35. AITAITORDEAREN LEENENGO IPUIÑA

        Txikitan be, ipuin zale-zalea nintzan; eta zaletasun begiko ori zala-ta, ipuin politen bat non eta zelan entzungo, artega-samar ibilten nintzan. Eskolara joaten nintzanetan, nire laguntxoai sarritan be sarritan ixil-mixilka esaten neutsoen: «¿Gaur zelako ipuiñak dakazuez, ba?» «¿Aitaita-amamak bart ze ipuin esan dautsue, ba?» Eta bereala, nire laguntxoak, itaun orrei egokiro erantzunik, sekulako ipuin politak azaltzen eustezan.

        Baiña nik, tamalez, nire aitaita-amamak iñoiz be ezagutu ez nebazan ezkero, nire adiskide ta lagunai ezin izaten neutsan ipuin askorik azaldu. Nire gurasoen gurasoak ni munduratu orduko bestalderatu ziran ezkero, arein agoetatik ezertxo be entzuteko zorionik ez neban izan. .. Ori, barriz, zoritxar anditzat joten neban. Eta zoritxar ori gogoan nebala, lagun-artean bein baiño geiagotan esan izan neban: «Neure aitaita-amamak bizi ba-ziran, orraitiño, a zelako ipuiñak azalduko leuskidezan!». Eta ori esaten neban bakotxean, nire begitxuak malko garratzez bustiten ziran. Olakoxe ipuin-zale errimea nintzan!

        Ganeko egun baten, aitaturiko berbak buruan nebazala, nire barruan asmo berezi-gozoa sortu zan; eta asmo gozo orren altzoan, zelan be ez nekiala, neure ipuin egarria aseteko, erriko atso-aguren artean aitaita-amamaren bat billatzea erabagi neban.

        Ain zuzen be, urrengo domekan, amarretako meza nagusi-ostean, aguratxo zaar bat, larogei urteren sorta astuna bizkarrean ebala, oin-narraska etxerantz yoiala ikusi neban.

        Agura ori, errian, «Baltzuntza» basetxean bizi zalako, «Baltzuntza-ko Andolin» izenez ezagutzen zan ondoen. Ondo gizon ona ta zintzoa bera! Basetxe zaar aretan, bere emaztea ta bera beti zerura begira bizi zirala esaten eben. On-onak ziran, bai!

        Eta domeka aretan asmoa ta zaletasuna betetearren, Andolin agurgarriari, geldiro-geldiro atzetik jarraitu neutsan; eta, bere ondora eltzean, neure aitaita izatea gura izango ete eban itandu neutsan; eta, ori entzutean Andolin on-onak, nire aitaita poz-pozik izango zala esan eustan barreka. Orduan nik, olan izan ezkero, domeka guztietan etxerantz lagun egingo neutsala esan neutsan, begiak be erdi-itsutuak eusazala-ta. Baiña orretarako, bereala baldintza polit bat iminteko azartasuna izan neban: domeka guztietan ipuin bat edo beste azaldu bear izango eustala esan neutsan. Eta agura agurgarri ta onak, baldintza ori ontzat artuta, nire guraria poz-pozik beteko ebala erantzun eustan. Ganera, barriz, lantzean-bein, kerexak, sagarrak eta intxaurrak eta abar emongo eustazala be esan eustan. Orduko nire poza! Ene! Ezti-bitsetan saltoka!

        Gerotxoago, barriz, aren berbakaz adoreturik, antxe bertan ipuintxu bat azaltzeko eskatu neutsan; eta beste bagarik, Andolin agurearen agotik ipuin polit-polita urten zan. Ona emen:

        Bein, Ganoste-menditik Urkioleta-ko gizon bat burdi bete egurraz etxerantz etorri zan; eta gizon ori, negurako egur ederra pillatu ebala-ta, bidean poz-pozik etorren. Onetan, burdi-txirringa batek lupatzan laprast egin ebalako, burdia itzuli egin zan. Ori ikusita, Urkioleta-ko gizonak, goiak eta beeak aitatuta, asarre-bitsetan, birao ikaragarri bat jaurti eban. Orduan, Itsuerreka-aldetik adar-buztandun txerren bildurgarriak agertu ziran; eta txerren adar-oker areik Urkioleta-ko gizona, atze-aldetik burduntzi gorria sartzen eutsoela, bere burdi ta idi ta guzti Artzate-ko labarran-gora aiena baten eroanda, Akelarre-ko txuntxurrera eroan eben; eta geiago gizon biraolariaren aztarrenik iñok ez eban iñoiz ikusi.

        Txerren bildurgarriak, euren soin baltzak jake luze-gorriakaz estaltzen ei-ebezan, eta burdiñazko oiñetako gogorrak ei-eukezan.

        Agura zaarraren ipuiña entzutean, poz gozo-gozoa barruan gaiñezka nebala, une aretan munduan zoriontsuena neu nintzala uste izan neban; eta, uste atsegingarri orreaz ezin-geiago poztuta, aguratxoari eskuan mun egiñaz agur egitean, nire etxera pozez beterik joan nintzan. Biaramonean, eskolaratzeaz batera, ipuintxoa irakasleari ta nire laguntxoai aritik-mamira azaldu neutsen.

        «Baltzuntza-ko Andolin»egaz egin neban alkarrizketatxoaren barri be zeatz-meatz emon neutsen.

        Orduan, irakasleak errukitsua ta ona izateko eta zaarrai gogo onez lagun egiteko ta abar esanda, liburutxo polit bat emon eustan. Bezuza (erregalu) ain polita eskuratzean, biotz-ikutze gozoa izan neban; eta nire begiak negar-anpuluz bustita nebazala, bere burubideak onez artzen nebazala eta esanak osorik beteko nebazala esan neutsan.

        Esan eta egin, aurrerantzeko domeka guztietan, meza nagusi ostean, Baltzuntza-ko agureari «aitaita» agobetean esanez, etxera gogo onez egiten neutsan lagun; eta laguntxoakaz jolasean jardunarren be, guztia alde batera itzita, aitaitagana joaten nintzan.

        Geroago, barriz, erriko atso-agura guztiakaz adiskide andi egin nintzan. Arekandik amaikatxo gauza on eta eder entzun neban! Arekandik ikusi nebazan esakun eta burubide onuratsuak, Jaungoiko ona!

                «Zaarraren esana gaztearen sentzuna».