatik birtutiaren eta jakituriaren argi ederra. Gizon abek dira lege jakiñak, izketan berdingabiak, egitadetan indartsuak, predikatzen biotz mugitzalleak, eta beren españetatik gañezka dator zeruetako dotriña errien salbaziorako... Gison abek argi egiten due zeru izarrak bezela... eta dira maitatuak Jaungoikuagandik ta baita erriakgandik ere... Jaungoikuak nai (...) zuan Domingoren semeen bitartez bere izen (...tua) izan zedin altxatua... Azkenez gizon

        abek dira, utzirik mundu onetako aberastasunak, bizi diranak pobrezan eta garbitasunian Jesu Kristoren irudira». Abek dira Guzmango Domingoren semiak, aita santu batek dionez, ta errosariyoko kofradiakuak aben anaia arrebak dira. ¿Quis potest similitergloriari tibi?

        Eta orain ikusi desagun zeiñ frutu ederrak irabazi lezakezan errosariyoko kofrade batek. Familiya ondo batuetan gerta oi dan bezela batzuk irabasten duena danentzat izatea, onela gertatzen da kofradiya onetan. Emen esan geinkez Jaungoikuak Abraani esan ziozen itz abek: Leva oculos. Begira, kofrade ditxas betea, alderdi guztietara, bada alderdi guztietan dabiltz Guzmango Domingoren semiak zeruko dotriña sabaltzen... berak irabazten duen sariya, beren arimako aberastasunak, beren gloriya... zuria da, zuk irabazten dezu etxetik irten gabe. Leva oculos tuos... ad aquilonem, begira eta ikusiko dituzue donzella garbiyak... igaroten ditue egunak konbentuko ixiltasun ta bakian, gabak oraziyuan, astiak, illak, urtiak... penitentzian, beste zeregiñ gabe birtuteak billatzia baño, beste pensamentu gabe Jaungoikua serbitzia eta euren burua santifikatzia baño, beste desio gabe zeruratzia baño... Eta zeñena esango dezue dala beren orazio eta meditaziuaren irabazia beren borondatia ukatziarena, beren barau eta penitenziarena?... zuria da, errosarioko kofradia. Omnem terram quam concupiscis tibi dabo. Leva oculos tuos ad meridiem, begiratu beste aldera. Ikusten dituzue ainbeste apostolu beren gurasuak, anaia, aidiak eta lagunak utzi ta dabiltzala karidadiaren eguakin kristauen izena erakusten ur...etako lurrean etsaien artian, beti prest beren bizitza fediagatik emateko? Ah, Zenbat lan, zenbat estutasun, zenbat perill igarotzen dituen! San Pablo Apostoluak bezela ditue etsaiak alderdi gizietatik: etsaiak bideetan, etsaiak urietan, etsaiak basamortuetan, etsaiak itxasuan... askotan gozez ta egarriz, otza batian, beruak bestian... in labore et aerumna... in fame et sitz, in frigore et nuditate. Zeiñena uzte dezute dala ainbeste izerdiren irabaziya? Zuena, errosariyoko kofradiak. Omnem terran quam concupiscis tibi dabo. * Begira beste alde batera: leva oculos ad orientem. Ikusiko dezue gizon aldra andi bat zeiñ, bat egiñik, Madalenaren eta Martaren bizitz... ...zi dan munduko jira-bira lanetan alde batetik ta bakartadeko oraziuan santuan bestetik batzuk zelebratzen due altarako mesa santua, beste batzuek errezatzen due; batzuk daude eskribitzen, bestiak zeruko dotriña erakusten; batzuk predikatzen bestiak konfesatzen; bide batez dira eskutuan beren burua kastigatzen bizi diran penitentiak eta agiriyan fede ukatsalliak bentzitzen dituen gizon jakitunak. Eta zeñena da ainbeste oraziyo, ikasi ta erakutzien lana? Zuena, errosarioko kofradiak. Omnem terram quam concupiscis tibi dabo. Begiratu oraindik beste alde batera: leva oculos tuos... ad occidentem. Ikusiko dituzue ezin kontatu ala martiri Jesu Kristoren amodiyuagatik ainbeste lan, neke, samin daramatela S. Pablo bere eskutitz edo karta baten zion bezela: «Batzuk sufritzen ditue arrikadak, golpiak, katiak eta presondegiyak, beste batzuk dira serra batekiñ ebakiak edo kentzen diote lepua ezpata batekiñ, beste batzuk dabiltza igesi aruntz ta onuntz, estutasunarekiñ eziñ billatuta nun eskutatu beren burua baso eta mendiyetan». Ta zeiñena da ainbeste odol ta estutasunen sariya? Zuena errosariyoko kofradiak. Omnen terran quam concupiscis tibi dabo. Zein zorionez betiak zeraten! Zuekgatik ezan lezake gure salbatzealleak bere ikasleai ezan ziotena: batzuk ereiten dute gariya, beste batzuk ebaki; batzuk egin lana, beste batzuk alort edo frutuak artu: Alius est qui seminat, et alius est qui metit; zergatik errosarioko batzar edo kofradiakuak izanarekiñ bakarrik dira zuenak Guzmango Domingoren semiak munduko lau aldietan ainbeste lanekiñ irabasten dituen aberastasunak. Zeiñ ongi esan lezakian bada kofradia onegatik. ¿Quis potest similiter sic gloriari tibi? Nun da beste bat ainbeste aberastasun irabazten ematen dituanikan lanik egin gabe?

        Gaiyago oraindik. Gure munduko bizitza amaitzen danerako, eriotzak ordurako, danik ordurik eztuenerako, dauka errosarioko kofradiak pekatu guzien parkaziorako grazia, indulgenzia osoa ezaten zaiona; baña gure pekatuen parkazioa konfesio on baten bitartez artuta, iltzen bagera ere, indulgenzia osoa ongi artu gabe, zenbat laguntasun izango ditugu munduan gelditu diran anaiak gandik! ¡Vae soli! dio Eskritura santak, ai bakarrik dabiltzanak, zergatik erortzen badira eztuen izango nok altxatu! Baña errosarioko kofradiyakuakgatik millak eta millak erregutzen due munduan; millak eta millak bialtzen ditue zeruruntz beren Abe Mariak ama maitiagana millak eta millak egingo due alegina altxatzeko beren anaiak erori diran lekutik. Ze pozgarria izan biar duan gure etxeko gurasoak anaiak eta lagunak izer ezin duenian egin gure onerako ainbeste adiskide oraziuan gure pekatuen parkaziorako eukitia! Santiago apostoluak dionez asko baliyo badu justo baten orazioak, ainbeste Jaungoikuaren serbitzariren oraziuak, mesak eta indulgenziak zer egingo eztu? Esan leizake batere bildur gabe eztagola errege bat, enperadore bat, edo aita santu bat, errosarioko batzarrekoa izan ezikean ainbeste laguntasun idukiko duanik munduan ta munduko bizitza amaitzen danean.

        Ara or errosarioko kofradi edo batzarra zer dan. Ete dago norbait aberastasunik nai eztuanik? Gutxi esagutzen ditut. Baña bai badira zeruko aberastasunak utzirik alde batera jaramonik egin gabe saiatzen diranak indar guziarekin munduko aberastasunen billa. Aiñ gaude denpora galduetan eze astu degu jaiyuak gerala zerurako eta uzte degu beti bizi biar degula lurrian. Aiñ gaude denpora galduetan ese naiyago degu lurra zerua baño, maiteago degu deabrua Jaungoikoa bera baño!

        Ah! Bedeinkatuak Españia guztiko errietan errosario santuan erresatzen zan denporak! Bedeinkatuak erri guztietako etxeetan koroi eder au Mariari eskeintzen zintzaion egunak! Bedeinkatuak Euskal-erri maiteko zukalde guztietan oitura santu au gordetzen zan gabak! Ze gozua izan biar zuan koroi eder au Mariari ipiñi ta kontzientzia garbiarekin Aingeruen gisara geratzia!

        Ah, gaur! Batzuek, askok!... geijenok!!! astu ditugu gure asabaen oitura eder bedeinkatuak... Kristauak, kristau maiteak, eztegu naiko izan gure aitonak bezelakuak? Ukatuko degu gure odola? Aitzen zaudeten euskaldun biotzekoak, eztegu jarraituko gurasuak erakutzi diguen bide santua? Ote da norbait bere Ama bedeinkatu nai eztuana? Ote da norbait hereje guziak akabatu nai ez dituana oraziuaren bitartez? Zer diot? Ez, ez! Euskaldunak len, euskaldunak orain, euskaldunak beti. Euskalerria izan bada orain arte Mariaren erria, baita ere emendik aurrera. Gure gurasuak jaso zituen mendi tontorretan eleisatxoak Mariari? Guk jasoko diogu bular bakoitzian altare bat eta an eukiko degu Mariaren izena maitasunik andiyenarekiñ. Aizarnako etxe guzietan entzun dedilla gauero errosario santuaren orazioko murmurrada gozoa. Ezkera bat geratuko errosarioko kofradian sartu gabe, ezkera geratuko iñoiz ere errosariyo santua erresatu gabe.

        Bai Ama bedeinkatua, sortu egizu gure bularretan errosariyo santuaganako debozio andi bat, egizu izan gaitezala leiyalak debozio au betetzen eta erregutzen ezazu gu pekatoriok gatik zure seme Jesusi: Erregutu ezazu orain, mundu onetan, zergatik gauden alde guzietatik etzaiz inguratuak, alegin guztia egiten dabiltzanak gure arimak galtzeko. Erregutu ezazu orain, egun larri triste ta eztu onetan, zergatik zure Semiaren relijiyuaren kontra altxatuta dabillen infernu guztia. Erregutu ezazu orain gure Aita Santu Leon amairugarrenagatik eman zaiozu argitasuna eta indarra olatu ta ekaitzen artetik atera dezan bere ontzia eta auzpeztu ezazuz betiko bere etsai gaistoak. Erregutu ezazu gure eriotzako orduan, instante larri artan zaindu gaitzatzu eta Abigail jakitunak bezela eztaldu zazu gure ezjakiña, lagundu zaiguzu askenengo zispurura artian; zure izen santua izan dedilla gure askenengo itza, artu zazu zure amodiosko besuetan gure arima eta eraman zure seme Jesusegana koroi ederra zeruetan jasteko betiko gozotasunarekiñ. Amen.